Leki bez recepty są powszechnie dostępne. Nawet uczeń je kupi! Jak to w ogóle możliwe? Czy samoleczenie w Polsce jest bezpieczne?

Zobacz wideo: Tak wyglądają teraz kontrole zwolnień lekarskich. Oni są na celowniku ZUS

Za jeden z głównych powodów wzrostu samoleczenia w Polsce stawia się długie kolejki do lekarzy, które w połączeniu z wykluczeniem komunikacyjnym zachęcają do leczenia się na własną rękę. Stowarzyszenie Leki Tylko z Apteki w informacji prasowej podkreśla, że leczenie na własną rękę nie jest niczym złym, powinno jednak trwać krótko, a leki dawkowane samodzielnie powinny być stosowane tylko doraźnie. Kluczowe tu jest bezpieczne stosowanie po medykamenty. W sytuacji, gdy jest prosty dostęp do leków nawet dla uczniów, istnieje duże ryzyko nadużywania leków przez osoby, które nie mają na ten temat dostatecznej wiedzy. To zaś może stanowić poważny problem dla zdrowia, a nawet i życia ludzkiego.

Prezes HTA Formedis i założyciel Fundacji Watch Health Care, Krzysztof Łanda wskazuje na to, że w pozaaptecznym obrocie lekami panuje chaos, brak kontroli i ustalenia kryteriów pozwalających na rozsądny obrót lekami. Postuluje on wprowadzenie europejskich standardów.

- Jeśli wypełnimy wszystkie proponowane kryteria, możemy mieć lepszy system i zdrowsze społeczeństwo - podkreśla Krzysztof Łanda. - Nie walczymy przeciwko samoleczeniu i nie postulujemy ograniczenia pozaaptecznego obrotu lekami. Chodzi o umożliwienie samoleczenia, gdy jest ono konieczne, ale nie o zastępowanie porady lekarza czy farmaceuty w przypadku przewlekłych stanów chorobowych.

Raport Stowarzyszenia Leki Tylko z Apteki wskazuje na to, że istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że leków sprzedawanych poza aptekami będzie przybywać. Dlaczego? Starzejące się społeczeństwo zdecydowanie temu sprzyja, podobnie jak wzrost wykluczenia komunikacyjnego i niezwykle duże kolejki do lekarzy. Jednocześnie w dobie Internetu można dostrzec prostszy dostęp do informacji oraz wzrost świadomości społecznej samoleczenia. Ludzie chętniej leczą się samodzielnie, ale niekoniecznie oznacza to bezpieczeństwo. Tym bardziej że rozmaite koncerny nieraz agresywnym marketingiem skłaniają do kupowania zbyt dużych ilości leków.

Autorzy raportu podkreślają jednak, że nie powinno się stawiać na całkowity zakaz obrotu lekami poza aptekami. Negatywne konsekwencje takiego działania dotknęłyby nie tylko naszego zdrowia, ale i portfela. Dlaczego tak by było? Kupowanie leków poza apteką jest pomocne, gdy z powodu różnych trudności nie możemy dostać się do apteki.

Teoretycznie można oczywiście zablokować czy ograniczyć rozwój pozaaptecznej sprzedaży leków OTC, ale w takim kraju jak Polska przyniosłoby to poważne szkody zdrowotne. Konieczne jest znalezienie złotego środka - czytamy w raporcie.

Jak w praktyce można rozwiązać ten problem? Autorzy raportu o obrocie pozaaptecznym lekami OTC wskazują na potrzebę wzorowania się na rozwiązaniach europejskich. Obecnie Polska jest jedynym krajem europejskim, w którym rynek OTC ma większą wartość od rynku leków na receptę. Co to oznacza? Statystyczny Polak na leki bez recepty wydaje najwięcej spośród wszystkich mieszkańców Europy, a jednocześnie tendencja ta zdaje się tylko wzrastać.

- Samoleczenie może stanowić szansę na poprawę zdrowia i zmniejszać koszty opieki zdrowotnej. Jednak potrzebne są mądre regulacje minimalizujące ryzyka zdrowotne z nim związane – wskazują kolejni autorzy projektu: Marta Markiewicz, dziennikarka od lat pisząca o branży zdrowotnej i mgr farm. Marcin Wiśniewski, farmaceuta, prezes Związku Aptekarzy Pracodawców Polskich Aptek.

Oznacza to, że celem ma nie być rezygnowanie z samoleczenia, ale zadbanie o to, aby samoleczenie było bezpieczne.

Wśród głównych problemów wskazuje się m.in. to, że poza aptekami są sprzedawane zbyt duże opakowania leków, punkty te nie są w rejestrze Głównego Inspektora Farmaceutycznego, leki są sprzedawane na zbyt wiele chorzeń i nie ma kontroli tego, kto je kupuje. Obecnie bez problemu kupią je nawet uczniowie szkół!

Problemy można rozwiązać na kilka sposobów. Autorzy raportu „Pozaapteczny obrót lekami OTC: bezpieczeństwo, prawo, ekonomia i oczekiwania pacjenta” wskazują na kilka rozwiązań obecnych problemów, które mogą przyczynić się do znacznego wzrostu bezpieczeństwa związanego z korzystania z leków bez opieki lekarskiej. Wymieniają:

1. Postawienie na leki związane z pomocą doraźną - poza aptekami miałyby być dostępne leki: przeciwgorączkowe, przeciwbólowe, antyhistaminowe, antywirusowe, leki na przeziębienie, na katar, na ból gardła, na nadkwasotę żołądka, przeciwgrzybiczne, antyseptyki, przeciwbiegunkowe oraz związane z nikotynową terapią zastępczą.
2. W takich punktach miałyby być dostępne wyłącznie leki w małych opakowaniach - mowa tu o środkach pozwalających na prowadzenie terapii w postaci dawek wystarczających na dwie doby.
3. Leki te powinny być sprzedawane ludziom po 16. roku życia - np. za okazaniem legitymacji szkolnej z numerem PESEL pozwalającym na stwierdzenie, że dana osoba ukończyła 16. rok życia. Miałoby to uchronić nas przed sytuacją, gdy młodsze osoby, uczniowie np. szkoły podstawowej będą kupować leki w sklepie spożywczym.
4. Każdy punkt mający w ofercie leki, a który nie jest apteką, powinien być w rejestrze Głównego Inspektora Farmaceutycznego.
5. Powinny być sprzedawane jedynie leki trzyskładnikowe - to miałoby ograniczyć potencjalne interakcje między substancjami czynnymi.

Promowanie kupowania leków w aptece ma o tyle znaczenie dla przeciętnego obywatele, że są one zdecydowanie tańsze od tych kupowanych np. w sklepach spożywczych czy na stacjach benzynowych. Co ciekawe, z zasady sprzedaż tych leków nie wpływa znacząco na wyniki finansowe sklepów.

Pomimo utrudnień komunikacyjnych i gorszej dostępności do lekarzy samoleczenie nie powinno być traktowane jako rozwiązanie. Niejednokrotnie przez to możemy nie dostrzec poważnej choroby, a leczyć będziemy tylko doraźne objawy.

- Te osoby powinny w końcu trafić do lekarza lub farmaceuty, by skonsultować swoje objawy. Jeśli w obrocie pozaaptecznym dostępne będą tylko preparaty do „leczenia” doraźnego, w małych opakowaniach, to szansa na to, że pacjent w końcu trafi pod opiekę lekarza czy farmaceuty rośnie – tłumaczy Paweł Bernat, prezes Stowarzyszenia Leki Tylko z Apteki.

Czytaj także na nowosci.com.pl:

• Kto dostanie 3000 złotych? Oto szczegóły!
• 500 plus dla pracujących!
• Cenne banknoty PRL! Sprawdź, ile za nie dostaniesz