Czad – cichy zabójca atakuje. Jak się chronić przed śmiercionośnym tlenkiem węgla? Sprawdź, jakie są objawy zatrucia czadem

W każdym sezonie grzewczym przybywa w Polsce ofiar śmiertelnych zatrucia tlenkiem węgla, jednak do zatruć dochodzi również latem, gdy panują wysokie temperatury.

– Niebezpieczeństwo zaczadzenia wynika z faktu, że tlenek węgla jest gazem niewyczuwalnym zmysłami człowieka (bezwonny, bezbarwny i pozbawiony smaku) – wyjaśnia Biuro Rozpoznawania Zagrożeń Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej na gov.pl. – Blokuje dostęp tlenu do organizmu, poprzez zajmowanie jego miejsca w czerwonych ciałkach krwi, powodując przy długotrwałym narażeniu (w większych dawkach) śmierć przez uduszenie.

Tlenek węgla potrafi zabić całą rodzinę w kilkanaście minut. Przy wysokim stężeniu zgon możliwy jest już po jednej minucie. Jest szczególnie groźny dla niemowląt, dzieci, kobiet w ciąży, osób starszych oraz ludzi z chorobami układu oddechowego i krwionośnego.

– Czad, czyli tlenek węgla, jest bezbarwny i bezwonny – podkreśla bryg. Małgorzata Jarocka-Krzemkowska, rzecznik Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej w Toruniu. – Nie szczypie w oczy, nie drapie w gardle. Człowiek jest nieświadomy, że ulatniający się z pieca czad zaczyna podtruwać. Dochodzą bóle głowy, które często tłumaczymy sobie zmęczeniem czy niewyspaniem. Potem tracimy przytomność. I możemy się już nigdy nie obudzić.

Mimo tak ogromnego zagrożenia wiele osób nie wie, że czad to trzecia najczęstsza przyczyna zatruć w Polsce (po lekach i alkoholu). Za szczęściarzy mogą uważać się ci, dla których podtrucie kończy się tylko pobytem w szpitalu – co roku z powodu czadu umiera kilkadziesiąt osób.

Czad powstaje w wyniku spalania (np. gazu, węgla, nafty, oleju) przy niepełnym dostępie powietrza. Wytwarzają się wówczas substancje, które nie powstają przy normalnym spalaniu, w tym m.in. właśnie tlenek węgla. Właśnie z tego powodu zagrożenie zatruciem rośnie w sezonie grzewczym.

Jak podaje Państwowa Straż Pożarna, czad mogą wytwarzać w domu m.in.:

• kominki,
• gazowe podgrzewacze wody,
• piece węglowe,
• piece olejowe,
• piece gazowe,
• kuchenki gazowe.

Tlenek węgla często gromadzi się w domu wskutek źle działającego odprowadzania spalin, a więc np. zablokowanego przewodu kominowego czy nieszczelności instalacji.

Czad często bywa mylony z gazem z kuchenki gazowej albo dymem – substancjami, które da się wyczuć po charakterystycznym zapachu. Według badań zleconych przez MSWiA aż co czwarty Polak błędnie sądzi, że tlenek węgla da się wyczuć węchem. Tymczasem człowiek na ogół w ogóle nie jest świadomy, że właśnie jest zatruwany czadem – tym bardziej że do wielu takich sytuacji dochodzi w nocy, gdy domownicy śpią.

Najczęstsze objawy zatrucia czadem to:

• najpierw lekkie bóle i zawroty głowy, zmęczenie, uczucie duszności, czasem wymioty,
• później przychodzi ospałość, osłabienie, trudność z zebraniem myśli,
• wreszcie pojawiają się kłopoty z oddychaniem i utrata przytomności, a jeśli nie zostanie udzielona pomoc – następuje śmierć.

– Osłabienie i ospałość, którą czuje osoba zaczadzona oraz zaburzenia zdolności oceny zagrożenia powodują, że jest ona całkowicie bierna i nie ucieka z miejsca nagromadzenia trucizny – ostrzega Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Cieszynie.

Żeby uniknąć zagrożenia ze strony tlenku węgla, należy przede wszystkim działać profilaktycznie, czyli nie dopuszczać do powstania sytuacji, gdy czad się wytwarza i gromadzi w domu lub mieszkaniu. Przede wszystkim należy pamiętać, że właściciele nieruchomości mają obowiązek przeprowadzania kontroli instalacji gazowej i kominów przynajmniej raz w roku.

– Na właścicielach i zarządcach obiektów budowlanych ciąży obowiązek poddania użytkowanego obiektu budowlanego co najmniej jednej w roku kontroli okresowej polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego m.in. przewodów kominowych: dymowych, spalinowych i wentylacyjnych oraz instalacji gazowych – przypomina Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego Dorota Cabańska. – W przypadku stwierdzenia uszkodzeń lub braków właściciel, zarządca lub użytkownik obiektu budowlanego (...) są obowiązani w czasie lub bezpośrednio po przeprowadzonej kontroli usunąć stwierdzone uszkodzenia i uzupełnić braki (...).

By uniknąć zaczadzenia, ważne jest też przestrzeganie zasad bezpieczeństwa przy użytkowaniu domu czy mieszkania. Należy przestrzegać następujących reguł:

1. W pomieszczeniach, gdzie odbywa się spalanie (np. kuchnia, łazienka, salon z kominkiem) obowiązkowo musi znajdować się sprawny czujnik czadu.
2. Pod żadnym pozorem nie zasłaniaj kratek wentylacyjnych i otworów nawiewnych.
3. Często sprawdzaj ciąg powietrza w pobliżu kratek wentylacyjnych, np. przykładając kartkę.
4. Sprawdź sprawność wentylacji po wymianie okien na nowe, bardziej szczelne.
5. Często wietrz pomieszczenia, gdzie odbywa się spalanie.
6. Nie używaj urządzeń (np. pieca, kuchenki) wadliwych, niesprawnych, uszkodzonych.
7. Zadbaj o to, by wymiany instalacji i urządzeń dokonywali wyłącznie wykwalifikowani fachowcy.
8. Gdy zaczniesz czuć dziwną ospałość, senność, ból głowy – natychmiast otwórz okna, a potem jak najszybciej opuść dom wraz z całą rodziną i wezwij straż pożarną.

– Do zatruć często dochodzi w nowo wyremontowanych mieszkaniach, z nowymi piecami, niemającymi indywidualnych przewodów napowietrzających i gdzie z przyczyn oszczędnościowych zlikwidowano (zasłonięto) przewody wentylacyjne, a okna i drzwi są zbyt szczelne. Mieszkanie doskonale szczelne „nie oddycha”; brak dostępu tlenu może doprowadzić do tragedii – ostrzegają strażacy.

Trzeba pamiętać, że do zatruć czadem dochodzi nie tylko w sezonie grzewczym, ale również latem. Wtedy powodem są piecyki gazowe ogrzewające wodę. Właśnie dlatego tak ważne jest posiadanie czujnika czadu, do czego zachęca m.in. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, na bieżąco badający dostępne na rynku urządzenia.

– Dzięki wspólnej akcji UOKiK, IH i KAS do obrotu nie trafiło prawie 3 tysiące urządzeń, które nie spełniały wymogów bezpieczeństwa. Było wśród nich 750 sztuk czujnika czadu, który nie przeszedł pozytywnie testów w laboratorium. Niebezpieczne produkty zostały zniszczone – informuje Tomasz Chróstny, Prezes UOKiK.