Płaca minimalna. Inna w Olsztynie, inna w Warszawie? ANALIZA

Z jednej strony jednolita płaca minimalna w całym kraju wydaje się być dobrym rozwiązaniem. Nikt nie czuje się dyskryminowany, każdy ma podstawy stabilizacji, nie ma kłopotów rozliczeniowych.

Ale problem jest i to fundamentalny. Spójrzmy na dane za czerwiec 2022 r. Średnie wynagrodzenie w Polsce - w sektorze przedsiębiorstw 6555 zł. Aż 10 regionów poniżej tej kwoty, a w niektórych przypadkach różnice są drastyczne. Podkarpackie i świętokrzyskie 5,3 tys., warmińsko-mazurskie 5,2 tys. zł. Co to oznacza? Że w tych regionach płaca minimalna będzie wynosiła ponad 60 proc. średniego wynagrodzenia. To wskaźnik bardzo wysoki. Przez lata związki zawodowe walczyły w naszym kraju o osiągnięcie poziomu 50%. Dzisiejsza stawka 3010 zł, nie odpowiada temu wskaźnikowi w skali kraju czy najbogatszych regionów. Inflacyjny wzrost płac wyniósł średnią wysoko w górę. Jednak przyszłoroczna stawka, docelowo 3600, sprawi że parytet 50% może być zachowany.

Ale wróćmy do regionów z najniższymi płacami. Tam stawka minimalna stanowiąca np. 65 lokalnej średniej to "wynik" niepokojąco wysoki. To kwota, która może być barierą wchodzenia na rynek pracy osób młodych, gorzej wykształconych.

Z drugiej strony - wyniki rynku pracy i bardzo niskie bezrobocie, pokazują że biznesowo zatrudnianie na umowę o pracę nadal się kalkuluje.

W środowiskach przedsiębiorców pojawiają się jednak sugestie zmian. Te zmiany to propozycja, by różnicować płace wg regionów, albo powiatów. Wg powiatów to pomysł za daleko idący, rodzący przestrzeń do nadużyć. O ile miejsce pracy pracownika produkcji łatwo zdefiniować, to jak określać stawki dla ekipy budowlanej pracującej w różnych powiatach, po kilka dni. Ale ten sam problem pojawia się przy płacy regionalnej. Jak płacić mieszkańcowi warmińsko-mazurskiego, pracującemu w pomorskiej firmie, świadczącej usługi w Warszawie? Jak zapłacić pracownikowi wrocławskiej firmy, pracującemu w call-center pod Lublinem. Jak to rozliczać? Jak unikać prób nadużyć? To ogromne zadanie do przerobienia.

Dlatego przeciwko jakimkolwiek różnicom są związki zawodowe. Zdaniem związkowców równa płaca minimalna daje gwarancję praw socjalnych i możliwości pozyskania niezłej pracy w biedniejszych regionach.

A może przestać myśleć o minimalnej w kategoriach obecnego systemu i przyjąć, że w przyszłości o tej płacy nie będzie decydować rząd, ale zapisy w zbiorowych układach pracy? To system rozpowszechniony w wielu krajach. Ostatecznie o płacy minimalnej (ale też całym systemie wynagradzania) decydować może wiele czynników – branża, miejsce pracy, doświadczenie zawodowe. Płaca minimalna może obowiązywać w danej firmie, albo danej branży. Czasami w danym regionie. Ale takie podejście wymaga zmiany pozycji związków zawodowych. Przypomnijmy – w wielu krajach mają one charakter branżowy, a nie są związane z jedną firmą czy grupą kapitałową. Wzorem takie postępowania były przed laty Niemcy, w których jednak wprowadzono ostatecznie stawki minimalne, powszechnie obowiązujące.

Nie wiadomo jak do tego podejść, nie wiadomo jak zmieniać system. Ale biorąc pod uwagę szybkość wzrostu płacy minimalnej, od tej dyskusji nie ma ucieczki. Choćby dlatego, że rynek pracy jest zbyt ważny, by nie dostrzegać takich problemów

CZYTAJ: Wzrost cen w 2022. O ile? Czy czeka nas dwucyfrowa inflacja w Polsce?