Porady prawnika: Ewentualne rozliczenia współwłaścicieli mieszkania

- Kwestia wzajemnych rozliczeń osób pozostających w związkach nieformalnych nie została wprost uregulowana przez przepisy Kodeksu cywilnego. Sądy wypracowały w tej kwestii różne stanowiska, dopuszczając zarówno możliwość stosowania przepisów o zniesieniu współwłasności (tak w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 1985 roku), jak i oparcia rozliczeń majątkowych konkubentów na przepisach o bezpodstawnym wzbogaceniu (tak wynika z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 26 czerwca 1974 roku III CRN 132/74, nie publikowany).

Wybór jednego ze wskazanych uregulowań może być uzależniony od okoliczności konkretnej sprawy, a także od przedmiotu rozliczeń. W uchwale Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 1970 roku, III CZP 62/69 („Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1970, nr 4, s. 211) wskazuje się, że co do roszczeń z tytułu nabytych wspólnie nieruchomości i rzeczy ruchomych, jak również z tytułu nakładów dokonanych na te przedmioty, należy stosować przepisy o zniesieniu współwłasności. Natomiast, co do roszczeń z tytułu nakładów dokonanych przez jednego z konkubentów na rzecz wchodzących w skład wspólnego gospodarstwa przedmiotów majątkowych należących do drugiej z tych osób, zastosowanie znaleźć powinny przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu.

Aby uniknąć ewentualnych kłopotów, najlepiej jest zawczasu zawrzeć umowę, w której strony dokładnie ustalą, na jakich warunkach będą dokonywały wzajemnych rozliczeń z tytułu nakładów na majątek wspólny lub na majątek partnera.

Nakłady nie muszą odpowiadać udziałom we współwłasności przysługującym poszczególnym osobom. Może bowiem zdarzyć się tak, że osoba, której przysługują udziały mniejsze, ponosi wyższe koszty utrzymania wspólnej nieruchomości, bo np. opłaca czynsz, reguluje rachunki za media, finansuje wspólne wyjazdy czy chociażby wkłada większy wysiłek w wychowanie wspólnych dzieci. Nic więc nie stoi na przeszkodzie, aby w umowie uregulować tę kwestię z uwzględnieniem nie tylko strony finansowej, ale również innych, równie ważnych życiowo okoliczności.