Palisz i kaszlesz? Idź do lekarza!

Po co nam płuca?

- Potrzebne są do dostarczania tlenu do organizmu i usunięcia dwutlenku węgla. To jest skomplikowany filtr, przez który przepływa dziennie 9500 litrów powietrza pełnego bakterii, trucizn, dymów i innych zanieczyszczeń. Płuca są nam potrzebne do życia, jak tlen.

Jakie są najczęstsze choroby płuc?

- Zapalenia płuc, astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) i nowotwory płuc. Najwięcej problemów stwarzają choroby wywołane paleniem tytoniu: POChP oraz rak płuca. Rak płuca to najczęstszy nowotwór u mężczyzn i u kobiet. Palenie to główny czynnik ryzyka chorób płuc, ale też wpływa na to rozwój przemysłu, rosnąca ilość zanieczyszczeń. Płuca to wszystko filtrują i stąd choroby płuc. Nie na wszystko mamy wpływ, ale na pewno rzucenie palenia to najlepszy element profilaktyki.

Co to za choroba - przewlekła obturacyjna choroba płuc?

- POChP to postępujące, nieodwracalne w pełni, zwężenie dróg oddechowych. To tak, jakby ktoś stale zaciskał nam pętlę na szyi, podduszał. Spowodowane jest to przez przewlekający się proces zapalny w drogach oddechowych i w płucach. On powoduje zniszczenie płuc, które robią się po pewnym czasie rozdęte. To powoduje ucisk na drogi oddechowe i pacjent nie może wypuścić powietrza. Chory skarży się wówczas na duszność. POChP to choroba ogólnoustrojowa, tacy pacjenci częściej mają choroby serca, zawały, udary.

Co znajduje się w dymie tytoniowym?

- Nic pożytecznego. To ponad 4 tys. szkodliwych substancji, w tym 100 o udowodnionym działaniu rakotwórczym. Tam są składniki paliwa rakietowego, farb, trutek na szczury, służące do konserwacji zwłok. To są same trucizny. A pacjenci to wdychają przez dziesięciolecia, bo przez tyle lat powstaje POChP. Niestety, jeżeli substancje smoliste osiądą na płucach, mamy taki efekt.

Ile osób choruje na POChP?

- Szacuje się, że jest to grupa ok. 2,5 mln osób w Polsce, z czego tylko milion o tym wie. Po 40. roku życia co 10 osoba ma POChP. Jest to 4 przyczyna zgonów na świecie, po chorobach nowotworowych i wypadkach. A mało kto wie, co się kryje pod skrótem POChP. Jeżeli ktoś pali, to uważa, że kaszel jest zjawiskiem normalnym. Ale nie ma czegoś takiego jak "kaszel palacza". To objaw przewlekłego stanu zapalnego wywołanego tytoniem, destrukcji tkanek i prawdopodobnie lekceważonego POChP.

Jakie są czynniki ryzyka poza paleniem?

- W 90 proc. palenie tytoniu, 10-15 proc. to zanieczyszczenie środowiska. POChP bardzo rzadko występuje u osób, które nigdy nie paliły. Ale może wystąpić np. u tzw. biernych palaczy - osób mieszkających przez lata w dymie tytoniowym. Może też wystąpić u osób narażonych na pewne szkodliwe czynniki, jak palenie biomasy czy u pracujących całe życie w kuchni.

Czy to choroba dziedziczna?

- Sama choroba nie, ale skłonność do niej można odziedziczyć. Wszystko zależy od czynników środowiskowych. Często pacjenci mówią, że np. ich dziadek palił i żył 100 lat i nic mu nie było. Zapewne miał "mocne geny". Wszystko zależy od tego, jakie geny odziedziczyliśmy po rodzicach. Jeżeli będą "słabe" u osoby nigdy niepalącej, to jest prawdopodobne, że nie rozwinie się POChP. Ale jeżeli odziedziczymy tę skłonność po przodkach i będziemy palić tytoń, to jest wysoce prawdopodobne, że zachorujemy.

A czy chorowanie na astmę sprzyja POChP?

- Astma może być czynnikiem rozwoju POChP. Często w praktyce klinicznej trudno zróżnicować pomiędzy astmą i POChP, choroby mają podobne objawy. Należy podkreślić, że wiele osób z astmą to czynni palacze , co może spowodować również zachorowanie na POChP.

Jakie objawy wskazują na chorobę?

- Przede wszystkim kaszel i odkrztuszanie porannej plwociny. Jeżeli osoba niepaląca kaszle 2-3 tygodnie, zazwyczaj idzie do lekarza. Osoba paląca tytoń często kaszle kilkadziesiąt lat i uważa, że to normalny objaw. To nie jest normą. Jeżeli ktoś kaszle kilka tygodni, musi iść do lekarza i się zbadać.

Po jakimś czasie u pacjenta pojawia się duszność. Spada tolerancja wysiłku, nie można wejść np. na I piętro. W postaciach zaawansowanych choroby nawet ubranie się jest poważnym wyzwaniem. W następnym etapie powstaje niewydolność oddychania, pacjent musi np. 17 godzin na dobę korzystać z koncentratora tlenu. Niewydolność oddychania jest chorobą śmiertelną, nie ma możliwości jej odwrócenia.

Jakie badania potwierdzają chorobę?

- Przede wszystkim spirometria. To proste badanie, polegające na nabraniu i wydmuchnięciu powietrza. Trwa kilka minut, a pozwala rozpoznać chorobę i uratować chorego, zapobiec dalszym powikłaniom. Wskazane jest też wykonanie zdjęcia RTG klatki piersiowej.

Czy chorobę można wyleczyć?

- POChP jest chorobą nieuleczalną, ale można spowolnić jej rozwój i poprawić komfort życia pacjentów. Stosowane są dwie grupy leków: rozszerzające oskrzela i przeciwzapalne. Leki rozszerzające oskrzela zmniejszają uczucie duszności. Leki przeciwzapalne, stosowane wziewnie, zabezpieczają przed częstymi zaostrzeniami choroby, spadkiem objętości oddechowej i częstymi wizytami w szpitalu. Pacjenci z POChP żyją z reguły 10-15 lat krócej.

Czy chorobie zawsze towarzyszy niewydolność oddechowa?

- Nie zawsze. Ale jak są częste zaostrzenia, pacjent nie bierze leków i dalej pali, dodatkowo jest obciążony rodzinne, to szanse na niewydolność oddechową rosną.
s Co zalecane jest pacjentom poza lekami?
- Przede wszystkim rzucenie palenia. Bardzo ważnym elementem jest rehabilitacja oddechowa. Codzienny, nawet 20 minutowy spacer, czy jazda rowerem, mają bardzo ważne znaczenie. Powtarzający się wysiłek fizyczny może spowodować spowolnienie choroby i wzmacnia serce. Zalecamy też pacjentom szczepienia od grypy.