Mazury. Dawne cmentarze - nieme świadectwa przeszłości

Są! To po 1990 roku przypomniano o tych, którzy tu żyli, umierali, walczyli. Swoje nekropolie mają nawet ci, którzy byli wojennymi wrogami.

Na terenie Warmii i Mazur doliczono się 3200 cmentarzy. Najwięcej ewangelickich. I to one, znacznie skromniejsze niż katolickie, niemal do końca przepadły z ludzkiej pamięci następców.

Wstyd przed gośćmi
Mazurskie cmentarze to czasem tylko kępa drzew obok każdej większej wsi. Taki był zwyczaj, dopiero w XIX wieku kazano lokować cmentarze przy parafiach.

- Smutny to obraz. Mam za płotem taki stary cmentarz protestanckich mieszkańców wsi. Wszystko zdewastowane, nawet płyty nagrobkowe rozkradziono - zastanawia się nad grobami Włodzimierz Babicz ze wsi Żabojady k. Gołdapi.

Babicz jest nowym mieszkańcem tej wsi. Organizuje na Mazurach Garbatych rajdy landroverami. On sam zabrał się za porządkowanie tego cmentarza, żeby nie wstydzić się przed gośćmi. W pobliskich Dubeninkach poszły po rozum do głowy władze gminy i z zapomnianego cmentarza wojennego powstała na wzgórzu piękna nekropolia żołnierzy niemieckich i rosyjskich poległych w I wojnie światowej.

Jeszcze dużo do zrobienia
- Pomagała nam w tym niemiecka fundacja - mówi Ryszard Zieliński, wójt Dubeninek.

To właśnie Niemcy od dziesięciu lat przypominają o swoich poległych żołnierzach. Odnajdują groby, ekshumują szczątki i przenoszą je na gigantyczną nekropolię w Bartoszach k. Ełku. Już spoczywa tam 7 tysięcy szczątków, a nekropolia zwana "Wschodniopruską Golgotą" może ich pomieścić nawet 20 tysięcy.

Ełk też nie uchronił się od dewastacji starych cmentarzy. Już mało kto wie, że niewielki wzgórek obok miejskiego bazaru to pozostałość po cmentarzu żydowskim.

Współczesny park miejski w Giżycku to także żydowska nekropolia. Tam spaceruje się po grobach.
Nie zmienił zaś zasadniczo swojego wyglądu stary cmentarz wojskowy w Ełku. Ta nekropolia to obecnie część cmentarza komunalnego. W alejkach jest 447 mogił żołnierzy niemieckich, rosyjskich i francuskich. Cmentarz przeszedł generalną przebudowę w 2008 roku.

Na naszym portalu znajdziesz też informacje zEłku.