Najważniejsze święto w chrześcijaństwie - Wielkanoc - symbole i zwyczaje

Najważniejszym czasem okresu przygotowań do Wielkanocy jest Wielka Sobota – święcenie pokarmów, które dawniej były wykorzystywane w magii wegetacyjnej. Wśród tych pokarmów najważniejsze miejsce zajmują jajka.

Jajko wielkanocne

Od czasów starożytnych jajko miało szczególne znaczenie magiczne. W mitologiach wielu narodów było symbolem odrodzenia, pojawienia się wiosennego słońca, niosącego ze sobą przebudzenie natury. Malowane jajka występują w różnych kulturach i religiach niemal na całym świecie i to od zarania cywilizacji.

Wśród ludności wiejskiej okres wielkanocny był mocno osadzony zarówno w tradycji chrześcijańskiej, jak i w mitologii (zjawiska przyrodnicze/zabobony). Po procesji rezurekcyjnej zwracano uwagę, kto pierwszy wróci z porannej mszy do domu. Gospodarz, który wygrywał wyścig, zapewniał sobie dzięki temu powodzenie w pracach polowych. Inni uważali, że na jego polu wyrośnie najdorodniejsze zboże, len lub groch, a panny wierzyły w szybkie zamążpójście. Zdarzało się, że pędzące z kościoła zaprzęgi powodowały liczne zderzenia i inne niebezpieczne wypadki.

Zobacz również: Tradycje wielkanocne na Podlasiu. Jakie zwyczaje wielkanocne mamy w naszym regionie?

Po powrocie do domu należało poświęcić wszystkie zabudowania, inwentarz oraz domowników, a pozostałą wodę wylać do studni lub pieca. Dopiero po tej czynności zasiadano do uroczystego posiłku. (...) Wielkanocna uczta w dawnej tradycji była tak okazała i obfita, jak tylko pozwalały na to posiadane środki. Chłopi cieszyli się:

• gotowanym jajkiem,
• prażonym grochem,
• chlebem z chrzanem,
• chudym żurem,
• galaretą,
• kiełbasę lub inną potrawami mięsnymi.

(...)Bez względu na stan i pochodzenie, każdy przygotowywał się do Wielkanocy ze szczególnym znaczeniem, zabezpieczając zapasy żywności z dużym wyprzedzeniem.

,,Poniektóry z gospodarzy, nie mając - jak to na przedwiośniu pilniejszej roboty w obejściu, zachodził do chlewika, gdzie stał karmiony wieprzak i obmacywał go ze znawstwem ze wszystkich stron, czy już dość mu sadła pod skórą przyrosło na to świąteczne świniobicie.’’

W Poniedziałek Wielkanocny w każdej wsi chłopcy i dorośli mężczyźni ,,chodzili ze śmigusem po dyngusie’’. Oblewali dziewczęta wodą z wiader, za pomocą drewnianych sikawek-dyngusówek lub kąpiąc w czółnie i smagając rózgami wierzby. Na trzeci dzień chodziły dziewczęta, robiąc to samo(...) Śmigus oznacza smaganie, chłostanie, a dyngus – odkup od chłost czy polania wodą. Za odkupienie proponowano poczęstunek, na który składały się wyroby mięsne i wódka. (...) Kontekst kulturowy tego zwyczaju przybiera znaczenie symbolicznego sprowadzania deszczu, jak również magii płodności. Na Białostocczyźnie oblewanie wodą w Poniedziałek Wielkanocny było popularnym zwyczajem wśród katolików. Prawosławni oblewali się wodą w Przewodnią Niedzielę i następujący po niej poniedziałek.

Na podstawie tekstu w opracowaniu Stanisława Remiszewskiego (Dział Etnograficzny Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu)

Czytaj więcej na profilu FB Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu: TUTAJ