Zygmunt Szendzielarz brał udział w kampanii wrześniowej, później wstąpił do konspiracji. W 1943 r. został dowódcą 5. Wileńskiej Brygady Armii Krajowej, nazywanej „Brygadą Śmierci”, która walczyła z Niemcami, a także współpracującymi z nimi litewskimi formacjami kolaboracyjnymi oraz z partyzantką sowiecką. Po rozwiązaniu brygady w lipcu 1944 r. „Łupaszka” z częścią żołnierzy przeszedł na Białostocczyznę, potem na Pomorze, gdzie walczył z oddziałami Armii Czerwonej, Ludowego Wojska Polskiego, Milicji Obywatelskiej i Urzędu Bezpieczeństwa.
Wiosną 1947 r. zaprzestał walki zbrojnej, rok później został aresztowany. Osadzono go w więzieniu przy ul. Rakowieckiej w Warszawie. Proces byłych członków Okręgu Wileńskiego AK, w którym oskarżony był między innymi Zygmunt Szendzielarz, rozpoczął się 23 października 1950 roku. „Łupaszka” potwierdzał swój udział w podziemiu antykomunistycznym.
W wyroku wydanym 2 listopada 1950 r. komunistyczny sąd skazał go na śmierć. Został zabity w więzieniu mokotowskim 8 lutego 1951 r. Ciało pogrzebano w tajemnicy, w nieznanym miejscu. W tym samym dniu, kiedy zginął „Łupaszka”, w mokotowskim więzieniu zostali także straceni inni oficerowie sądzeni w tym procesie: Antoni Olechnowicz, Lucjan Minkiewicz i Henryk Borowski.
W 2013 r. badaczom IPN udało się odnaleźć szczątki mjr. Szendzielarza podczas prac prowadzonych w kwaterze „Ł” na Powązkach. Pogrzeb państwowy dowódcy Brygady Wileńskiej AK odbył się w 2016 r. na Cmentarzu Powązkowskim.
Zygmunt Szendzielarz to postać bardzo kontrowersyjna. Chodzi o mord na litewskiej ludności cywilnej we wsi Dubinki w czerwcu 1944 roku. Choć Łupaszko osobiście nie brał w nim udziału, w rolę katów wcielili się jego ludzie. Był to odwet za litewską rzeź na Polakach. Piotr Zychowicz na kartach swojej książki „Skazy na pancerzach. Czarne karty epopei Żołnierzy Wyklętych” twierdził, że akcja Litwinów była odwetem za zabicie przez 5. Wileńską Brygadę AK czterech litewskich policjantów.
Więcej przeczytasz w artykule: Łupaszko jako postać kontrowersyjna. Bohater czy morderca?
Jak globalne ocieplenie zmienia wakacyjne trendy?
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
