Darowiznę możesz odwołać

Każdy z nas ma prawo, aby dysponować swobodnie swoim majątkiem. Umowa darowizny jest właśnie jednym ze sposobów rozporządzenia majątkiem, zgodnie z którym jedna ze stron - darczyńca, zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia kosztem swojego majątku, na rzecz drugiej strony - obdarowanego. Bywa, że z biegiem lat zmienia się relacja pomiędzy stronami umowy. Zdarza się również, że z czasem drastycznie pogarsza się sytuacja majątkowa darczyńcy. Mając na uwadze takie sytuacje, ustawodawca umożliwił darczyńcy odwołanie uczynionej darowizny.

Ważne jest, że odwołać można zarówno darowiznę jeszcze nie wykonaną, jak i już spełnioną.

Odwołanie jeszcze nie wykonanej darowizny

Darczyńca może odwołać darowiznę jeszcze nie wykonaną, jeśli po zawarciu umowy, a jeszcze przed przekazaniem obdarowanemu jej przedmiotu, jego stan majątkowy ulegnie znacznemu pogorszeniu. Przy czym pogorszenie, to musi być tak znaczne, że wykonanie darowizny spowoduje takie zubożenie darczyńcy, że nie będzie on w stanie sam się utrzymać i zaspokoić swoich własnych potrzeb życiowych lub też spełnić ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych.

Odwołanie za rażącą niewdzięczność

Odwołanie darowizny może nastąpić również kilka lat po jej wykonaniu. Zgodnie z art. 897 Kodeksu cywilnego, darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności. Odwołanie darowizny z powodu niewdzięczności musi być bardzo mocno uzasadnione. Jest to czynność nadzwyczajna.

Oto przesłanki rażącej niewdzięczności:
- czyn lub zaniechanie będący przejawem rażącej niewdzięczności musi być wymierzony bezpośrednio lub pośrednio w darczyńcę;
- zarówno działanie, jak i zaniechanie musi być rażącym naruszeniem norm społecznych i rodzinnych.
Bez wątpienia jako rażącą niewdzięczność można zakwalifikować następujące czynny skierowane zarówno przeciwko darczyńcy, jak i przeciwko bliskim mu osobom:
- wszelkie przejawy przemocy fizycznej i psychicznej;
- nieudzielenie pomocy, mimo oczywistych możliwości;
- nie wypełnianie obowiązku alimentacyjnego, mimo oczywistych możliwości;
- zaniedbanie, w przypadku osoby nieporadnej (np. schorowanej);
- poważne pomówienie - np. złożenie fałszywego zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa;
- publiczne lżenie;
- oszustwo (na dużą skalę);
- kradzież.

Przesłanki te należy ważyć pod kątem środowiska z jakiego wywodzą się strony umowy.
Jeśli darczyńca popadnie w niedostatek już po wykonaniu darowizny, obdarowany jest zobowiązany, w granicach istniejącego jeszcze na skutek darowizny wzbogacenia, dostarczyć mu niezbędnych środków utrzymania. Chcąc się uwolnić od powyższego obowiązku, może on po prostu zwrócić darczyńcy wartość wzbogacenia.

Jak odwołać zrobioną darowiznę

Odwołanie darowizny następuje poprzez złożenie obdarowanemu na piśmie oświadczenia o jej odwołaniu. Pismo powinno zawierać oświadczenie o odwołaniu darowizny oraz jego uzasadnienie. Można również wpisać żądanie zwrotu przedmiotu darowizny.

Oświadczenie o zwrocie darowizny nie ma skutku rzeczowego, czyli samo oświadczenie nie przywraca jeszcze pierwotnej własności przedmiotu darowizny. W praktyce oznacza to, że cofając darowiznę, zobowiązuje się obdarowanego do złożenia oświadczenia o zwrotnym przeniesieniu własności przedmiotu darowizny.

Jeśli obdarowany odmawia, to darczyńca ma prawo wytoczyć powództw o stwierdzenie obowiązku złożenia przez obdarowanego oświadczenia woli co do przeniesienia własności z powrotem na darczyńcę.

Obowiązki obdarowanego

Obowiązany do zwrotu darowizny powinien:
- wydać przedmiot darowizny w naturze (czyli w takim stanie w jakim się znajduje);
- jeśli przekazał przedmiot osobie trzeciej, powinien o tym powiadomić darczyńcę - darczyńca może skierować roszczenie do tej osoby;
- zwrócić równowartość rzeczy, jeśli nie może oddać jej w naturze - darczyńca może wówczas złożyć pozew o zapłatę;
- jeśli rzecz zbył, powinien oddać darczyńcy wszystko co uzyskał w zamian za tę rzecz - np. pieniądze ze sprzedaży
Należy pamiętać, że obdarowany może domagać się zwrotu nakładów poniesionych na rzecz, jeśli zwiększyły one wartość przedmiotu darowizny.

Termin

Darczyńca może domagać się zwrotu darowizny nie później niż w ciągu roku od dnia, w którym dowiedział się o rażącej niewdzięczności obdarowanej osoby.