Alicja Tołwińska: Przestępcy podatkowi stanowią zagrożenie

Od stycznia tego roku, od kiedy kieruje Pani podlaską kontrolą skarbową, wprowadzono wiele zmian w organizacji i kierunkach działania urzędu. Czy widać już jakieś rezultaty?

Od początku roku nasz urząd przeszedł wiele zmian, nie tylko organizacyjnych i kadrowych, ale przede wszystkim systemowych. Już widać ich wymierne efekty. Tylko w pierwszym półroczu br. ujawniliśmy oszustwa podatkowe na ponad 520 mln zł. Znacznie poprawiła się skuteczność naszych kontroli, o czym świadczą dane. Np. w stosunku do analogicznego okresu roku ubiegłego siedmiokrotnie wzrosła wysokość wpłat do budżetu należnych danin, wynikająca z korekt deklaracji. Jest to rezultat m.in. skoordynowanych działań ukierunkowanych na jak najwcześniejsze wykrycie przestępstwa. Poprawiliśmy również jakość i szybkość kontroli. Wzrosła też wysokość wpłat będąca efektem wydanych decyzji (w I półroczu 2016 r. stanowiły one 123 procent wpłat z analogicznego okresu 2015 r.) oraz wysokość zatrzymanych nienależnych zwrotów VAT (ponad 2,5-krotnie).

Co Pani zdaniem wpłynęło na poprawę tych wyników?

Poprawa wyników fiskalnych urzędu w stosunku do lat ubiegłych to głównie efekt skupienia działalności analitycznej i kontrolnej na podmiotach dokonujących nadużyć i oszustw podatkowych na większą skalę, polepszenie współpracy i wymiany informacji z innymi organami skarbowymi, podatkowymi oraz organami ścigania. W tym roku skupiamy się na eliminacji nieefektywnych postępowań kontrolnych, już na etapie typowania podmiotów. W ostatnich latach organy kontroli skarbowej wszczynały wiele postępowań, które nie skutkowały wpłatami do budżetu, pomimo wielomilionowych kwot ustaleń. Dotyczyły one bowiem firm, które zniknęły lub nie posiadały żadnego majątku - czyli tzw. „słupów” czy też „buforów”, a nie organizatorów przestępstw czy też beneficjentów wyłudzanych podatków. Celem tych działań było wyłącznie ujawnienie nieprawidłowości i określenie zobowiązania. Dzięki zmianom dokonanym przez obecny resort ministra finansów dotyczących organizacji pracy i przepisów prawa, działalność kontroli skarbowej skupia się głównie na przynoszeniu korzyści budżetowi państwa, jak i obywateli.

Pisaliśmy niedawno o grupie przestępczej, która usiłowała wyłudzić od Skarb Państwa 106 mln zł. Postępowanie prowadził UKS Białystok. Czy oszustwa dotyczące zwrotów VAT to największa „bolączka” skarbówki?

Jak pokazują dane publikowane przez Ministerstwo Finansów, największe straty Skarbu Państwa generują właśnie zorganizowane grupy przestępcze. Ich głównym celem są oszustwa podatkowe na olbrzymią skalę z zamiarem wyłudzenia podatku VAT, który wcześniej nie został opłacony przez wystawcę faktury. Konstrukcja tego typu oszustw najczęściej polega na tym, iż na żadnym etapie obrotu krajowego nie został opłacony należny podatek VAT. Ostatni podmiot w łańcuchu transakcji korzysta z preferencyjnej 0 procent stawki VAT z tytułu wywozu towaru za granicę, występując jednocześnie do urzędu skarbowego o zwrot podatku, który nigdy nie został zapłacony. Oszuści podatkowi tworzą sieć fikcyjnych firm-słupów, które stanowią łańcuch wzajemnych powiązań i zawierają pozorne transakcje. Te tzw. „przestępstwa karuzelowe” są zmorą organów skarbowych i należą od wielu lat do najgroźniejszych przestępstw skarbowych nie tylko w Polsce, ale w całej UE.

Co umożliwia skuteczną walkę z tym procederem?

Właściwa i wszechstronna analiza, trafne wytypowanie nieuczciwego podmiotu, a w konsekwencji szybkie wszczęcie i przeprowadzenie postępowania to niezbędne elementy walki z patologiami podatkowymi. Kontrola skarbowa szczególny nacisk kładzie na skuteczność typowania podmiotów do kontroli i walkę z wypływem pieniędzy z budżetu. W tym celu pracownicy kontroli skarbowej korzystają z nowoczesnych narzędzi analitycznych i baz danych. Umożliwiają one taką weryfikację rozliczeń podatkowych, dzięki której kontrola jest kierowana na obszary i podmioty przynoszące największe straty dla budżetu państwa - podatników, uchylających się od płacenia należnych w Polsce podatków, a szczególnie tych, którzy z przestępczych procederów uczynili źródło nielegalnych dochodów. Należy zauważyć, że przestępcy podatkowi stanowią zagrożenie nie tylko dla budżetu państwa, ale też uczciwych przedsiębiorców nie mogących konkurować z oszustami.

Jakie ma Pani plany na przyszłość? Jak można pomóc przedsiębiorcom w nierównej konkurencji z oszustami?

UKS w Białymstoku prowadzi stałe czynności związane z analizą i rozpracowywaniem mechanizmów optymalizowania zobowiązań podatkowych. Typuje podmioty z dużym prawdopodobieństwem zakończenia postępowania dobrowolnymi korektami podatników. W ostatnich latach ich liczba miała tendencję malejącą. Ważnym aspektem są również działania ministra finansów dotyczące weryfikacji cen transferowych, a także umożliwienie podmiotom skorzystania z preferencyjnej stawki odsetek w przypadku dobrowolnego skorygowania deklaracji. To właśnie te działania bezpośrednio przekładają się na osiągane wyniki. Należy zaznaczyć, że przestępcy podatkowi stanowią niewielki procent podatników. Większość podmiotów działa zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem. Dlatego też celem kontroli skarbowej jest przede wszystkim weryfikacja rozliczeń o charakterze przestępczym. Mamy nadzieję, że będąca w przygotowaniu reforma służb skarbowych i celnych przyczyni się jeszcze bardziej do efektywniejszego wykrywania i eliminowania nadużyć podatkowych.