Czyhunka, kołdoby i popelina. Nie wiesz co to znaczy? Zajrzyj do naszego słowniczka gwary podlaskiej.

Geograficznie od północy granicząc z Suwalszczyzną, od zachodu z Kurpiami, Mazowszem dalszym i bliższym, od południa zaś z gwarami młodszego pogranicza wschodniego, dialekt podlaski ukształtował się jako narzecze bardzo melodyjne i osobliwe.

Charakterystyczne dla niego są:

Długie wymawianie samogłoski,

Używanie słowa "Weź" w roli czasownika posiłkowego (np. weź kup cukier),

Przedłużanie wymowy "e" w wyrazie "nie", przez co słowo to staje się dwusylabowe (nie-ee),

Tworzenie konstrukcji z przyimkiem "dla" (np. powiedz dla cioci, kup dla Ani),

Zanik końcówek w czasownikach w formie czynnej np. My dawali (My dawaliśmy). Ja pojechał (Ja pojechałem). Dzie wy byli? (Gdzie wy byliście?),

Forma grzecznościowa tworzona bez użycia słowa pan/pani: Kiedy do mnie zajdzie? Dlaczego o tym dla mnie nie mówił? Oraz tryb rozkazujący równy trybowi oznajmującemu, też bez użycia pan/pani: Siedzi spokojnie! Zapłaci dla mnie sto złotych! Naleje mnie! (naleje mi pan);
Poniżej zamieszczamy minisłowniczek gwary podlaskiej. Sprawdźcie, czy znaliście wszystkie słowa:

abalasa - gruba żerdka od płotu

apałonik - łyżka wazowa

baćko - ojciec, ale też dziadek

brechać - kłamać, szczekać; niektórzy jednak używają tego zwrotu jako - śmiać się

bajstruk - nieślubne dziecko

bełtać - mieszać (niektórzy mówią często np.: rozbełtaj jajko)

barabolec - wino owocowe - ale też ciasto z zakalcem

barachło - coś bezwartościowego

barabanić - łomotać, stukać, dobijać się

batarejka - latarka

chabor - rodzaj łapówki (ale też prezentu - chaborem może być np. butelka dobrego koniaku, którą

pacjenci zanoszą np. lekarzom w podziękowaniu za opiekę)

chwost - ogon

chaziaj - gospodarz pełną gębą

ciurma - więzienie

czychunka - kolej

czemergies - samogon, ruska wódka

durak - dziwny, niespotykany

durnowaty - głupkowaty

dziażka - pasek

fanga - ślad po uderzeniu

fufajka - waciak

fleja - brudas, brudaska

giry, syry - nogi

graba - ręka

hołoble - dyszle boczne w wozie konnym

handryczyć się - sprzeczać się, złościć, pokrzykiwać

hadztwo - ohyda, obrzydliwa istota, nieprzyjemne uczucie

ichny - ich

jełop - głupiec

kaczan - głąb, rdzeń kapusty

kaban - wieprz, świnia

karakan - karaluch

kipiatok - wrzątek

klekotun - bocian

kołdoby - wyboje

kuryć - palić papierosy

latoś - tego roku

łypa - warga (na podwórkach białostockich popularna jest groźba: a chcesz w łypę?)

machorka - lichy tytoń

mogiłki - cmentarz

musi - pewnie, prawdopodobnie (częste jest powiedzenie: musi tak...)

mlon - nielubiany mężczyzna

modzele, mozole - odciski

nastojka - nalewka

nie zawracaj gitary - daj mi spokój, nie nudź

otawa - drugi pokos trawy

oładki - placki ziemniaczane

odkazać - odmówić

plita - płyta kuchenna

powiestka - wezwanie

popelina - wstyd, jaka popelina - jaki wstyd

pójść w odwiedki - odwiedzić rodzinę, w której niedawno urodziło się dziecko; nie należy przychodzić

z pustymi rękami

pepegi - tenisówki

rychtyk - akurat, właśnie, samo rychtyk - w samą porę, o czasie

raby - plamisty (stąd często łaciata krowa nazywana jest: Raba)

rozdziawa - gapa, niezdara

rodyska - rzodkiewka

skowroda - patelnia

szantrapa - osoba roztargniona

szpurc - niedorostek, smarkacz

samogon - bimber, nielegalnie pędzony alkohol

ślozy - łzy (częste powiedzenie: i po co tak lejesz ślozy?)

śrubstag - imadło

telepać się - trząść się

toczka - głośnik zakładowego radia

trafić na chanajki - przed wojną dzielnica znana z pośledniejszych pań lekkiego prowadzenia

ulnik - babka ziemniaczana

uchażor - starający się o rękę panny

wycug - dożywotnie utrzymanie

wsio ryba - wszystko jedno

wchodziny - parapetówka

wiszczeć - piszczeć

zapalić - włączyć (np. światło, telewizor)

zieziulka - kukułka

zeksa - stać na zeksie - stać na czatach

zajzajer - kwas, coś bardzo kwaśnego /niem. Salzsäuer - kwas solny/

żywina - trzoda

Więcej możesz znaleźć na www.nawschodzie.pl/gwara_wschodnia.html