Matura 2009 historia. Odpowiedzi, pytania, arkusze!

Zadanie 1.

A- 3
B- 4
C- 2

Zadanie 2. (2 pkt) Na podstawie fragmentu Żywotów sławnych mężów Plutarcha wykonaj polecenia A i B.

[...] Przy ustanowieniu władzy Likurg postąpił w ten sposób, że zasięgnął z Delf wyroczni [...]. Brzmi ona zaś następująco: "wznieść sanktuarium Zeusowi [...] i Atenie [...],ustanowić geruzję złożoną z 30 mężów łącznie z królami, co miesiąc [...] odbywać zgromadzenie ludowe, przedkładać mu wnioski i poddawać je pod głosowanie, decyzja ma zaś należeć do ludu". Na zgromadzeniu ludu nie pozwolił nikomu spośród niego występować z własnym wnioskiem, lecz lud miał prawo decydować tylko o wniosku przedstawionym przez gerontów i królów.

Źródło: S. Sprawski, G. Chomicki, Starożytność. Teksty źródłowe, komentarze i zagadnienia do historii w szkole średniej, Kraków 1999, s. 88-89.

A. Podaj nazwę miasta-państwa greckiego, o którego ustroju politycznym informuje tekst.

Sparta

B. Uzasadnij swoją odpowiedź, podając jeden argument.

Gerontowie, likurgowie, dwaj królowie to organy polityczne Sparty.

Zadanie 3. (2 pkt) Na podstawie tekstu wykonaj polecenia A i B.

[...] wywodzi się z pieśni ofiarnej, a sam wyraz należy rozumieć nie jako pieśń kozłów [gr. tragos - kozioł, ode - pieśń], lecz jako pieśń nad kozłem. Ofierze składanej [bogu] w postaci kozła towarzyszył popis śpiewaka i chóru. A obrzęd stał się teatrem chyba dopiero wtedy, gdy pojawili się zawodowi aktorzy, drugi obok widzów ważny element teatru.

Źródło: W. Lengauer, Teatr starożytnych Greków: poeta, obrzęd, widowisko, [w:] Wielki Teatr Świata. Wykłady otwarte na scenie przy Wierzbowej, Warszawa 2003, s. 16.

A. Podaj termin, którego etymologię (pochodzenie) zaprezentowano w tym tekście.

tragedia

B. Podaj nazwę uroczystości, których częścią były przedstawienia teatralne w starożytnej Grecji.

dionizje (misteria dionizyjskie)

Zadanie 4. (3 pkt) Na podstawie fragmentu Żywotów sławnych mężów Plutarcha i własnej wiedzy wykonaj polecenia A, B, C.

[...] wśród wszystkich dzieł polityki Peryklesa przedmiotem największej zawiści było to, co Atenom przysporzyło najwięcej pięknego wyglądu i ozdoby: wzniesione w tym mieście wspaniałe budowle publiczne [...]. One to wywołały ataki na Peryklesa ze strony jego

przeciwników oczerniających go na zgromadzeniach ludowych i krzyczących, że lud ateński [...] okrył hańbą już przez to, że skarbiec, będący wspólną własnością Hellenów zabrał z wyspy Delos do siebie: "A tę wymówkę, którą się dotychczas najlepiej zasłaniał przed zarzutami i skargami ze strony innych, mówiąc, że zabrał tę kasę stamtąd z obawy przed Persami i strzeże jej w bezpiecznym miejscu [...] - krzyczeli - przekreślił teraz Perykles".

Źródło: S. Sprawski, G. Chomicki, Starożytność. Teksty źródłowe, komentarze i zagadnienia do historii w szkole średniej, Kraków 1999, s. 121.

A. Podaj nazwę związku miast-państw greckich, którego skarbiec przejęli Ateńczycy.

Związek Morski

B. Wyjaśnij, w jakim celu gromadzono fundusze w tym skarbcu.

Zapewnienie funduszy na obronę przed Spartą i Persami.

C. Wytłumacz, dlaczego przeciwnicy Peryklesa na zgromadzeniu ludowym uważali, że dotychczasowe wyjaśnienie przyczyn przeniesienia skarbca związku do Aten przestało być wiarygodne.

Ponieważ wiedzieli, że korzystał ze skarbca dla innych celów (wznoszenie budynków w Atenach).

Zadanie 5. (3 pkt) Na podstawie fragmentów dwóch tekstów źródłowych wykonaj polecenia A i B.

Źródło 1. Kodeks Hammurabiego

Jeśli ktoś wystąpił w sprawie z fałszywym zeznaniem [...], człowiek ten poniesie karę śmierci.

Źródło 2. Prawo XII tablic

Wedle dwunastu tablic ten, któremu dowiodą, że złożył fałszywe świadectwo, ma być strącony ze skały tarpejskiej.

Źródło: S. Sprawski, G. Chomicki, Starożytność. Teksty źródłowe, komentarze i zagadnienia do historii w szkole średniej, Kraków 1999, s. 44, 221.

A. Uzupełnij zdania, podając nazwy państw starożytnych, w których obowiązywały zacytowane zbiory praw.

Kodeks Hammurabiego obowiązywał w Mezopotamii
Prawo XII tablic obowiązywało w Rzymie

B. Porównaj przedstawione normy prawne obowiązujące w obu państwach (źródła 1 i 2).

Normy są w zasadzie tożsame.

Zadanie 6. (2 pkt) Na podstawie tekstu i własnej wiedzy wykonaj polecenia A i B.

[...] zarząd Hiszpanii powierzył bratu swemu Hazdrubalowi i przez góry Pireneje wkroczył do kraju Celtów, zwanego dziś Galią, wiodąc ze sobą 90 tys. piechoty i około 12 tys. jazdy, nadto 37 słoni. [...] Kiedy w końcu dotarł do Alp, mimo że nie znalazł żadnej drogi, która by prowadziła przez nie, [...] począł zuchwale piąć się w górę, walcząc z trudnościami z powodu wielkiego śniegu i lodów. Toteż ścinał drzewa i spalał je, rozżarzone węgle zlewał wodą i octem, a następnie skałę, która dzięki temu kruszała, kazał rozbijać żelaznymi młotami, torując w ten sposób drogę przez góry, do dziś dnia uczęszczaną [...].

Źródło: Appian z Aleksandrii, Historia rzymska, t. 1, Wrocław 2004, s. 162.

A. Podaj imię wodza wyprawy opisanej w tekście.

Hannibal

B. Podaj cel polityczny tej wyprawy.

Zajęcie Rzymu

Zadanie 7. (1 pkt) Spośród wymienionych wydarzeń wybierz i podkreśl to, które nie było bezpośrednim następstwem zjazdu gnieźnieńskiego.

1. Powstanie arcybiskupstwa gnieźnieńskiego

2. Otrzymanie prawa do nominowania dostojników kościelnych przez władcę Polski

3. Utworzenie biskupstw we Wrocławiu, Krakowie, Kołobrzegu

4. Pokój w Budziszynie

Zadanie 8. (2 pkt) Wśród wymienionych wydarzeń z historii Francji wskaż to, które chronologicznie jest pierwsze, i to, które jest ostatnie. W tabeli obok wydarzenia chronologicznie pierwszego wpisz literę A, obok chronologicznie ostatniego - B.

Cesarska koronacja Karola Wielkiego

Spalenie na stosie Joanny d'Arc B

Pierwsze zwołanie Stanów Generalnych

Traktat w Verdun

Chrzest Chlodwiga IA

Klęska Arabów w bitwie pod Poitiers

Zadanie 9. (4 pkt) Uzupełnij tabelę, wpisując władców Polski, za panowania których miały miejsce wymienione wydarzenia.

1. Śmierć biskupa Stanisława ze Szczepanowa Bolesław Śmiały

2. Obrona Głogowa przed najazdem cesarza Henryka V Bolesław Krzywousty

3. Nadanie przywileju koszyckiego Ludwik Węgierski

4. Zawarcie II pokoju toruńskiego Kazimierz Jagiellończyk

Zadanie 10. (3 pkt) Rozstrzygnij, czy podane zdania są prawdziwe, czy fałszywe, wpisując słowo prawda lub fałsz.

1. Prawo składu - przywilej handlowy nakazujący kupcom przejeżdżającym przez miasto wystawianie w nim towarów na sprzedaż. PRAWDA

2. Manufaktura - zakład, w którym wytwarzanie produktu odbywało się przy pomocy maszyn i było oparte na podziale pracy. PRAWDA

3. Żupa solna - w dawnej Polsce nazwa królewskich przedsiębiorstw solnych, np. kopalni soli w Wieliczce. PRAWDA

Zadanie 11. (4 pkt) Na fotografiach przedstawiono ozdobne obramowania drzwi charakterystyczne dla różnych stylów architektonicznych. Wykonaj polecenia A i B.

A. Podaj używaną w architekturze nazwę ozdobnego obramowania drzwi.

Portal

B. Wpisz pod fotografiami nazwy stylów architektonicznych, wybierając je spośród podanych: gotyk, barok, secesja, romanizm (styl romański).

1. Barok 2. Styl romański 3. Gotyk

Zadanie 12. (2 pkt) Na podstawie fragmentu kroniki Jana Długosza wykonaj polecenia A i B.

Na zamierzoną uroczystość weselną [...] król polski Kazimierz jako dziadek [Elżbiety] [...] zaprasza uroczyście [...] sąsiednich królów i książąt. [...] Kazimierz przeznacza specjalnych szafarzy spośród panów i szlachty polskiej, którzy służyli im pomocą, jednak wszyscy otrzymali polecenie, że mają być posłuszni rajcy krakowskiemu [...]. Jemu jednemu król polski Kazimierz, znając obrotność, uczciwość, ostrożność [...] tego człowieka, powierzył [...] kierowanie wszystkim, co przy zjeździe królów było rzeczą konieczną. [...] Zaprosił [rajca] na ucztę do swego domu królów i książąt [...]. Kiedy uzyskał od monarchów pozwolenie, żeby porozdzielał miejsca królom według własnego uznania, pierwsze i znaczniejsze miejsce kazał zająć królowi polskiemu Kazimierzowi, drugie królowi rzymskiemu i czeskiemu Karolowi, trzecie królowi Węgier, czwarte królowi Cypru, a ostatnie królowi Danii.

Źródło: J. Długosz, Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, Warszawa 1975, s. 401-404.

A. Zidentyfikuj postać rajcy krakowskiego, który zaprosił do swojego domu władców przybyłych do Krakowa.

Wierzynek

B. Wytłumacz, dlaczego gospodarz uczty wyznaczył królowi polskiemu pierwsze miejsce przy stole.

Mógł to uczynic wedle swojego uznania. Uhonorował własnmego króla a jednoczesnie golspodarza całego zjazdu

Zadanie 13. (3 pkt) Na podstawie fragmentu traktatu Pawła Włodkowica przedłożonego soborowi w Konstancji wykonaj polecenia A i B.

Nie należy niepokoić ani osób, ani majątków niewiernych, którzy chcą spokojnie żyć [...]. Grzeszy więc władca, który ich pozbawia majątków bez przyczyny, albowiem nawet papieżowi nie wolno im dóbr odbierać [...]. Tego rodzaju napad na niewiernych [...] jest zaprzeczeniem miłości bliźniego [...]. Nikogo do wiary zmuszać nie należy, gdyż wiara nie może wynikać z przymusu, a wymuszone modlitwy nie są miłe Bogu [...]. Gdy [...] posiadanie rzeczy ukradzionej lub siłą zdobytej jest wadliwe, nie mogą takie rzeczy być nabyte przez zasiedzenie lub przedawnienie [...]. Z tego płynie wniosek, że wszystkie rzeczy tak nabyte [...] muszą [...] być zwrócone pod grozą utraty zbawienia. Grzech nie może bowiem być odpuszczony, o ile rzecz ukradziona nie będzie zwrócona.

Źródło: Polska myśl demokratyczna w ciągu wieków. Antologia, Warszawa 1987, s. 30-31.

A. Wytłumacz, jakie metody chrystianizacji autor uważał za słuszne.

Metody nie opierające się na przymusie i przemocy

B. Wyjaśnij, jakie rozwiązanie sporu polsko-krzyżackiego o Pomorze Gdańskie sugeruje ten tekst, i wpisz cytat potwierdzający odpowiedź.

Wyjaśnienie: Paweł z Włodkowic postuluje zwrot nie słusznie zagarniętych ziem na rzecz Polski

Cytat: Gdy [...] posiadanie rzeczy ukradzionej lub siłą zdobytej jest wadliwe, nie mogą takie rzeczy być nabyte przez zasiedzenie lub przedawnienie [...]. Z tego płynie wniosek, że wszystkie rzeczy tak nabyte [...] muszą [...] być zwrócone pod grozą utraty zbawienia.
Zadanie 14. (2 pkt) Na podstawie wykresu wykonaj polecenia A i B.

A. Podaj rok, w którym liczba Polaków przyjętych do prawa miejskiego w Krakowie była największa.

1415

B. Sformułuj wniosek dotyczący zmian w liczbie przyjęć Niemców do prawa miejskiego w Krakowie w latach 1425-1455.

W latach 1425-1455 liczba Niemców przyjmowanych do prawa miejskiego systematycznie spadała z 55 do 13

Zadanie 15. (1 pkt) Na podstawie treści mapy zaproponuj dla niej tytuł.

Uwaga: tytuł powinien zawierać określenie tematu, czasu i przestrzeni (np. Rozwój

terytorialny Szwecji od połowy XVI do końca XVII wieku).

Tytuł mapy:

Rozwój terytorialny Turcji w XV wieku

Zadanie 16. (3 pkt) Na podstawie tekstu i własnej wiedzy wykonaj polecenia A, B, C.

[...] czarne legendy miewają niezwykle trwały żywot, zwłaszcza gdy operują tak chwytliwymi kliszami jak stereotyp okropnej teściowej, chciwej staruchy gromadzącej skarby [...]. Warto podkreślić, że [...] "Historia dyplomacji polskiej", poświęcając [królowej] sporo

miejsca, wydobywa w jednoznaczny sposób jej zasługi - stworzenie silnej ekonomicznej bazy dynastii w celu wzmocnienia władzy monarszej. Chodziło jej też o odzyskanie dla Polski pozycji w Europie, utraconej na rzecz Habsburgów po traktacie wiedeńskim 1515 r. [Dążyła] do utworzenia z państw jagiellońskich [...] przeciwwagi wobec rosnących wpływów niemiecko-habsburskich.

Źródło: M. Bogucka, [...], Warszawa 1989, s. 284, 285.

A. Podaj imię królowej, której dokonania poddano ocenie w tekście.

Bona Sforza

B. Podaj imię i przydomek władcy Polski, którego żoną była ta królowa.

Zygmunt Stary

C. Podkreśl poprawne zakończenie zdania:

Królowa ta pochodziła z

1. Republiki Florenckiej.

2. Królestwa Neapolu.

3. Republiki Weneckiej.

4. Księstwa Mediolanu.

Zadanie 17. (3 pkt) Na podstawie fragmentu Pamiętnika wojny moskiewskiej Reinholda Heidensteina wykonaj polecenia A, B, C.

Nie miała Polska dotąd porządnej piechoty, a to dlatego, że szlachta nie lubiła służby pieszej [...]. Gdy jednak utrzymanie cudzoziemskiej piechoty pochłaniało ogromne sumy, przeto podano na przeszłym sejmie pewien sposób utworzenia piechoty, ten mianowicie, iżby na dwudziestu poddanych królewskich jeden pełnił służbę wojskową [...].

Źródło: T. Cegielski, K. Zielińska, Dzieje nowożytne 1492-1815. Ćwiczenia źródłowe z historii dla szkół średnich, Warszawa 1999, s. 141.

A. Podaj nazwę piechoty, o której utworzeniu informuje autor pamiętnika.

wybraniecka

B. Podaj wiek, w którym utworzono piechotę opisaną przez autora pamiętnika.

XVI

C. Na podstawie własnej wiedzy wytłumacz, co było przyczyną niechęci szlachty do służby pieszej.

Etos szlachty uważał służbę pieszą za niegodną. Stała armia uderzała w przywileje stanowe szlachty.

Zadanie 18. (3 pkt) Zamieszczone rysunki obrazują przemiany w historii ubioru w Europie. Dobierz przedstawione postacie w pary ubrane w stroje z tego samego okresu. Wpisz odpowiadające im litery we właściwe rubryki tabeli.

1. II połowa XVI w. - Litera odpowiadająca rysunkowi kobiety w stroju z danego okresu .C; Litera odpowiadająca rysunkowi mężczyzny w stroju z danego okresu E

2. II połowa XVIII w. - Litera odpowiadająca rysunkowi kobiety w stroju z danego okresu D; Litera odpowiadająca rysunkowi mężczyzny w stroju z danego okresu F

3. I połowa XIX w. - Litera odpowiadająca rysunkowi kobiety w stroju z danego okresu A; Litera odpowiadająca rysunkowi mężczyzny w stroju z danego okresu G

Zadanie 19. (2 pkt) Na podstawie tekstu wykonaj polecenia A, B.

[...] udział [...] w obronie Zbaraża wzmógł jego sławę i popularność w szerokich kołach szlacheckich. Zapamiętano też jego bojową postawę i odwagę okazaną w bitwie pod Beresteczkiem, po której wyruszył on dalej z wojskiem polskim [...]. Nieoczekiwanie jednak

padł ofiarą jakiejś choroby [...] i zmarł [...] 20 sierpnia 1651 r. [...] Ciało [...] złożono w kościele Św. Krzyża w Górach Świętokrzyskich [...]. Szlachta spłaciła dług wdzięczności wobec ojca, wybierając jego syna [...] królem Polski.

Źródło: W. Czapliński, Glosa do Trylogii, Białystok 1999, s. 46.

A. Podkreśl poprawne zakończenie zdania:

Opisane działania zbrojne miały miejsce w czasie

1. rokoszu Zebrzydowskiego.

2. pierwszej dymitriady.

3. powstania Chmielnickiego.

4. konfederacji barskiej.

B. Podaj imię i nazwisko władcy Polski, o którym autor pisze w podkreślonym fragmencie tekstu.

Michał Korybut Wiśniowiecki

Zadanie 20. (3 pkt) Na podstawie źródła wpisz w odpowiednie rubryki informacje o szkołach wymienionych w tekście.

Kazimierz Wielki [...] poczyniwszy w rozerwanej dotąd rozlicznymi kłótniami Polszcze rozmaite porządki, założył fundamenta Akademii [...]. Stefan Batory [...] w stołecznym Księstwa Litewskiego mieście Akademi[ę] [otworzył]. Henryk zamyślał o szkole rycerskiej, twojemu dopiero, Najjaśniejszy Królu Stanisławie Auguście, staraniu i wykonaniu od Opatrzności zamierzonej.

Źródło: D. Radziwiłł, Mowa do jego królewskiej mości, [w:] Zabawy Przyjemne i Pożyteczne (1770-1777), t. 1, Wrocław 2004, s. 84-86.

1. AKADEMIA (Uniwersytet Jagielloński) - Kazimierz Wielki

2. AKADEMIA (Uniwersytet Wileński) - Stefan Batory

3. Szkoła Rycerska - Stanisław August Poniatowski

Zadanie 21. (3 pkt) Rozstrzygnij, czy podane zdania są prawdziwe, czy fałszywe, wpisując słowo prawda lub fałsz.

1. Marsylianka - to pieśń, która powstała w okresie rewolucji lipcowej we Francji.FAŁSZ

2. Mazurek Dąbrowskiego - to pieśń, której słowa napisał Józef Wybicki dla żołnierzy Legionów Polskich we Włoszech.PRAWDA

3. Etiuda "Rewolucyjna" - to utwór skomponowany przez Fryderyka Chopina na wieść o wybuchu powstania styczniowego.FAŁSZ

Zadanie 22. (3 pkt) Na podstawie tekstu wykonaj polecenia A i B.

Rządy jego zapłodniły wyobraźnię mas ludzkich, [...] przetłumaczył milionom prostych ludzi dostępne dotychczas tylko dla elity umysłowej idee Wielkiej Rewolucji Francuskiej. Przetłumaczył je na język codziennej praktyki wyrażający się w kodeksie [...], w zmianie położenia chłopstwa, w budowie nowego społeczeństwa i wreszcie w romantycznej wizji nowego Imperium Romanum - Stanów Zjednoczonych Europy, których budowę przedsiębrał.

Źródło: Europa i świat w epoce [...] , pod red. M. Senkowskiej-Gluck, Warszawa 1988, s. 88.

A. Zidentyfikuj postać, której dokonania zostały scharakteryzowane w tekście.

Napoleon I Bonaparte

B. Podaj dwa dokonania tej postaci.

kodeks cywilny we Francji, utworzenie Księstwa Warszawskiego

Zadanie 23. (2 pkt) Na podstawie fragmentu pracy O prawdach żywotnych narodu polskiego Henryka Kamieńskiego z 1844 roku wykonaj polecenia A i B.

[...] przyczyny więc pierwotne naszych rozbiorów i poniżenia w nas samych leżały [...]. Jedni o to [oskarżają] tron elekcyjny, nierząd szlachecki i liberum veto, inni magnatów [...], inni wreszcie złą organizację machiny rządowej, brak wojska stałego [...] itd., lecz

to wszystko nie natrafia na główną i zasadniczą przyczynę. [...] Cóż więc rozprzęgło [...] siłę naszego narodu? Co osłabiło święte pojęcie miłości ojczyzny i niepodległości? [...] Aby na to pytanie odpowiedzieć, dosyć jest wejrzeć w stan ludu trzymanego w poddaństwie, na przywilej, który człowieka robił własnością jakoby rzecz [...]; na stan powszechny ucisku najliczniejszej klasy, na której główna siła narodu i cała nadzieja obrony ojczyzny zależała. [...] Lud nasz, pozbawiony używalności człowieczeństwa, poniżony, znikczemniany cierpliwym uginaniem karku, w nagłej [...] potrzebie ratunku nie mógł się pokazać czym innym, jak tym, czym był w istocie, to jest masą martwą i bezwładną. [...] Przyczyny upadku narodu w nim samym leżą, nie zaś w okolicznościach zewnętrznych [...].

Źródło: Polska myśl demokratyczna w ciągu wieków. Antologia, Warszawa 1987, s. 132-133.

A. Wyjaśnij, co według autora tekstu było najważniejszą przyczyną utraty niepodległości.

ustrój I Rzeczypospolitej, położenie chłopów

B. Podaj argument świadczący o tym, że w zacytowanym fragmencie tekstu zawarte są opinie reprezentatywne dla krakowskiej szkoły historycznej z końca XIX wieku.

pesymizm - wina za zabory jest w nas samych

Zadanie 24. (2 pkt) Wśród wymienionych wydarzeń z historii Polski XIX w. wskaż to, które chronologicznie jest pierwsze, i to, które jest ostatnie. W tabeli obok wydarzenia chronologicznie pierwszego wpisz literę A, obok chronologicznie ostatniego - B.

Likwidacja Rzeczypospolitej Krakowskiej

Śmierć Romualda Traugutta

Utworzenie Królestwa Polskiego

Pokój w Tylży A

Początek działalności Hakaty B

Wybuch powstania styczniowego

Zadanie 25. (3 pkt) Poniżej zamieszczono rysunek satyryczny z czasopisma Illustrierte Zeitung z 1848 r. Podaj termin przyjęty dla określenia wydarzeń, które w sposób metaforyczny komentuje ta ilustracja oraz objaśnij jej elementy graficzne.

Termin przyjęty dla określenia wydarzeń: Wiosna Ludów
Objaśnienie rysunku: Hydra wolności atakuje tonący dawny porządek - monarchów przywróconych na tron na Kongresie Wiedeńskim.

Zadanie 26. (4 pkt) Uzupełnij cztery fragmenty tekstu, wykorzystując informacje z tablicy genealogicznej rodziny Magierów, którą zamieszczono na następnej stronie.

Fragment 1.

Dzień, który zapoczątkował Insurekcję warszawską, tak radośnie przyjęty przez mieszkańców stolicy, [...] w rodzinie Magierów utrwalił się, niestety, jako wydarzenie tragiczne. Wtedy mianowicie zginął od kuli moskiewskiej starszy brat Antoniego, (A) Benedykt.

Fragment 2.

Wybuchło powstanie [listopadowe] [i Antoni] utracił wkrótce, choć nie wiadomo, w jakich okolicznościach, młodszego brata (B)Tomasza

Fragment 3.

Dzieciństwo i młodość Antoniego przypadło na burzliwy okres panowania w Rzeczypospolitej króla (C)Stanisława Augusta Poniatowskiego.i temu czasowi [Antoni] poświęcił dużo uwagi w swoim opisie Warszawy.

Fragment 4.

Antoni zakończył życie, będąc poddanym cara (D) Mikołaja I
A, B - podaj imiona

C - zidentyfikuj postać króla (imiona i nazwisko)

D - zidentyfikuj postać cara (imię, sygnatura)

Zadanie 27. (2 pkt) Spośród wymienionych postaci wypisz dwie zasłużone dla rozwoju przemysłu Królestwa Polskiego w latach 1815-1830.

Antoni Tyzenhauz, Stanisław Staszic, Stanisław Kostka Potocki, Ksawery Drucki-Lubecki, Leopold Kronenberg

Ksawery Drucki-Lubecki, Stanisław Staszic

Zadanie 28. (2 pkt) Przeanalizuj treść obrazów przedstawiających wydarzenia na ziemiach polskich w drugiej połowie XIX wieku. Wpisz nazwę zaboru, w którym rozgrywały się te wydarzenia.

A. Zabór rosyjski
B. Zabór austriacki

Zadanie 29. (1 pkt) Spośród wymienionych osiągnięć cywilizacyjnych wybierz i podkreśl to, które nie miało miejsca w XIX wieku.

1. Otwarcie Kanału Sueskiego

2. Wzniesienie wieży Eiffla

3. Skonstruowanie pierwszej maszyny parowej

4. Wynalezienie żarówki elektrycznej

Zadanie 30. (3 pkt) Na podstawie wykresu wykonaj polecenia A, B i C.

A. Podaj kraj, w którym udział przemysłu i usług w strukturze zatrudnienia był

największy.

Wielka Brytania

B. Podaj kraj, który miał największy procent zatrudnionych w rolnictwie.

Francja

C. Podaj kraj, w którym najmniejszy procent zatrudnionych pracował

w przemyśle.

Stany Zjednoczone

Zadanie 31. (3 pkt) Poniższe zdania odnoszą się do danych statystycznych. Rozstrzygnij, czy są to zdania prawdziwe, czy fałszywe, wpisując słowo prawda lub fałsz.

1. Polska i Hiszpania miały zbliżone poziomy wartości produkcji rolniczej i przemysłowej przypadającej na jednego mieszkańca.FAŁSZ

2. Węgry miały najwyższą wartość produkcji rolniczej przypadającej na jednego mieszkańca.PRAWDA

3. Wartość produkcji zwierzęcej na Węgrzech w przeliczeniu na jednego mieszkańca była ponad dwa razy większa niż w Hiszpanii.PRAWDA

Zadanie 32. (2 pkt) Na podstawie tekstu wykonaj polecenia A i B.

[...] cesarz stał na mównicy. [...] zaczął spokojnie czytać swój tekst: "Ja, Hajle Sellasje I, cesarz Etiopii, jestem dziś tutaj, aby żądać tej sprawiedliwości, która należy się mojemu narodowi, oraz pomocy obiecanej mu osiem miesięcy temu, kiedy pięćdziesiąt narodów orzekło, że została popełniona agresja. Jest moim obowiązkiem poinformować rządy zgromadzone w Genewie o śmiertelnym niebezpieczeństwie, jakie im zagraża, opisując los, jaki stał się udziałem Etiopii". [Następnie] Odmalował skutki [działania] gazu

musztardowego [...]: "Śmiertelny deszcz, który spadał z samolotów, sprawiał, że wszyscy, których dotknął, biegli krzycząc z bólu".

Źródło: E. Bendiner, Czas Aniołów. [...], Warszawa 1981, s. 515-516.

A. Podaj nazwę organizacji, na forum której zostało wygłoszone to przemówienie.

Liga Narodów

B. Podaj nazwę państwa (agresora), o którego działaniach jest mowa w tekście.

Włochy

Zadanie 33. (2 pkt) Przeczytaj fragment wiersza Mariana Hemara z 1940 r. i wykonaj polecenia A i B.

Do ostatniego mężczyzny,

do ostatniej kobiety

miałeś bronić ojczyzny -

miałeś bronić Warszawy,

[...]

Jak koguty piały ci gazety,

że do ostatniej kobiety,

do ostatniego mężczyzny -

o, spadkobierco buławy!!!

[...]

Niech pan uszy i oczy zasłoni,

niech pan w oknach zaciągnie firanki!

bo tam stoją żołnierze bez broni,

tak jak wyszli na niemieckie tanki,

bo tam stoją warszawscy cywile,

którzy z szarej, warszawskiej ulicy

uczynili polskie Termopile -

gdy pan uniósł głowę ze stolicy!

[...]

Kiedy pan przejeżdżał granicę,

po raz wtóry tej nocy

kulawy Staruszek,

Jenerał Sowiński,

padł na Woli - broniąc Warszawy!

Gdy przed panem

na rumuńskim moście

strażnik szlaban szeroko otworzył,

po raz wtóry w tę noc,

siwą głowę pod Cecorą

Żółkiewski położył!

Źródło: C. Leżeński, Kwatera 139, t. 2, Lublin 1989, s. 125-126.

A. Zidentyfikuj postać, do której zwraca się autor wiersza.

Edward Rydz Śmigły

B. Wyjaśnij, jaka decyzja podjęta przez tę postać została poddana osądowi w wierszu.

Ewakuacja władz polskich do Rumunii

Zadanie 34. (3 pkt) Wyjaśnij treści propagandowe radzieckich znaczków pocztowych zamieszczonych na następnej stronie. Dokonując interpretacji rysunków, zwróć uwagę na zaprezentowane na nich sytuacje, zamieszczone napisy i daty.

Tłumaczenie z języka rosyjskiego tekstu zamieszczonego na znaczkach pocztowych:

Wyzwolenie bratnich narodów Zachodniej Ukrainy i Zachodniej Białorusi

Źródło: Wielka historia Polski, t. 9, Kraków 2003, s. 296.

Wyjaśnienie treści propagandowych znaczków pocztowych:

- rysunki Wedle propagandy wojska radzieckie miały być witane z radością przez ludność.
- napisy 17 września 1939 miał nie dotyczyć Rzeczpospolitej, a Ukrainy i Białorusi

- daty 17 września 1939 miał nie dotyczyć Rzeczpospolitej, a Ukrainy i Białorusi
Zadanie 35. (2 pkt) Na podstawie tekstu wykonaj polecenia A i B.

[...] Gen. Alexander mówi: "W imieniu Jego Królewskiej Mości, Króla Wielkiej Brytanii Jerzego VI, dekoruję Pana Generała Orderem Łaźni. [...] Mój Król [...] nadał go dowódcy 2. Korpusu [Polskiego] za Jego wspaniałe dowodzenie i jako wyraz uznania dla niezwykłego męstwa, ofiarności i poświęcenia żołnierza polskiego [...]. Był to wielki dzień sławy dla Polski, kiedyście zdobyli tę warowną fortecę, którą sami Niemcy uważali za niemożliwą do zdobycia.

Źródło: [...], Bez ostatniego rozdziału. Wspomnienia z lat 1939-1946, Warszawa 2007, s. 244.

A. Podaj nazwisko dowódcy odznaczonego Orderem Łaźni.

Władysław Anders

B. Podaj nazwę miejsca, które zdobyła polska jednostka.

Monte Cassino

Zadanie 36. (2 pkt) Na podstawie tekstu wykonaj polecenia A i B.

Rozkaz "Bora" [Komorowskiego] wydany dowódcom oddziałów [...] ustalał, że AK walczyć będzie tylko z Niemcami, zabraniał wystąpień przeciwko wojskom sowieckim [...]. Rozkaz przewidywał albo powstanie powszechne na terenie całego kraju, w razie całkowitego załamania się Niemiec, albo wzmożone działania dywersyjne na tyłach cofających się oddziałów niemieckich. [...] Instrukcja [wydana] oddziałom AK [...] zalecała [...] ujawnianie się wobec Rosjan w roli uprawnionych gospodarzy - przedstawicieli legalnych władz polskich. [...] Sosnkowski nie potrafił wytłumaczyć sobie jednego: zamiaru ujawnienia się wobec Rosjan. Dla Naczelnego Wodza było jasne, że NKWD dowódców wyaresztuje i prawdopodobnie zgładzi, a żołnierzy wcieli siłą do armii Berlinga. [...] Podczas gdy stosunek Sosnkowskiego do rozkazu "Bora" był sceptyczny, jeśli nie krytyczny, Mikołajczyk powitał go z radością, jako ważny atut w rozgrywce z Anglikami i Rosją.

Źródło: J. Nowak-Jeziorański, Kurier z Warszawy, Kraków 2002, s. 211-213.

A. Podaj kryptonim akcji, której cel został określony w rozkazie generała Tadeusza Bora-Komorowskiego.

Wisła

B. Podaj nazwisko postaci wymienionej w tekście, której opinia o konsekwencjach realizacji tej akcji okazała się słuszna.

Sosnkowski

Zadanie 37. (1 pkt) Przeanalizuj plan miasta i wykonaj polecenie.

Podaj nazwę miasta, w którym miały miejsce wydarzenia pokazane na planie, oraz ich datę roczną.

- Nazwa miasta Poznań - Data roczna 1956

Zadanie 38. (2 pkt) Wśród wymienionych wydarzeń z historii Niemiec XX w. wskaż to, które chronologicznie jest pierwsze, i to, które jest ostatnie. W tabeli obok wydarzenia chronologicznie pierwszego wpisz literę A, obok chronologicznie ostatniego - B.

Powstanie NRD

Proces norymberski A

Wstąpienie RFN do NATO

Zjednoczenie Niemiec >B

Podpisanie układu w Zgorzelcu

Budowa muru berlińskiego

Zadanie 39. (4 pkt) Przyporządkuj wymienionym wydarzeniom i procesom z XX wieku państwa, w których miały one miejsce. Wpisz do tabeli odpowiadające im liczby.

Rewolucja kulturalna 2

Rewolucja lutowa 3

Aksamitna rewolucja 1

Rewolucja goździków 4

1. Czechosłowacja

2. Chiny

3. Rosja

4. Portugalia

5. Węgry

Zadanie 40. (3 pkt) Zapoznaj się z listą twórców i dziełami zamieszczonymi na następnej stronie. Przyporządkuj dziełom ich autorów. Wpisz pod obrazami liczby odpowiadające nazwiskom artystów.

1. Andy Warhol

2. Pablo Picasso

3. Marc Chagall

4. Salvador Dali

A. 2

B. 4
C. 1

Historia poziom rozszerzony, przykładowe odpowiedzi

Zadanie 1. (1 pkt) Przeczytaj zamieszczone w tabeli fragmenty tekstów źródłowych i określ, których państw starożytnych one dotyczą. Nazwy tych państw wpisz w odpowiednich rubrykach obok tekstów.

1. Amenhotep, boski władca Heliopolis; syn [Amona], [ ] spłodzony [ ] do objęcia władzy, którą [bóg] zdobył i wyniósł go jako samego króla na tron żyjących. [ ]. Wszystkie krainy [są] w strachu przed nim.
2. [ ] z woli Ahuramazdy zostałem [ ] królem. Kraje [ ] składały mi daninę. [ ] Z woli Ahuramazdy kraje te podporządkowały się moim prawom. Co przykazałem, one wykonywały posłusznie.

3. Byłem najwyższym kapłanem, augurem, członkiem kolegium piętnastu kapłanów dla składania ofiar [ ]. Uchwałą senatu imię moje włączone zostało do hymnu kapłanów Marsa

Zadanie 2. (1 pkt) Na fotografiach zamieszczonych na następnej stronie przedstawiono trzy monety (awersy i rewersy). Wpisz liczby odpowiadające właściwym podpisom monet.
A. Grecka
B. Rzymska
C. Arabska

Zadanie 3. (1 pkt). Wykonaj polecenia A, B i C, wybierając spośród podanych odpowiednie nazwy bitew stoczonych w starożytności.
bitwa pod Platejami, bitwa pod Maratonem, bitwa pod Zamą, bitwa pod Cheroneą, bitwa w wąwozie Termopile, bitwa pod Issos
A. Podaj nazwę bitwy chronologicznie pierwszej.
B. Podaj nazwę bitwy, w której przeciwnikami Greków byli Macedończycy.
C. Podaj nazwę bitwy stoczonej przez Rzymian z Kartagińczykami.,

Zadanie 4. (1 pkt) Na podstawie fragmentów biografii i danych z tablicy genealogicznej zamieszczonej na następnej stronie wypełnij tabelę, wpisując właściwych przedstawicieli dynastii Rurykowiczów.
1. Na czele wojsk Nowogrodu rozgromił armię szwedzką nad Newą. Pokonał Krzyżaków na zamarzniętym Jeziorze Pejpus. Po podboju Rusi przez Mongołów był zwolennikiem porozumienia ze Złotą Ordą. Został ogłoszony świętym Kościoła prawosławnego. Aleksander Newski

2. Odparł trzy najazdy wielkiego księcia litewskiego Olgierda - ojca Władysława Jagiełły. Starał się wykorzystać zamęt w Złotej Ordzie i wywalczyć niepodległość. Rozgromił nad Donem armię emira Mamaja. Dyimitr Doński

3. Zlikwidował większość dzielnic, konfiskując dobra przeciwników. Z królem Kazimierzem Jagiellończykiem zawarł traktat pokojowy kończący ekspansję litewską na wschód. Wasyl II Ślepy

Zadanie 5. (1 pkt) Na podstawie diagramów wykonaj polecenia A i B. Struktura zawodowa mieszkańców miast w Polsce w XV wieku
A. Wyciągnij wniosek dotyczący relacji między liczbą mieszkańców miast i procentowym udziałem w ich strukturze zawodowej osób zatrudnionych w rzemiośle. Im większy ośrodek miejski tym większa liczba osób zajmujących się rzemiosłem

B. Wyciągnij wniosek dotyczący relacji między liczbą mieszkańców miast i procentowym udziałem w ich strukturze zawodowej osób zatrudnionych w produkcji rolnej. Im mniejszy ośrodek tym więcej osób zajmuje się produkcją rolną

Zadanie 6. (1 pkt) Wybierz element wyposażenia kościoła, którego zdobnictwo jest charakterystyczne dla gotyku, i uzupełnij zdanie.
Fotografię przedstawiającą element wyposażenia kościoła, którego zdobnictwo jest charakterystyczne dla gotyku oznaczono literą D

Zadanie 7. (1 pkt) Wśród wymienionych faktów z historii Anglii wskaż dwa, które miały miejsce w średniowieczu. W tabeli obok tych wydarzeń wstaw znak "X".
Powstanie Kościoła anglikańskiego
Dyktatura Oliviera Cromwella
Zwycięstwo wojsk Wilhelma Zdobywcy w bitwie pod Hastings X
Pokonanie hiszpańskiej Niezwyciężonej Armady
Powstanie parlamentu angielskiego X

Zadanie 8. (2 pkt) Przeczytaj tytuły czterech rozdziałów monografii historycznej i wykonaj polecenia.
A. Podaj nazwę wojny, której dotyczą rozdziały pracy opatrzone tymi tytułami. Wojna 30-letnia
B. Na podstawie własnej wiedzy podaj nazwę kraju, którego sytuację po zakończeniu tej wojny charakteryzuje poniższy tekst. Nazwa Kraju Czechy

Zadanie 9. (2 pkt) Na podstawie fragmentów trzech listów władczyni Rosji Katarzyny II, w których komentuje ona aktualne wydarzenia w Polsce, wykonaj polecenia A i B.
A. Podaj adresata listu napisanego najwcześniej przez Katarzynę II. Fryderyk II Wilhelm
B. Wyjaśnij, o kim Katarzyna II pisze w podkreślonym fragmencie listu (źródło 3.). O Jakobinach

Zadanie 10. (1 pkt) Wśród podanych w tabeli zdań jedno jest fałszywe. Obok tego zdania napisz słowo fałsz.
1. "Więźniem Watykanu" ogłosił się papież, protestując przeciwko okupacji Rzymu przez wojska niemieckie. Fałsz

Zadanie 11. (1 pkt) Na podstawie treści mapy zaproponuj dla niej tytuł. Uwaga: tytuł powinien zawierać określenie tematu, czasu i przestrzeni (np. Działania zbrojne na terenie Generalnego Gubernatorstwa i ziem wcielonych do Rzeszy w latach 1943-1945).
Tytuł mapy: