Marta Grzelak, prezes LOT "Region Puszczy Białowieskiej”: mimo trudności w przyszłość patrzymy z optymizmem

Zakończył się sezon turystyczny, który w tym roku był w Białowieży wyjątkowo krótszy. Ruszył dopiero 1 lipca ze względu na trwające do tej daty zamknięcie terenów przygranicznych. Jaki to był sezon?

To prawda, sezon turystyczny w tym roku był wyjątkowo krótki. Zniesienie zakazu przebywania w strefie przygranicznej nastąpiło dopiero 1 lipca br. czyli w połowie sezonu letniego. Stan wyjątkowy a następnie wprowadzony zakaz przebywania trwały łącznie 10 miesięcy. Jak pokazują statystyki prowadzone przez Białowieski Park Narodowy dla porównania liczba odwiedzin w Muzeum Przyrodniczo-Leśnym w Białowieży w okresie lipiec-wrzesień w roku 2022 wynosiła łącznie 17 848 osób. W roku ubiegłym z uwzględnieniem miesiąca wprowadzenia stanu wyjątkowego liczba odwiedzających wynosiła 20 060 osób, natomiast w roku przed pandemią w analogicznym okresie liczba odwiedzających wynosiła 31 312 osób. Pokazuje to spadek odwiedzających o niemal 43% w odniesieniu do roku 2019. Rezerwacji noclegów było mniej. Cześć obiektów była również zajęta przez stacjonujące w regionie służby mundurowe. Niektóre obiekty typu „atrakcje” bądź gastronomia w ogóle się nie otworzyły. Przyczyną może być brak pracowników do obsługi turystów, którzy musieli się przebranżowić. Sytuacja spowodowała także pewnego rodzaju zastój gospodarczy. Inwestycje branży turystycznej, które były zaplanowane na ten rok nie zostały zrealizowane.

Wielu lokalnych przedsiębiorców mówiło wprost, że tegoroczny sezon będzie stracony, chociażby ze względu na to, że ludzie planowali urlopy w czasie, gdy obowiązywał jeszcze reżim przebywania na pograniczu. Czy ich pesymistyczne przewidywania spełniły się?

Na decyzję rządu dotyczącą „otwarcia” Białowieży dla odwiedzających branża turystyczna czekała z miesiąca na miesiąc. Decyzje o kolejnym przedłużeniu padały na kilka dni przed. Ostateczna decyzja o zniesieniu zakazu padła w czerwcu. Sezon już trwał. Sukces w turystyce to m.in. odpowiednie planowanie, współpraca z kontrahentami. Branża turystyczna nie mogła podjąć odpowiednio wcześniej działań promocyjnych na sezon turystyczny 2022 ponieważ nie znała terminu zniesienia zakazu. Turyści z wyprzedzeniem planują termin urlopu a także podejmują decyzje o zakupie danej oferty wakacyjnej. Informacja o niemożliwości przyjazdu do Białowieży w znacznym stopniu spowodowała, iż wybrali oni inne destynacje urlopowe. W regionie, w terenach przyległych, które nie zostały objęte zakazem przebywania zaobserwowaliśmy, że turyści odwoływali wcześniejsze rezerwacje urlopowe podając powód – brak możliwości odwiedzenia Białowieży i Białowieskiego Parku Narodowego, głównych celów podróży do regionu Puszczy Białowieskiej. Turyści, którzy zdecydowali się na przyjazd rezerwowali krótsze pobyty, często korzystali z ofert turystyki wiejskiej i turystyki aktywnej: kajaki, rowery. Dużym zainteresowaniem cieszyły się imprezy kulturalne: Festiwal Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej, Ethnofestiwal Czeremcha Wielu Kultur i Narodów, Festiwal Teatralny Wertep czy Jarmark Żubra.

Czy coś zaskoczyło Panią w zakończonym sezonie?

Zaskoczeniem jeszcze w momencie obowiązywania zakazu przebywania było to, że wielu turystów nie wiedziało o zamknięciu Białowieży i na jakim obszarze obowiązuje zakaz. Mimo to odwiedziło nas co prawda mniej osób ale byli to goście, którzy już wcześniej do nas przyjeżdżali.

Najpierw Covid, potem kryzys na granicy, do tego trwająca wojna na Ukrainie. Które z tych zjawisk najbardziej "dało w kość" turystyce?

W ciągu ostatnich dwóch lat branża turystyczna poniosła ogromne straty w związku z pandemią COVID-19 i wprowadzanymi ograniczeniami związanymi z zapobieganiem jej rozprzestrzenianiu się. Wprowadzenie stanu wyjątkowego oraz zakazu przebywania w strefie nadgranicznej i wynikające z tego restrykcje ponownie uderzyły w interes ekonomiczny podmiotów związanych z turystyką. Część z nic pozbawiona została środków do życia i mowa tu o właścicielach i pracownikach obiektów noclegowych, gastronomicznych, usług transportowych, usług przewodnickich, rzemieślników i lokalnych producentów, itp. Straty ponieśli zarówno przedsiębiorcy ze strefy oraz spoza. Zaistniała sytuacja doprowadziła do szerokiego kryzysu gospodarczego w regionie Puszczy Białowieskiej nie tylko w turystyce, ale również w handlu, usługach okołoturystycznych, zbycie produktów lokalnych, itp. nadrobienie powstałych strat będzie bardzo trudne i długotrwałe. Kryzys na granicy a także trwająca wojna na Ukrainie wpływają negatywnie na wizerunek regionu Puszczy Białowieskiej, który był tak pieczołowicie budowany przez wiele lat, przez różne podmioty – krajowe, wojewódzkie i lokalne.

Szalejąca inflacja i rosnące koszty mediów powodują, że część biznesów się zamyka. Jak to wygląda w rejonie Białowieży?

Rosnące koszty związane z utrzymaniem obiektów poza sezonem, gdzie ruch turystyczny jest niski powoduje to, że część mniejszych obiektów wyłącza część z nich z użytku lub zawiesza na okres zimowy. Taka sytuacja pojawia się również w przypadku kwater agroturystycznych. Rezerwacji na pobyt zimowy jest o wiele mniej niż w latach ubiegłych, część właścicieli aby zminimalizować koszty decyduje się o czasowym zamknięciu.

Czy mimo tych wszystkich trudności, na nadchodzący sezon można patrzeć z optymizmem?

Oczywiście, trzeba być dobrej myśli. Nasz region jest wyjątkowy i ma do zaoferowania unikalną przyrodę i wielokulturowość Puszczy Białowieskiej, która jest jedynym w Polsce miejscem wpisanym na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Jako Lokalna Organizacja Turystyczna „Region Puszczy Białowieskiej” dopełnimy wszelkich starań aby zachęcić turystów do odwiedzenia naszego regionu. Miejmy nadzieję, że sytuacja panująca w kraju i na Ukrainie się odmieni i kolejny sezon pozwoli branży turystycznej na odrobienie strat i powstanie nowych atrakcyjnych punktów na mapie turystycznej regionu Puszczy Białowieskiej