„Dziady” część 2. Poznaj streszczenie, bohaterów i motywy w utworze Mickiewicza. To lektura obowiązkowa na egzaminie ósmoklasisty 2024

Autor: „Dziady” napisał Adam Mickiewicz.
Czas i miejsce akcji: akcja rozgrywa się w kaplicy przy cmentarzu w nocy z 1 na 2 listopada. Nie został podany dokładny rok.
Epoka: Utwór powstał w epoce romantyzmu.

Mieszkańcy wioski spotykają się przy cmentarnej kaplicy, by świętować dziady. Obrzędom przewodniczy Guślarz. Mówi on, żeby zasłonić okna tak, by światło księżyca nie docierało do wnętrza. Bohater wzywa dusze czyśćcowe, które popełniły jakieś grzechy i nie mogą zaznać odpoczynku. Dzięki dziadom będą mieli szansę odpokutować swoje przewinienia.

Na początku Guślarz przywołuje duchy lekkie. Pojawiają się dwa aniołki, czyli duchy Józia i Rózi. Dzieci mówią, że mają wszystko, czego potrzebują, ale dręczy je nuda. Okazuje się, że nie mogą dostać się do nieba. Józio i Rózia są nieszczęśliwi przez to, że nigdy nie zaznali trudu czy troski. Proszą więc o dwa ziarnka gorczycy, a dla całego zgromadzenia wygłaszają przestrogę: „Kto nie doznał goryczy ni razu, ten nie dozna słodyczy w niebie”. Duchy otrzymują to, o co prosiły i odchodzą.

Dochodzi północ. Guślarz wzywa więc duchy, które mają na sumieniu największe przewinienia. Przybywa Widmo Złego Pana. Nie znajduje się on jednak w kaplicy, ale widać go jedynie z okna, ponieważ ptaki nie pozwalają mu wejść do środka. Okazuje się, że widmo było niegdyś dziedzicem wsi, a teraz cierpi głód i pragnienie. Dla niego droga do nieba jest już na zawsze zamknięta, chce więc znaleźć się w piekle i zakończyć swoją tułaczkę.

Ktoś musi go najpierw nakarmić i napoić. Nie jest to jednak możliwe, bo ptaki bronią dostępu do Złego Pana. Są to dawne sługi dziedzica. Jeden z nich – Kruk – opowiada historię, jak nie jedząc nic od trzech dni, zerwał jabłko z sadu. Zauważył to ogrodnik, który przekazał tę informację swojemu panu. Ten z kolei wydał wyrok. Kara chłosty doprowadziła do śmierci mężczyzny.

Drugi z ptaków – Sowa – mówi o tym, że kiedy przyszła w mroźny dzień jako wdowa z małym dzieckiem na rękach przed jego drzwi, prosić o pomoc, to dziedzic nie wysłuchał jej prośby. Widmo Złego Pana ma więc dla zebranych następującą przestrogę: „Bo kto nie był ni razu człowiekiem, temu człowiek nic nie pomoże”. Guślarz odpędza Widmo Złego Pana.

Teraz bohater przywołuje duchy pośrednie. Pojawia się pasterka Zosia. Była to jedna z najpiękniejszych dziewczyn na wsi, miała wielu adoratorów, jednak wszystkich odrzucała, drwiąc z ich miłości. Zmarła w młodym wieku, nie zaznając szczęścia, a teraz jest zawieszona między niebem a ziemią. Prosi nie o pokarm, ale o to, by młodzieńcy schwycili ją za ręce i pociągnęli ku ziemi. („Kto nie dotknął ziemi ni razu, ten nie może być w niebie”).

Guślarz mówi jednak, że jej prośba nie zostanie spełniona. Ma tułać się jeszcze przez dwa lata, a później trafi do nieba. Bohater odprawia trzeciego ducha. Rzuca w kąty kaplicy mak i soczewice dla zbłąkanych dusz i oznajmia, że dziady dobiegły końca.

Jednak kiedy drzwi kaplicy mają zostać otwarte, podłoga się zapada i pojawia się jeszcze jeden duch. Widmo patrzy na pasterkę i wskazuje na swoje krwawiące serce. Guślarz pyta marę, czego potrzebuje, ona jednak nie odpowiada. Ostatecznie więc próbuje ją odpędzić, ale ona wcale nie znika. Guślarz pyta pasterkę, o co chodzi, dziwi się, że jest ona w żałobie, chociaż cała jej rodzina żyje. Widmo kroczy tuż za pasterką.

Warto poznać także bohaterów II cz. „Dziadów” Mickiewicza. Są to:

• Guślarz;
• Józio i Rózia (duchy lekkie)
• Widmo Złego Pan (duch ciężki);
• Kruk;
• Sowa;
• Zosia (duch pośredni);
• Pasterka;
• Widmo.

W utworze Adama Mickiewicza znajdziemy sporo cytatów, które mogą okazać się pomocne, np. przy pisaniu rozprawki na egzaminie ósmoklasisty 2024. Dobrze jest je także znać, bo „Dziady” cz. II mogą znaleźć się także w tegorocznym arkuszu CKE.

• „Cicho wszędzie, głucho wszędzie, co to będzie, co to będzie?”;
• „Kto nie doznał goryczy ni razu, ten nie doznał słodyczy w niebie”;
• „Bo kto nie był człowiekiem ni razu, temu człowiek nie pomoże”;
• „Bo kto nie dotknął ziemi ni razu, ten nigdy nie może być w niebie”;

Przy dłużej wypowiedzi pisemnej (np. rozprawce czy opowiadaniu) warto jest znać główne motywy występujące w „Dziadach” cz. II Adama Mickiewicza. Oto one:

• Motyw winy i kary – dotyczy on wszystkich trzech rodzajów duchów, które pojawiają się w trakcie obrzędu dziadów. Józio i Rózia wiedli życie z dala od trosk, dlatego pragnęli otrzymać ziarnka gorczycy. Motyw ten najdobitniej widać w przypadku Widma Złego Pana. Za życia był okrutny dla ludzi, więc po śmierci musi cierpieć udręki i nic nie jest w stanie ukoić jego pragnienia. Z kolei Zosia zawiniła, drwiąc z miłości adoratorów. Jej karą jest dwuletnia tułaczka.
• Motyw miłości – jest widoczny najwyraźniej w przypadku Zosi, która nie przyjmowała miłości od mężczyzn, ale także w końcowej scenie, gdy pojawia się milczące widmo. Najprawdopodobniej jest to osoba, która popełniła samobójstwo z powodu nieszczęśliwej miłości.
• Motyw śmierci – w dramacie widzimy, jak świat rzeczywisty przenika się z życiem pozagrobowym.
• Motyw dzieciństwa – pojawia się on w przypadku pierwszych duchów, czyli Józia i Rózi. Ich dzieciństwo było błogie, pozbawione trosk. To jednak sprawiło, że dzieci nie mogły od razu dostać się do nieba.

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Strefę Edukacji codziennie. Obserwuj
StrefaEdukacji.pl!