Jak napisać notatkę syntetyzującą? Oto wzór, przykładowa notatka syntetyzująca od CKE i schemat wypowiedzi. Jakich zwrotów warto używać?

Notatka syntetyzująca jest krótką formą wypowiedzi, w której w rzeczowy sposób przedstawiono informacje na dany temat. W maturalnym arkuszu pokazowym z języka polskiego (matura 2023) znalazło się polecenie, zgodnie z którym uczniowie mają napisać właśnie wypowiedź tego typu na podstawie dwóch tekstów.

Jak napisać notatkę syntetyzującą? Zgodnie z informacjami przekazywanymi przez CKE musi ona liczyć 60-90 wyrazów i zawierać konkretne elementy:

• zestawienie poglądów autora/autorów, które dotyczyć będzie analizowanego zagadnienia,
• porównanie stanowisk autorów,
• ogólny wniosek płynący z tekstów i tematu.

Notatka syntetyzująca:

• powinna być rzeczowa,
• musi zawierać jedynie najważniejsze informacje na dany temat,
• koncentruje się na wychwyceniu podobieństw/różnic w podejściu autorów do danego tematu,
• jest spójnym tekstem,
• zawiera parafrazy, uogólnienia i synonimy.

Parafraza to inaczej omówienie. Stosuje się ją, gdy chcemy opisać innymi słowami to, co autor przekazał w danym tekście. W przypadku notatki syntetyzującej warto zastosować parafrazę, by znacząco skondensować naszą wypowiedź (musimy zmieścić się w danym limicie słów). Jeśli więc w tekście jeden z autorów stworzył długi wywód na temat tego, że podróż reporterska znacząco różni się od turystycznej, my jako twórcy notatki syntetyzującej musimy znacznie okroić jego przemyślenia, a jednocześnie w swojej wypowiedzi zachować ogólny sens tekstu.

Warto pamiętać, że pisząc notatkę syntetyzującą na maturze musimy zmieścić się w określonym limicie słów. Taka wypowiedź nie może zawierać mniej niż 60 i więcej niż 90 słów. Bardzo ważne jest więc to, by zwięźle, a zaraz rzeczowo przedstawić dany temat.

Notatka syntetyzująca nie jest trudną do napisania formą wypowiedzi, warto jednak poznać jej schemat, a także pamiętać o kilku podstawowych zasadach. Jak ją napisać? Wyjaśniamy krok po kroku.

1. Zaczynamy od dokładnego zapoznania się najpierw z poleceniem, a później z tekstami. Warto zanotować własnymi słowami (np. w brudnopisie) najważniejsze myśli płynące z tekstów.
2. Piszemy notatkę syntetyzującą, pamiętając o odpowiednim poziomie uogólnienia i stosowaniu parafraz. Pod kątem analizowanego przez nas tematu zamieszczamy opinię pierwszego autora tekstu, a następnie drugiego.
3. W zakończeniu zestawiamy ze sobą punkty widzenia przedstawione przez konkretnych autorów i podsumowujemy naszą wypowiedź.
4. Sprawdzamy liczbę słów. Pamiętajmy, że notatka ma zawierać od 60 do 90 słów. Warto więc skrócić ją lub wydłużyć, gdy jest taka potrzeba.
5. Zwróćmy uwagę, czy w naszej wypowiedzi nie ma błędów stylistycznych, ortograficznych i interpunkcyjnych.

Niektórzy uczniowie poczują się pewniej, gdy dowiedzą się, jak wygląda schemat notatki syntetyzującej. Przedstawiamy go poniżej:

• Autor/nazwisko autora w tekście zauważa/dowodzi/przekonuje, że…
• Z kolei (nazwisko autora) w tekście pt. (tytuł tekstu) podkreśla/zaznacza/przekonuje, że…
• Punkty wspólne lub rozbieżne w stanowiskach autorów (np. Sposoby mówienia o... (literaturze, podróżach, nauce itd.) diametralnie się od siebie różnią/są do siebie zbliżone.

W odpowiedziach do arkusza pokazowego (matura 2023) została zamieszczona przykładowa notatka syntetyzująca, a w samym arkuszu polecenie:

Na podstawie obu tekstów napisz syntetyzującą notatkę na temat: działania sprzyjające rozwojowi nauki. Twoja wypowiedź powinna liczyć 60–90 wyrazów.

Przykładowe notatki syntetyzujące ocenione na 3 punkty za treść:
Isaacson w swoim tekście przedstawił Leonarda da Vinci jako naukowca, który zapoczątkował konieczność dialogu doświadczenia i teorii w badaniach naukowych. Autor tekstu uznał ten związek za niezbędny warunek rozwoju nauki. Steinhaus pisze natomiast o konieczności współpracy przyrodników z matematykami, gdyż to ona jest warunkiem postępu w nauce służącej opisowi rzeczywistości. W ten sposób w obu tekstach udokumentowano postulat dialogu empirii i teorii, który przekłada się na podstawy współczesnej rewolucji naukowej. (70 wyrazów)

W obu tekstach podkreślono korzyści wynikające z dbałości o różnorodność językową na świecie. Justyna Olko zwraca uwagę, że dbałość o zachowanie różnych języków lokalnych stanowi gwarancję bioróżnorodności, ponieważ zachowanie siedlisk małych grup mówiących lokalnymi językami chroni przed dewastacją albo likwidacją tych obszarów, a więc również przed niszczeniem wielu gatunków roślin i zwierząt. Natomiast z tekstu Katarzyny Kutyłowskiej wynika, że wielojęzyczność kształtuje mechanizmy umysłowe i zachowania, które ułatwiają naukę języków, co w następstwie wpływa na efektywność komunikacji między
ludźmi. (78 wyrazów)

Sprawdź przykłady pracy i dokładne kryteria oceniania według CKE:

Za notatkę syntetyzującą można otrzymać maksymalnie 4 punkty. 3 z nich są za treść, a 1 za poprawność stylistyczną, ortograficzną i interpunkcyjną.