Fort niepokonany, a może i atrakcyjny

Mirosław Worona, prezes Osowieckiego Towarzystwa Fortyfikacyjnego:
Budowę Twierdzy Osowiec zakończono w 1892 r. Stanowiła ona ważny element umocnień broniących granic imperium rosyjskiego. Jej doskonałe funkcje obronne wykazały kolejne wojny - twierdzy nikt nigdy nie zdobył. Obecnie Fort II Zarzeczny jest ruiną, niemożliwą do rekonstrukcji. Swój "wkład" w dewastację wniosły wojny, szabrownicy i saperzy. Jeszcze 5 lat po ostatniej wojnie jeden ze schronów wyleciał w powietrze - eksplodowały miny pozostawione przez Niemców. Do dziś jest tam niebezpiecznie. Zagrożeniem są betonowe nawisy i studnie w korytarzach. Niemniej po rozminowaniu i wytyczeniu bezpiecznego szlaku można będzie pokazywać fort turystom.

Gdy siedem lat temu monieckie starostwo kupiło działkę w Osow-cu, powiat stał się też właścicielem carskiego Fortu II Zarzecznego. Władze powiatu zapewniały, że ma to zapobiec dewastacji twierdzy. Obecny stan fortu przedstawia jednak gorszy widok, aniżeli był po dwóch wojnach światowych.
Były starosta Mirosław Paniczko złożył swój podpis na akcie kupna w 2000 r. Za 13,5-hektarową działkę ze schronami zapłacono Agencji Mienia Wojskowego 7,5 tys. zł. Powiat stał się tym samym właścicielem części Twierdzy Osowiec, bo - jak mówili ówcześni włodarze - inaczej forteca mogłaby trafić w "nieodpowiedzialne ręce prywatne".
Odpowiedzialne ręce pracowników starostwa ustawiły zaś tablicę, której jedyną rolą było odstraszanie turystów przez następne siedem lat. Tyle wystarczyło, by ponad 100-letni fort zamienił się w wysypisko śmieci.
Nowe władze starostwa rozpoczęły urzędowanie od przeglądu majątku powiatu.
- Nie wnikam w zasadność kupna fortu. Niemniej trzeba znaleźć dla tego zabytku funkcję użytkową. Nie może jednak być dowolności, bo fort jest nadal częścią Twierdzy Osowiec i leży na terenie Biebrzańskiego Parku Narodowego. Są jednak pomysły na rewitalizację fortu - mówi starosta Zbigniew Męczkowski.
Ta koncepcja przypadła do gustu zarówno dyrekcji BPN, jak i członkom Osowieckiego Towarzystwa Fortyfikacyjnego, bo tuż pod tablicą z zakazem wstępu urywa się szlak turystyczny, wiodący kładką edukacyjną przez bagna.
- Trzeba oddać ten teren turystom. Z wyniesień fortecznych rozciąga się wszak piękny widok, można podglądać rzadkie ptaki. Rewitalizację należy zaś zacząć fosy, którą niegdyś bezmyślnie odcięto od zasilania wodą z rzeki - powiedział nam Andrzej Grygoruk, wicedyrektor BPN.
Zapowiadana rewitalizacja fortu ma potrwać kilka lat. Być może nawet następne siedem...