Jak pracować metodą portfolio? To coś więcej niż teczka

Metoda portfolio polega na systematycznym gromadzeniu prac ucznia w specjalnej teczce, która dokumentuje jego postępy, umiejętności oraz osiągnięcia na przestrzeni czasu. Jest to proces, w którym uczeń samodzielnie zbiera i organizuje materiały, takie jak notatki, eseje, rysunki, zdjęcia, nagrania audio i wideo, a także inne prace, które odzwierciedlają jego rozwój edukacyjny.

Stosowana na różnych poziomach edukacji metoda portfolio pozwala na długoterminowe śledzenie postępów ucznia, ocenę bieżącą jego pracy, czy też prezentację jego osiągnięć na koniec semestru lub roku szkolnego. Istotnym aspektem metody teczki jest to, że uczniowie dokonują selekcji gromadzonych materiałów, co pozwala im na autorefleksję nad własnym procesem edukacyjnym.

To, co powinno zawierać portfolio ucznia, zależne jest od celu, w jakim się je prowadzi. Wyróżnić można kilka ogólnych zakresów:

• Teczka tematyczna – uczeń gromadzi materiały na określony temat, który ma pogłębić. Mogą to być własne notatki (np. w formie mapy mentalnej, drzewka, notatki syntetyzującej), wnioski i analizy, artykuły, ilustracje, zdjęcia, wyniki eksperymentów itd. Powinna zawierać końcowe wnioski i ocenę pracy, a materiały powinny być poddane selekcji.
• Teczka rozwoju – zawiera zbiór dokumentów ilustrujących postępy ucznia. W zależności od ćwiczonej umiejętności teczki takie mogą zawierać np. przy nauce pisania prace przedstawiające pierwsze szlaczki po własnoręczne napisanie własnego imienia, przy treningu pływania, np. tabele z czasem, w którym został pokonany dany odcinek. Ważne jest, aby dokumentować konkretny proces w formie charakterystycznej lub najlepszej dla danego zagadnienia.
• Teczka osiągnięć – czyli zbiór najlepszych prac, który dokumentuje starania i sukcesy ucznia. Ważne, aby materiał był odpowiednio wyselekcjonowany i przedstawiający to, z czego uczeń jest naprawdę dumny. Ważna jest też przekrojowość - tu też mogą się znaleźć notatki, prace konkursowe, bezbłędnie lub po prostu satysfakcjonująco napisane sprawdziany, wszystko, co uczeń uznaje za swój edukacyjny sukces. Takie portfolio może dotyczyć konkretnego przedmiotu lub w ogóle osiągnięć szkolnych.

Praca metodą portfolio jest procesem, który angażuje zarówno ucznia, jak i nauczyciela. Oto etapy tego procesu:

• Wprowadzenie metody portfolio: nauczyciel wyjaśnia uczniom zasady metody portfolio, przedstawiając cele oraz kryteria oceny. Uczniowie uczą się, że metoda portfolio to nie tylko narzędzie oceny, ale także sposób na rozwój ich umiejętności.
• Kompletowanie materiałów: uczniowie, korzystając z wytycznych, zbierają różnorodne materiały, które najlepiej odzwierciedlają wstępne założenia.
• Wykorzystanie portfolio na lekcjach: zgromadzone materiały w ramach są wykorzystywane podczas zajęć. Uczniowie mogą aktywnie uczestniczyć w lekcjach, wykorzystując swoje portfolio jako narzędzie do nauki i prezentacji.
• Prezentacja portfolio: na zakończenie pracy uczeń przedstawia swoje portfolio, co może stanowić element oceny semestralnej lub rocznej.

Aby skutecznie wdrożyć metodę portfolio w praktyce, warto postępować według kilku kroków:

1. Ustalenie celu i struktury portfolio – na początku nauczyciel powinien jasno określić, jakie cele edukacyjne ma realizować portfolio i jakie rodzaje prac ucznia będą w nim gromadzone. Ważne jest, aby zrozumieć, że portfolio nie jest tylko zbieraniem prac, ale ich refleksyjnym wyborem, który ma służyć określonemu celowi.
2. Wybór formy portfolio – portfolio może mieć formę tradycyjnej teczki, ale coraz częściej wybiera się jego cyfrowe wersje, które ułatwiają przechowywanie, udostępnianie i prezentowanie prac. Cyfrowe portfolio może być prowadzone na platformach edukacyjnych, takich jak Google Classroom, Microsoft Teams, czy dedykowanych narzędziach, jak Seesaw czy Mahara.
3. Regularne uzupełnianie portfolio – skuteczne portfolio musi być regularnie uzupełnianie. Nauczyciel powinien z uczniami ustalić harmonogram wprowadzania nowych prac oraz okresy refleksji nad już zgromadzonymi materiałami. Dzięki temu portfolio stanie się żywym dokumentem, a nie tylko zbiorem archiwalnych prac.
4. Refleksja nad zebranymi materiałami – uczeń powinien mieć możliwość refleksji nad zgromadzonymi pracami. Może to odbywać się poprzez notatki zawierające przemyślenia ucznia, jak również w trakcie rozmów z nauczycielem. Ważne jest, aby uczeń zrozumiał, dlaczego dane prace zostały wybrane i co one mówią o jego postępach.
5. Prezentacja i ocena portfolio – portfolio ucznia powinno być regularnie oceniane, ale w sposób jakościowy, a nie jedynie ilościowy. Ważne jest, aby ocena uwzględniała postęp, refleksję oraz zaangażowanie ucznia, a nie tylko końcowy efekt jego pracy. Dobrym pomysłem jest również umożliwienie uczniowi prezentacji swojego portfolio przed rówieśnikami, co może być motywujące i budować pewność siebie.

Głównym celem portfolio jest stworzenie przestrzeni do refleksji nad własnym procesem uczenia się. Uczniowie mają okazję zobaczyć, jak ich umiejętności rozwijają się w czasie. Sprzyja to budowaniu poczucia własnej wartości i odpowiedzialności za naukę. Portfolio pozwala również na lepsze zrozumienie swoich mocnych i słabych stron, co może stać się impulsem do dalszej pracy nad rozwojem osobistym.

Dla nauczycieli portfolio stanowi cenne narzędzie diagnostyczne, które umożliwia monitorowanie postępów ucznia w sposób ciągły, a nie jednorazowy, jak ma to miejsce w przypadku tradycyjnych form oceniania. Nauczyciel może na bieżąco śledzić rozwój kompetencji ucznia, udzielać mu wsparcia oraz dostosowywać metody dydaktyczne do jego indywidualnych potrzeb.

Ocenianie portfolio powinno dotyczyć zarówno końcowego efektu, jak i procesu, który doprowadził do jego powstania, przede wszystkim jednak powinno służyć założonemu celowi. W przypadku teczki tematycznej ważnym elementem oceny jest wartość merytoryczna zgromadzonych materiałów, ich przemyślany dobór oraz sposób prezentacji. Nauczyciel, stosując metodę portfolio, powinien również zwracać uwagę na oryginalność i twórcze podejście ucznia.

W przypadku teczek prezentujących osobiste osiągnięcia, ocenie może podlegać nie tyle zawartość (chyba że zawarte w teczce prace wcześniej nie były oceniane), ile zaangażowanie ucznia w tworzenie portfolio i jego prezentacja. W przypadku rozwoju - należy uwzględnić zrobione postępy i osiągnięcie wyznaczonych celów. Nauczyciel powinien wcześniej ustalić jasne kryteria oceny w zależności od tego, co chce, aby uczniowie tą metodą osiągnęli.

Powiedz nam, co o tym myślisz i zostaw komentarz.
Szanujemy każde zdanie i zachęcamy do dyskusji. Pamiętaj tylko, żeby nikogo nie obrażać!

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Strefę Edukacji codziennie.
Obserwuj StrefaEdukacji.pl!