Nie bój się iść do lekarza

Profesor Irina Kowalska jest specjalistą chorób wewnętrznych, endokrynologii i diabetologii z Kliniki chorób Wewnętrznych, Endokrynologii i Diabetologii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku.
Oto zapis audycji:

Co to jest cukrzyca?

- Jest to przewlekła choroba, w której dochodzi do podwyższenia poziomu cukru we krwi, który wynika z defektu wydzielania insuliny bądź zaburzonego jej działania. Do najczęściej występujących typów cukrzycy zaliczamy cukrzycę typu 1 i 2. Typ 1 cukrzycy dotyczy głównie dzieci i ludzi młodych, w tym przypadku występuje niedobór insuliny, dochodzi do zniszczenia komórek trzustki produkujących ten hormon, organizm przestaje go wytwarzać. Początek choroby jest zazwyczaj nagły, gwałtowny, a pacjent dość szybko trafia do lekarza ze względu na nasilenie objawów klinicznych: wzmożone pragnienie, częste oddawanie moczu, osłabienie, utratę masy ciała.

Cukrzyca typu 2 rozwija się powoli, czasami przez wiele lat i wiele osób nie wie, że choruje. Dlatego tak ważne jest aktywne poszukiwanie cukrzycy, a więc identyfikacja osób, którym zagraża cukrzyca. Ta grupa ryzyka to przede wszystkim osoby z nadwagą i otyłością, mające w rodzinie chorych na cukrzycę typu 2, kobiety, które urodziły dziecko z wysoką masą urodzeniową (> 4 kg), kobiety które przebyły cukrzycę ciążową, osoby z nadciśnieniem tętniczym, zaburzeniami gospodarki lipidowej. W tej grupie osób powinno się regularnie wykonywać badania poziomu cukru, przynajmniej raz w roku, aby cukrzycę wykryć jak najwcześniej, a najlepiej próbować jej zapobiec.

Cukrzyca to niebezpieczna i podstępna choroba, bo nie boli...

- Określenie, że jest podstępna w pewnym sensie jest właściwe, bo bywa tak, że przez wiele lat jest nierozpoznana, dotyczy to głównie cukrzycy typu 2, a gdy pojawiają się objawy, to często obecne są już powikłania. Należy pamiętać, że cukrzyca to przede wszystkim choroba przewlekła, która prowadzi do rozwoju wielu powikłań. Przewlekle utrzymujący się podwyższony poziom cukru we krwi uszkadza wiele narządów i upośledza ich funkcje. Stąd też wracamy jakby do punktu wyjścia, trzeba cukrzycę jak najszybciej rozpoznać. Ponadto chciałam podkreślić, że choruje coraz więcej osób, możemy więc mówić o epidemii cukrzycy.

Jakie badania są potrzebne do wykrycia cukrzycy?

- Jeśli mamy objawy cukrzycy, to nawet oznaczenie tzw. glikemii przygodnej jest czasami wystarczające, aby rozpoznać cukrzycę. Wynik powyżej 200 mg/dl może stanowić podstawę do rozpoznania cukrzycy. Jeżeli na czczo, dwukrotnie stwierdzimy poziom glukozy powyżej 125 mg/dl, to jest to rozpoznanie cukrzycy. Wartości glukozy we krwi między 100 a 125 mg/dl to moment, gdy kierujemy pacjenta na dodatkowe badania, tzw. krzywą cukrową, aby potwierdzić chorobę. Oprócz cukrzycy, w oparciu o wykonane badania możemy rozpoznać również stan przedcukrzycowy, który wymaga odpowiedniego postępowania, wskazówek od lekarza, aby zapobiec rozwojowi choroby.

Czym jest insulina?

- To hormon wydzielany przez komórki trzustki, który obniża poziom cukru we krwi, ale ma też szereg innych ważnych działań. Jeśli nie jest wytwarzany w dostatecznej ilości, musimy podawać go z zewnątrz. Dlatego odkrycie insuliny zostało nagrodzone Nagrodą Nobla, bo to lek, który umożliwił milionom chorych na cukrzycę normalne życie. To było przełomowe odkrycie.

Czy terapia insuliną jest od razu wprowadzana?

- W cukrzycy typu 1 konieczne jest leczenie insuliną od momentu rozpoznania. Podawana jest ona w postaci wstrzyknięć czy przy pomocy osobistych pomp insulinowych. W typie 2, jeśli chory stosuje się do zaleceń, może przez wiele lat przyjmować leki doustne, insulinę włączamy dopiero na pewnym etapie leczenia. Chciałam podkreślić, że w leczeniu cukrzycy bardzo wiele zależy od pacjenta, musi wiedzieć na czym polega choroba i jak z nią żyć.

Czy cukrzyca jest dziedziczna? Jeśli choruje matka, to dziecko też jest zagrożone?

- Nie ma tu prostego przełożenia, chociaż faktycznie, u pacjentów z cukrzycą istnieje pewna predyspozycja genetyczna do wystąpienia choroby. Czyli czynnik genetyczny jest istotny, ale nie jest to jedyny czynnik, który warunkuje wystąpienie choroby. Jeśli choruje rodzic, dziecko ma zwiększone ryzyko, ale to nie znaczy , że zachoruje. Ważny jest czynnik środowiskowy, tryb życia, jaki dana osoba prowadzi. Zdrowy tryb życia, regularne odżywianie, dbanie o aktywność fizyczną, mogą zapobiec wielu problemom.

Czy wzmożony apetyt na słodycze może być objawem cukrzycy?

- To częste pytanie, ale nie ma takiej zależności, że ktoś kto lubi słodycze zachoruje na cukrzycę. Na pewno spożywanie słodyczy nie jest zdrowe, a jeśli już nie możemy się powstrzymać, to powinna to być gorzka czekolada.

Czy osoby szczupłe chorują na cukrzycę?

- W typie 1 cukrzycy masa ciała nie ma znaczenia i choroba może wystąpić u każdego. W typie 2, 80-90 proc. chorych ma nadwagę lub otyłość, ale pozostaje grupa pacjentów z prawidłową masą ciała, u których inne czynniki wpłynęły na wystąpienie cukrzycy.

Jeśli podczas przygodnego badania poziom glukozy jest podwyższony to oznacza cukrzycę, mimo że nie ma innych objawów?

- Przygodna glikemia powyżej 200 mg/dl, z objawami klinicznymi cukrzycy jest podstawą do rozpoznania choroby. Jeśli nie ma dodatkowych objawów i tak trzeba jak najszybciej iść do lekarza, i wykonać dodatkowe badania. Nie ma się czego obawiać. Jeśli okaże się, że rozpoznamy cukrzycę, to odpowiednie leczenie pomoże zapobiec przewlekłym powikłaniom tej choroby. To właśnie one są największym problemem, dotyczą wielu narządów, to m.in. retinopatia, nefropatia, stopa cukrzycowa, udary mózgu, zawały serca. Dlatego tak ważne jest wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie cukrzycy. Dlatego apeluję, nie bójmy się iść do lekarza, gdy mamy podejrzenie choroby.

Czy neuropatię cukrzycową można wyleczyć?
- Neuropatia cukrzycowa to uszkodzenie nerwów w przebiegu cukrzycy. To powikłanie znacznie pogarsza jakość życia chorych z cukrzycą. Przez odpowiednie leczenie możemy próbować łagodzić objawy neuropatii cukrzycowej, ale wyleczyć całkowicie raczej się nie uda. Dlatego też najważniejsze jest zapobieganie rozwojowi powikłań.