Poseł Zieliński: Potrzebny jest system zachęt dla młodych do służby w Policji

Lipcowe Święto Policji to okazja do podsumowań. W tym roku jest o 40 proc. więcej odejść funkcjonariuszy niż rok temu. Co Pan na to?

Wakaty w Policji są problemem, który utrzymuje się od wielu lat. W każdym roku część funkcjonariuszy odchodzi, ale są przyjmowani nowi. Chodzi o to, aby bilans odejść i przyjęć był dodatni, bo wtedy liczba wolnych miejsc systematycznie się zmniejsza.

Trzeba również odnosić liczbę aktualnie pozostających w służbie policjantów do limitu etatowego wyznaczanego ustawowo. W czasie rządów PO PSL zmniejszono liczbę etatów w Policji, w czasie rządów Prawa i Sprawiedliwości natomiast została ona wyraźnie zwiększona.

Od 2010 roku najwyższy stopień zatrudnienia w Policji mieliśmy na koniec 2016 roku (99 938) przy limicie etatów 103 309, i to był rok z najniższym wskaźnikiem procentowym, jeżeli chodzi o liczbę wakatów oraz na koniec 2021 roku (100 557) przy zwiększonym limicie etatów wynoszącym 105 309.

Z danych z ostatnich 12 lat wynika, że liczba realnie zatrudnionych policjantów dotychczas nie ulegała zmniejszeniu, a raczej lekko wzrastała osiągając ostatnio nawet 100 000 funkcjonariuszy.

Jest powtarzalną prawidłowością to, że odejścia ze służby mają miejsce nie na koniec roku kalendarzowego, lecz po pierwszym kwartale nowego roku, co wiąże się z korzystniejszą wysokością świadczeń emerytalnych. Wynikają one m.in. z wprowadzanych w tym okresie podwyżek uposażeń i ich waloryzacją. Przyczyny tegorocznej większej liczby funkcjonariuszy odchodzących ze służby wymagają wszechstronnej analizy. Sprawa jest świeża i wymaga pilnej diagnozy.

W ostatnim roku zaufanie do Policji spadło. Dlaczego?
Zdobycie i utrzymanie wysokiego zaufania do Policji nie jest sprawą łatwą, Policja bowiem nie tylko „pomaga i chroni”, ale także wymierza kary za nieprzestrzeganie przepisów prawa. A płacić kar nikt przecież nie lubi.

Najwyższym spośród całego minionego 30 – lecia zaufaniem społecznym Policja cieszyła się w 2019 roku, kiedy przekroczyło ono 75%. Warto zwrócić uwagę, że ten wysoki wskaźnik zaufania społecznego został osiągnięty w czasie intensywnych ataków politycznych i medialnych na polską Policję, na niektórych komendantów i na mnie jako ministra nadzorującego wówczas tę formację i inne służby mundurowe.

Wynik ten poprzedzony był jednak kilkuletnim wysiłkiem i podejmowanymi działaniami przez rząd Prawa i Sprawiedliwości i samą formację, a więc komendantów i funkcjonariuszy, zmierzającymi do przywrócenia Policji społeczeństwu w myśl głoszonego przeze mnie hasła „Policja blisko ludzi i dla ludzi”.

Co z tego hasła zostało?
W ramach tej koncepcji przywracaliśmy, masowo likwidowane w czasie rządów PO -PSL, posterunki Policji w mniejszych miejscowościach, wzmocniliśmy rolę dzielnicowych, wprowadziliśmy Krajową Mapę Zagrożeń Bezpieczeństwa, która dała możliwość udziału mieszkańców we wskazywaniu Policji zagrożeń, organizowaliśmy spotkania i konsultacje społeczne, czyniliśmy wszystko, co możliwe, aby przywrócić i umocnić etos policjanta.

Dla transparentności policyjnych interwencji wprowadziliśmy na wyposażenie policjantów tzw. kamerki nasobne, które rejestrują przebieg ich interwencji. Swoje znaczenie miał tutaj także proces dekomunizacji Policji polegający z jednej strony na odsunięciu milicjantów, którzy rozpoczęli swoją służbę w okresie PRL- u od funkcji kierowniczych oraz konsekwentna zmiana nawyków i stylu działania Policji zgodnie z zasadą, że Policja jest służbą, a nie władzą. Kładliśmy duży nacisk na działania prewencyjne Policji, a nie na represyjne.

Istotę tego nastawienia dobrze obrazuje sposób działania „drogówki”. Jej patrole były widoczne na drogach, a nie reagowały z „ukrycia”. Rzecz przecież nie w tym, żeby kierowcy zapłacili jak najwięcej mandatów, lecz w tym, żeby przestrzegali przepisów ruchu drogowego i żeby na drogach było bezpiecznie.

Ale...

...ale wszystkie te procesy wymagają kontynuacji. W ostatnim czasie niektóre z nich zostały zahamowane. Nie bez wpływu na społeczną ocenę Policji pozostała także epidemia koronawirusa i konieczne, ale czasem dotkliwe działania Policji w tym okresie.
Również swój wpływ miały tzw. trudne interwencje, wykorzystywane przez niechętne rządowi i Policji środki przekazu jak np. nagłaśniane przypadki we Wrocławiu. Policja nie ustrzegła się też pewnych błędów, żeby przypomnieć choćby sposób jej reagowania w przypadku zgromadzeń publicznych angażujących silne emocje społeczne, jak protesty aborcyjne z jednej strony czy Marsz Niepodległości w Warszawie z drugiej.

Poza wszystkim należy pamiętać, że policyjna służba jest bardzo trudna, odpowiedzialna i wymaga ciągłej czujności i właściwego nadzoru.

Jakie pozytywne zmiany udało się do tej pory w Policji wprowadzić?

O niektórych z nich przed chwilą już mówiłem. Dodać do tego trzeba bardzo pozytywne efekty programu modernizacji służb mundurowych w sferze infrastrukturalnej, sprzętowej i płacowej , efektywne zaangażowanie Policji w ochronę granicy polsko – białoruskiej i integralności terytorialnej Polski czy przy budowie zapory granicznej, pomoc w organizacji przepływu i pobytu na naszym terenie dużych rzesz uchodźców wojennych z Ukrainy, sukcesy w walce z przestępczością zorganizowaną i zagrożeniami w cyber przestrzeni oraz wszelkie działania , w wyniku których ponad 90% Polaków czuje się bezpiecznie w miejscu zamieszkania i najbliższej okolicy. Osiągnięcia polskiej Policji można wymieniać długo, jest ich wiele.

Jakie problemy w Policji czekają na rozwiązanie?

Trzeba zmodernizować system kształcenia i szkoleń policyjnych, zdecydowanie zwiększyć liczbę miejsc szkoleniowych dla funkcjonariuszy. W tym celu w najbliższych latach zostanie zbudowana nowa szkoła policyjna z siedzibą w Lublinie, a w pozostałych szkołach będzie wykorzystywana w pełni istniejąca infrastruktura dla maksymalnego zakresu szkolenia policjantów.
Należy także systematycznie podnosić uposażenia policjantów i wynagrodzenia pracowników cywilnych. Istotne możliwości, ale wobec inflacji wzrostu cen zapewne niewystarczające stwarza obecny, trzeci już program modernizacji Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Ochrony Państwa.

Sprawą niezwykle ważną w mojej ocenie jest stworzenie systemu promującego i zachęcającego do służby młodych policjantów. Dodatek dla funkcjonariuszy z długoletnim stażem, aby nie odchodzili oni zbyt wcześnie na świadczenia emerytalne ma swoje zalety, ale nie jest rozwiązaniem przyszłościowym, zwłaszcza gdy chcemy skutecznie rozwiązać w krótkim czasie problem naboru do służby i wypełnić istniejące wakaty.

Nad jakimi zmianami w Policji pracuje rząd lub sejmowa komisja spraw wewnętrznych?

Mniejsze czy większe zmiany legislacyjne, które wynikają z doświadczenia i zmieniających się uwarunkowań są wprowadzane w sposób ciągły. Aktualnie według mnie priorytetowym zadaniem jest sprawna i skuteczna realizacja nowego programu modernizacji Policji, (także innych służb mundurowych) w latach 2021 – 2025. W ustawie sejmowej wprowadzającej ten program przeznaczyliśmy dla formacji MSWiA dodatkowe 10 miliardów złotych. Jest to znacząca kwota, która pozwoli na budowę kolejnych obiektów policyjnej infrastruktury, zakup nowoczesnego uzbrojenia, środków transportu i wyposażenia oraz na podwyżkę płac funkcjonariuszy i pracowników. Konsekwentnej kontynuacji wymaga także proces przywracania posterunków policji, i ten program na to również pozwoli.

Czytaj również: