Odkąd wybuchła pandemia, eksperci ds. prawa pracy zaczęli zastanawiać się, jak zapewnić pracownikom zdalnym bezpieczne i higieniczne warunki pracy. W marcu minął rok od wybuchu pandemii, kiedy to pracodawcy zaczęli masowo wprowadzać home office. Polecenie pracy zdalnej w trakcie epidemii umożliwia im tzw. ustawa covidowa.
Co Kodeks pracy mówi o wypadkach przy pracy zdalnej?
Pracodawcy muszą przestrzegać zasad dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, zawartych w Kodeksie pracy. Obecnie nie ma przepisów, które regulowałyby osobno kwestie związane z BHP w trakcie home office. Firmy regulują zasady świadczenia pracy z domu w wewnętrznych regulaminach i politykach.
- Problematyka bezpieczeństwa i higieny pracy stanowi szczególne wyzwanie, gdy zestawiamy ją ze świadczeniem pracy na odległość, zwłaszcza gdy praca ta nie jest wykonywana w jednym, stałym miejscu, a pracodawca nie ma kontroli nad warunkami materialnego środowiska pracy, panującymi w miejscu wykonywania zadań przez pracownika – mówi w rozmowie ze Strefą Biznesu Danuta Rutkowska, rzeczniczka prasowa Głównego Inspektoratu Pracy.
Czy wypadek przy pracy zdalnej jest traktowany jak zwykły wypadek przy pracy?
Chociaż Rada Dialogu Społecznego dyskutuje nad wprowadzeniem pracy zdalnej do Kodeksu pracy, to nie została jeszcze przyjęta odpowiednia ustawa. Nadal kwestie związane z bezpieczeństwem i higieną pracy poza siedzibą firmy czekają na rozstrzygnięcie. Obecnie w Kodeksie pracy nie ma mowy o BHP w kontekście pracy zdalnej. Gdy powstawały obowiązujące przepisy, ustawodawcy odnosili się do telepracy oraz pracy stacjonarnej.
- W odniesieniu do telepracy kwestie bezpieczeństwa i higieny pracy zostały ustalone w ograniczonym zakresie, biorąc pod uwagę odpowiedzialność pracodawcy, o której jest mowa w art. 67(17) Kodeksu pracy. Obecnie obowiązujące przepisy prawne nie regulują tych zagadnień w odniesieniu do pracy zdalnej. Zmiana przepisów dotycząca obowiązków pracodawcy w zakresie BHP podczas pracy zdalnej jest przedmiotem dyskusji na forum Rady Dialogu Społecznego. Uczestniczą w nich: strona rządowa, związki zawodowe oraz organizacje pracodawców – tłumaczy Danuta Rutkowska.
Co zrobić, jeśli pracownik ulegnie wypadkowi przy pracy?
Wypadek, który może zostać uznany za wypadek przy pracy, należy zgłosić do właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora. Zgodnie z art. 234 par. 2 Kodeksu pracy obowiązek zgłoszenia wypadku przy pracy spoczywa na pracodawcy. „Pracodawca jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy”. Nie istnieją natomiast osobne zasady regulujące postępowanie w razie wypadku podczas home office. Zgodnie z interpretacją GIS, pracownikom poszkodowanym w trakcie pracy stacjonarnej i zdalnej przysługują takie same świadczenia.
- Przy obecnym brzmieniu przepisów miejsce zaistnienia wypadku przy pracy nie ma wpływu na zakres świadczeń dla osób, które uległy wypadkom. Nie ma różnicy, czy był to wypadek podczas pracy zdalnej – w przestrzeni prywatnej pracownika czy „stacjonarny” – na terenie zakładu pracy. Istotne są: uznanie zdarzenia jako „wypadku przy pracy” przez zespół powypadkowy powołany przez pracodawcę osoby poszkodowanej oraz zaakceptowanie ustaleń tego zespołu przez pracodawcę. W następnej kolejności Zakład Ubezpieczeń Społecznych, jako dysponent środków z ubezpieczenia wypadkowego, podejmuje decyzję o wypłacie określonych świadczeń. Katalog tych świadczeń zawarty jest w art. 6 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. 2019 poz. 1205) – mówi Danuta Rutkowska.
Co przysługuje pracownikowi z tytułu wypadku przy pracy?
Łącznie poszkodowani i członkowie ich rodzin mogą ubiegać się o kilkanaście różnych świadczeń, m.in. o zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne i jednorazowe odszkodowanie. Nie wiadomo, jak kwestie wypadków przy pracy zdalnej zostaną rozwiązane przez ustawodawców.
- Nie jest konieczna zmiana przepisów związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy, która pozwoliłaby efektywniej dochodzić odszkodowań z tytułu wypadku przy pracy zdalnej. Jeśli wypadek podczas pracy zdalnej nie zostanie uznany za wypadek przy pracy, sprawę rozpatrzy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, po wniesieniu odwołania przez poszkodowanego lub członków jego rodziny, tak jak ma to miejsce podczas wypadków zaistniałych w zakładzie pracy lub podczas podróży służbowej – podkreśla Danuta Rutkowska.
Rzeczniczka GIS wymienia następujące świadczenia przysługujące na mocy ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych:
- zasiłek chorobowy – dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
- świadczenie rehabilitacyjne – dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy;
- zasiłek wyrównawczy – dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;
- jednorazowe odszkodowanie – dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;
- jednorazowe odszkodowanie – dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty;
- renta z tytułu niezdolności do pracy – dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
- renta szkoleniowa – dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
- renta rodzinna – dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
- dodatek do renty rodzinnej – dla sieroty zupełnej;
- dodatek pielęgnacyjny;
- pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą.
Z czym wiązały się wypadki przy pracy zdalnej w 2020 roku?
Z danych Departamentu Nadzoru i Kontroli Głównego Inspektoratu Pracy wynika, że od 1 marca 2020 r. do 31 grudnia 2020 roku. GIP przyjął 3654 zgłoszenia wypadków związanych z pracą. W wyniku tych zdarzeń poszkodowane zostały 4034 osoby, ale nie wszystkie zgłoszenia miały związek z pracą podlegającą badaniu przez organy Państwowej Inspekcji Pracy. Przykładowo, część zgłoszeń dotyczyła wypadków zaistniałych w szczególnych okolicznościach.
We wspomnianym okresie pracodawcy zgłosili do PIP 6 wypadków, które miały miejsce w trakcie pracy zdalnej. W wyniku tych zdarzeń trzech poszkodowanych zmarło, dwie osoby doznały ciężkich obrażeń ciała, a jeden pracownik wyszedł z wypadku z lekkimi obrażeniami ciała. Wszystkie wypadki śmiertelne były związane z nagłym zasłabnięciem.
- Trzy wypadki mają charakter nagłych przypadków medycznych – doszło do zasłabnięcia pracowników, a następnie ich śmierci. Kolejny wypadek związany był z przygotowaniem posiłku – doszło do poważnego przecięcia palców z uszkodzeniem ścięgien i nerwów. Dwa wypadki miały miejsce: podczas korzystania z toalety – w wyniku upadku i uderzenia doszło do pęknięcia gałki ocznej oraz na drodze publicznej, podczas przemieszczania się pracownika do siedziby firmy po sprzęt służbowy – wyjaśnia Danuta Rutkowska.
29 marca 2021 r. Główny Inspektor Sanitarny dysponował jedynie wstępnymi danymi z postępowań powypadkowych wszczętych po zgłoszeniu wypadku. Zakończone postępowania dotyczące wypadków w okresie 1 marca – 31 grudnia objęły sprawy 1566 poszkodowanych, z których 183 osoby zmarły, 511 odniosło ciężkie obrażenia ciała, a u 872 osób stwierdzono czasową niezdolność do pracy.
Strefa Biznesu: Polskie firmy coraz bardziej innowacyjne
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?