Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Adam Chętnik patronem roku 2015 w województwie podlaskim

(dr)
Skansen w Nowogrodzie nosi imię Adama Chętnika, którego 130.  rocznica urodzin przypada właśnie w przyszłym roku
Skansen w Nowogrodzie nosi imię Adama Chętnika, którego 130. rocznica urodzin przypada właśnie w przyszłym roku Dominika Rucińska
Sejmik Województwa Podlaskiego z uwagi na olbrzymi wkład etnografa w rozwój kultury kurpiowskiej ogłosił następy rok - rokiem Adama Chętnika.

Adam Chętnik etnograf, miłośnik i badacz kultury kurpiowskiej, założyciel Skansenu Kurpiowskigo w Nowogrodzie, który jest drugim obiektem budownictwa ludowego w Polsce. Z wykształcenia był nauczycielem. Miał świadomość, że korzeni polskości trzeba poszukiwać w kulturze ludowej. Podobny trend zachwytu ludowością obecny był w twórczości J. Kasprowicza, K. Tetmajera, Witkiewicza.

Jak powstało muzeum?

Będąc młodym człowiekiem podróżował po Kurpiach i przywoził różne przedmioty, które go interesowały, zapoznawał się z rozmaitymi obyczajami. Po zmagazynowaniu obszernej kolekcji zbiorów zwrócił się do władz Nowogrodu o nieodpłatne przekazanie terenu. Niestety jego propozycja spotkała się z odmową, więc za własne pieniądze (posag swojej żony przyp. red.) kupił nieużytki po dawnej cegielni. Skansen w Nowogrodzie został wymyślony i założony przez Adama Chętnika w 1919 roku. W 1927r. powstało tu Muzeum Kurpiowskie jako placówka statutowa Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, poprzednika PTTK.

Fenomen na skalę europejską

Pomysł utworzenia muzeum na wolnym powietrzu był autorski. Podobny obiekt na terenie Europy istniał w tamtym czasie jedynie pod Sztokholmem oraz na Kaszubach. Z uwagi na odmienne od dzisiejszego tempu przepływu idei, można powiedzieć, że Chętnik był pionierem w swojej dziedzinie. Spoglądając przez pryzmat wspomnień badacza dowiadujemy się, że muzeum zmagało się z problemami finansowymi.

- Skansen cieszył się dużym zainteresowaniem - opowiada Urszula Kuczyńska, dyrektor Skansenu Kurpiowskiego w Nowogrodzie. - W połowie lat 30-tych odnotował ok. 2 tys. zwiedzających rocznie. Biorąc pod uwagę możliwości komunikacyjne tamtejszego społeczeństwa, a także trudną dostępność terenu było to dość duże osiągnięcie - komentuje dyrektor muzeum.

Na terenie skansenu kwitło życie kulturalne: działał teatr amatorski, dla którego Chętnik pisał sztuki oraz kapela kurpiowska. Etnograf współpracował także z Akademią Umiejętności w Krakowie i Uniwersytetem Warszawskim.

Badacz wraz z żoną zarządzali obiektem do wybuchu wojny. Wówczas muzeum zostało prawie doszczętnie zniszczone. Chętnik musiał emigrować do Warszawy, gdzie w trakcie studiów rozpoczętych jeszcze przed okupacją skrywał się pod pseudonimem Adam Chojnowski.

Po wojnie na podstawie pracy "Pożywienie Kurpiów" uzyskał tytuł doktorski na Uniwersytecie w Poznaniu. Dalsze prace takie jak: "Bursztyniarstwo na Kurpiach" czy "Życie leśne Kurpiów" przyniosły mu kolejne sukcesy w postaci habilitacji. Muzealnictwo zajmowało go coraz bardziej, więc po zakończeniu działań wojennych badacz zdecydował się zostać w stolicy współpracując z Muzeum Kultury i Sztuki Ludowej w Młocinach.

Odbudowa skansenu

Na zgliszczach dawnego skansenu po wojnie etnograf podjął próby odbudowy obiektu. Teren zadrzewiono i zwieziono z terenu "Puszczy" zabytkowe budynki. W latach pięćdziesiątych badacz sam zbył się praw do skansenu. Po przejściu na emeryturę Adam Chętnik zgodził się nieodpłatnie kierować skansenem jako rzeczoznawca. Pod koniec życia został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski za zasługi dla muzealnictwa regionalnego.

Czytaj e-wydanie »

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na wspolczesna.pl Gazeta Współczesna