Geneza wydarzeń
14 czerwca 1942 roku nieopodal rajskiego cmentarza sowiecki oddział partyzancki urządził zasadzkę na niemiecki samochód osobowy. W wyniku akcji zginęło dwóch Niemców, a towarzyszące im kobiety zostały ranne. Dowódca SS i Policji w Okręgu Białystok - Werner Fromm - w odwecie zarządził pacyfikację wsi.
Tragiczne wydarzenia w Rajsku
W nocy z 15 na 16 czerwca wieś została otoczona przez znaczne siły nazistów. Mieszkańcy zostali wypędzeni z domów i zgromadzeni na cerkiewnym placu. W godzinach popołudniowych rozpoczęto "selekcję"
- mężczyźni powyżej 16. roku życia oraz kobiety, których mężowie i synowie byli nieobecni we wsi
- młodzież w wieku 14 - 16 lat oraz młode bezdzietne kobiety
- pozostali mieszkańcy
Ludzi z pierwszej grupy zabierano grupami po 10 osób na pole za wsią i tam rozstrzeliwano. Zwłoki były grzebane w dołach na ziemniaki. Część rannych ofiar zakopano żywcem.
Drugą grupę załadowano na samochody ciężarowe i zabrano do Bielska Podlaskiego, skąd zostali wywiezieni na roboty przymusowe do Niemiec.
Pozostałych mieszkańców wysiedlono w okolice Brańska i Bociek.
Wieś doszczętnie spalono.
Smutny bilans
W czasie pacyfikacji zostało zamordowanych łącznie 149 osób (144 zidentyfikowanych), w tym 24 kobiety. Zniszczeniu uległy wszystkie domy i zabudowania gospodarcze (około stu) oraz zabytkowa cerkiew i kaplica cmentarna, szkoła, młyn i wiatrak. Niemcy wycięli nawet drzewa oraz zniszczyli studnie i biegnącą przez wieś brukowaną drogę. Mieszkańcy Rajska, którzy ocaleli mieli zakaz, pod groźbą śmierci, powrotu na miejsce, gdzie była wieś. Powrót okazał się możliwy dopiero w lipcu 1944 roku.
80 rocznica pacyfikacji wsi Rajsk
W czwartek (16.06), w odbudowanym po wojnie Rajsku, odbyły się uroczystości upamiętniające straszne wydarzenia sprzed 80-ciu lat. Pierwszym punktem było nabożeństwo w cerkwi pw. Piotr i Pawła, która została przeniesiona na obecne miejsce w 1962 roku z okolic Tomaszowa Lubelskiego. Nabożeństwu przewodniczył abp bielski Grzegorz w asyście duchowieństwa z całej okolicy.
Następnie przy zbiorowej mogile rozstrzelanych, gdzie w 1962 roku ustawiono pomnik i płytę pamiątkową, odprawione zostało nabożeństwo żałobne - panichida. Potomkowie pomordowanych nie kryli wzruszenia. Był łzy i wspomnienia, przemówienia, pamiątkowe statuetki i kwiaty. Wartę honorową pełnili harcerze ze Szkoły Podstawowej w Augustowie.
Na uroczystościach stawili sięm.in.
- potomkowie ofiar
- abp bielski Grzegorz
- pastor Barbara Phieler
- duchowieństwo
- Raisa Rajecka, wójt gminy Bielsk Podlaski
- wicestarosta bielski Piotr Bożko
- radny wojewódzki Sławomir Nazaruk
Tego dnia wójt gminy Bielsk Podlaski - Raisa Rajsecka - została uhonorowana Orderem Świętej Równej Apostołom Marii Magdaleny II stopnia.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?