Bezpiecznie i zdrowo w łonie matki

Na szczęście technika idzie do przodu nie tylko jeśli chodzi o gry komputerowe, zestawy do słuchania muzyki czy gadżety telefonii komórkowych. Co ważne, dzięki postępowi możemy też skuteczniej dbać o nasze zdrowie - i zdrowie naszych dzieci.

- Ciągły rozwój metod diagnostycznych pozwala w coraz większym stopniu na wczesne wykrywanie czynników zagrażających zdrowiu i życiu płodu - mówi Artur Nowak, specjalista ginekologii i położnictwa w Poliklinice Ginekologiczno-Położniczej Arciszewscy.

W oparciu o nowe technologie ulepszane są już istniejące badania, jak również powstają całkowicie nowe rozwiązania poprawiające opiekę nad kobietą w okresie okołoporodowym.

Zobaczyć swoje dziecko
Monitorowanie ciąży należy zacząć najpóźniej od trzeciego miesiąca. Wtedy przyszłej mamie zleca się najbardziej popularne badania ultrasonograficzne, które stanowią jedno z największych osiągnięć diagnostyki prenatalnej.
- Przy użyciu aparatu USG lekarz jest w stanie z dużą dokładnością ocenić rozwój płodu, jego budowę anatomiczną, biometrię, jak również dokonać pomiaru ilości wód płodowych - mówi Artur Nowak.

Dzięki nowym technologiom wprowadzonym w ostatnich latach w tych urządzeniach, przeprowadzana za ich pomocą diagnostyka jest bardzo dokładna.
- Zastosowanie komputerowej analizy przezierności fałdu karkowego umożliwiło bezinwazyjną ocenę ryzyka wystąpienia wad genetycznych płodu, w tym zespołów Downa, Edwardsa i Patau, jak również wad centralnego układu nerwowego - mówi lekarz z kliniki Arciszewskich.

Automatyzacja pomiaru przezierności karkowej pozwala na otrzymanie wymiernego wyniku, który jest kluczowy dla postawienia trafnej diagnozy. W połączeniu z komputerową analizą ryzyka genetycznego, opartą na programie komputerowym Fetal Medicine Foundation profesora Kyprosa Nicolaidesa, daje możliwość bardzo dokładnego wyliczenia prawdopodobieństwa wystąpienia wad płodowych.

Dzięki wprowadzeniu technologii kolorowego dopplera możliwy jest dokładny pomiar przepływu krwi w naczyniach płodu.
- Oceniając przepływ w tętnicy środkowej mózgu i w tętnicy pępowinowej (współczynnik mózgowo-pępowinowy) możemy monitorować objawy świadczące o bezpośrednim zagrożeniu życia płodu i mogące w dalszej przyszłości doprowadzić do powikłań neurologicznych okresu noworodkowego - mówi Artur Nowak.

Aparaty USG, dostępne w Polsce od stycznia 2012 roku, zostały ulepszone o nowoczesną technologię obrazowania, pozwalającą otrzymać bardzo szczegółowy obraz płodu, który do złudzenia przypomina obraz do niedawna niedostępny bez użycia technik inwazyjnych. Dzięki temu możliwe stało się uzyskanie bardzo realistycznej trójwymiarowej rekonstrukcji ciała dziecka, z jakością niewystępującą do tej pory w żadnym z aparatów. Dodatkową atrakcję dla obojga rodziców stanowi obrazowanie 4D - czyli możliwość oglądania trójwymiarowego obrazu i ruchów dziecka w łonie matki w czasie rzeczywistym. Na ekranie monitora USG można zobaczyć nawet najdrobniejsze szczegóły.

Słuchamy, jak bije serduszko
Bardzo ważnym badaniem stosowanym do nadzorowania ciąży i porodu jest zapis kardiotokograficzny (KTG). Polega on na monitorowaniu czynności serca i ruchów płodu z jednoczesnym zapisem czynności skurczowej macicy.
- KTG pozwala ocenić stan zdrowia dziecka i dzięki temu szybko podjąć leczenie w przypadku wykrycia nieprawidłowości - tłumaczy Artur Nowak.

Nowoczesne badania kardiotokograficzne robi się też w czasie porodu.
- Dzięki temu zwiększa się bezpieczeństwo płodu i komfort matki w czasie porodu. Zastosowanie komputerowej analizy danych umożliwiło wyeliminowanie błędów w subiektywnej ocenie wyników tego badania, pozwalając lekarzowi prawidłowo zinterpretować istotne prognostycznie zjawiska.
Z kolei wprowadzenie telemetrii - czyli bezprzewodowej transmisji zapisu kardiotokograficznego, umożliwiło ciągłą analizę stanu płodu, bez konieczności pozostawania kobiety rodzącej w łóżku, przykutej do niego kablami.
- Dzięki bezprzewodowym sondom może rodząca swobodnie poruszać się po sali, korzystać z toalety, a nawet kąpać się w trakcie wykonywania badania - mówi Artur Nowak.

Gdy ciąża jest zagrożona
Jednym z najnowszych osiągnięć diagnostycznych jest system bieżącego monitorowania poziomu glukozy we krwi, zapewniający bezpieczny poród pacjentkom z cukrzycą I i II typu oraz cukrzycą ciążową. Czujnik umieszczony pod skórą pacjentki mierzy poziom glukozy w płynie tkankowym i co pięć minut przesyła drogą bezprzewodową wyniki pomiaru do monitora. Gdy stężenie glukozy znajdzie się poza ustalonym zakresem lub ulegnie gwałtownym zmianom, urządzenie ostrzega pacjentkę i personel medyczny o zaistniałym zagrożeniu. Szybkie wyrównanie stężenia glukozy we krwi matki zapobiega wystąpieniu zarówno hiper-, jak i hipoglikemi u noworodka.

Nowością wśród metod monitorowania ciąży jest również holter ciśnieniowy, który stosowany jest do całodobowego kontrolowania ciśnienia tętniczego u kobiet z zatruciem ciążowym (tzw. gestozą). Pozwala on dokładnie dawkować leki i w ten sposób skutecznie leczyć, nie dopuszczając do wystąpienia ciężkich powikłań, a niejednokrotnie ratując życie.

Mama może kontrolować sama
Podstawową i zarazem najprostszą metodą nadzoru kobiet w ciąży jest kontrola ruchów płodu. Przyszła mama powinna obserwować aktywność ruchową dziecka w swoim łonie, poczynając od trzeciego trymestru i kontynuować do samego porodu, zapisując wyniki na specjalnie do tego przygotowanej "karcie ruchów płodu". Zaznacza się na niej czas potrzebny do odczucia 10 ruchów. Obserwację rozpoczyna się o godzinie 9 rano, a kończy o 21. Na karcie odnotowuje się godzinę, w której wystąpił dziesiąty ruch płodu. Wtedy kończy się obserwacja, a kolejną należy rozpocząć następnego dnia. Kiedy zanotujemy mniej niż 10 ruchów w ciągu 12 godzin, należy szybko skonsultować to z lekarzem prowadzącym ciążę.

Innym sposobem oceny prawidłowego przebiegu ciąży jest słuchanie i ocena tętna płodu. Do tego celu wykorzystuje się detektor tętna płodu zwany potocznie "Dopplerem". Urządzenia te używane są powszechnie podczas kontrolnych wizyt lekarskich w czasie ciąży. Przy pomocy nowoczesnych detektorów można odsłuchać tętno już po 12. tygodniu ciąży. Poza profesjonalnymi urządzeniami dostępne są również detektory tętna do wykorzystania w warunkach domowych.