Czym jest nadciśnienie tętnicze?
- To podwyższone wartości ciśnienia skurczowego i rozkurczowego, powyżej 140/90mmHg. W momencie skurczu serca, kiedy porcja krwi wypychana jest z serca do aorty, w tętnicach panuje najwyższe ciśnienie, wynoszące zazwyczaj u zdrowego dorosłego człowieka od ok. 90 do 135 mmHg (zazwyczaj 110-130); w chwili rozkurczu - jest najniższe, np. od ok. 50 do 90 mmHg (zazwyczaj 65-80). Im bardziej te naczynia są sztywne, tym ciśnienie rozkurczowe jest niższe.
Nadciśnienie to jedna z wielu chorób cywilizacyjnych. Szacuje się, że po 55. roku życia 9 osób na 10 będzie miało nadciśnienie tętnicze. Nadciśnienie uznane jest za pierwszą przyczynę zgonów w krajach wysokorozwiniętych. W Polsce ok. 10 mln osób ma nadciśnienie, a wartości wysokie prawidłowe (czyli skurczowe między 130-139 mmHg i rozkurczowe 85-89 mmHg) ma kolejne 9 mln Polaków. Czyli problem ma połowa populacji Polski.
Nadciśnienie może być pierwotne lub wtórne. 90 proc. pacjentów ma nadciśnienie pierwotne (samoistne), gdzie nie do końca znamy przyczyny choroby. Wpływ mogą mieć predyspozycje genetyczne, a także spożycie nadmiernej ilości soli, brak aktywności fizycznej, dieta oparta o produkty wysoko przetworzone, a nie te najprostsze, jakie stosowali nasi dziadkowie i, niestety, postępująca miażdżyca, która powoduje, że naczynia stają się coraz bardziej sztywne. W nadciśnieniu wtórnym 90 proc. stanowią chorzy na nadciśnienie nerkowopochodne, z powodu choroby miąższu nerek lub naczyń nerkowych. Przyczyną może być też np. guz nadnercza, zwężenie aorty, nadużywanie niektórych leków.
Czy ciśnienia przez całe życie jest takie samo?
- Pediatrzy mają inne normy, odnoszące się do siatek centylowych. U dorosłych nie powinno być wyższe niż 140/90 mmHg. Przyjmuje się, że u osób po 80. r.ż. nie powinniśmy dążyć do wartości niższej niż 150/90 mmHg, to wynika z fizjologii wieku podeszłego. Nasze ciśnienie całe życie rośnie. W piątej, szóstej dekadzie skurczowe rośnie, rozkurczowe obniża się.
Jakie są objawy nadciśnienia?
- Nagły wzrost ciśnienia najczęściej objawia się bólem głowy, głównie z tyłu, w okolicy potylicy, uczuciem pogorszenia ostrości wzroku. Ale generalnie to objawy dość niecharakterystyczne.
Na czym polega diagnostyka?
- Jest prosta i dostępna dla każdego. Wystarczy mierzenie ciśnienia w warunkach domowych. Polecanymi są aparaty ramienne, a nie nadgarstkowe, bo
przy tych drugich wystarczy niewielka zmiana pozycji, a wartości są inne.
Jak często trzeba mierzyć ciśnienie profilaktycznie?
- Jeśli ktoś ma wartości prawidłowe i nie ma obciążeń rodzinnych, raz do roku wystarczy.
Co robić, jeśli kilkakrotnie stwierdzimy podwyższone wartości?
- Wtedy warto skonsultować się z lekarzem rodzinnym. On może wykonać podstawowe badanie EKG, a także inną diagnostykę: ocenę morfologii, funkcji nerek (stężenia kreatyniny i wyliczenia z tego przesączenia kłębuszkowego), stężenia elektrolitów, wykonać badanie ogólne moczu, stężenie cukru na czczo. To pozwoli wykluczyć najczęstsze możliwe przyczyny wtórnego nadciśnienia, w szczególności schorzenia nerek.
Czy można leczyć nadciśnienie bez tabletek?
- Tak, zwłaszcza nadciśnienie pierwotne. Zwiększenie aktywności fizycznej, np. spacer półgodzinny kilka razy w tygodniu, ograniczenie spożycia soli, rzucenie palenia, ograniczenie spożywania alkoholu plus zmniejszenie nawet o kilka kilogramów nadmiernej masy ciała, pomogą obniżyć z ciśnienie nawet do wartości prawidłowych.
Jakie znaczenie ma nadmierne spożywanie soli?
- Ogromne. Kiedyś soli używano bardzo mało, był to środek płatniczy. Teraz jej nadużywamy. Powinniśmy spożywać 5-6,5 grama soli na dobę, a jemy trzy razy tyle. Do tego sól jest wszędzie. Krakowscy kardiolodzy przeprowadzili badania, z których wynikło, że jeden posiłek w szkolnej stołówce aż o 200 proc. przewyższa dzienne zapotrzebowanie na sól. Mamy wpływ tylko na 10-15 proc. spożycia soli, bo reszta soli jest ukryta, szczególnie w produktach wysoko przetworzonych, o długim terminie ważności. Jest jej bardzo dużo np. w żółtym serze, zwłaszcza typu amerykańskiego. Dlatego trzeba ograniczyć spożycie takich produktów. Całkowitego wyeliminowania soli pewnie sobie nie wyobrażamy, ale warto ją ograniczać aż do osiągnięcia ilości akceptowalnych. Zamiast gotowych przypraw, w których jest dodatek soli, można stosować zioła.
Jak wygląda leczenie farmakologiczne nadciśnienia?
- Mamy mnóstwo leków, jest pięć głównych grup. To kwestia doboru najlepszego leku do danego pacjenta. Nadciśnienie pierwotne z powodzeniem może leczyć lekarz rodzinny, który najlepiej zna swojego pacjenta. Do specjalisty trzeba się udać dopiero, gdy mamy nadciśnienie wtórne, jego powikłania, wysokie ryzyko sercowo-naczyniowe.
Leki trzeba brać systematycznie czy w momencie, gdy ciśnienie skacze?
- Zdecydowanie systematycznie. Jeśli leczymy się i ciśnienie jest prawidłowe, to znaczy że dobrze jest dobrana dawka leku. Gdy nadal jest za wysokie, trzeba próbować je korygować.
Czym grozi nieleczone nadciśnienie tętnicze?
- Powikłaniami ze strony ośrodkowego układu nerwowego (problemy z nastrojem, kojarzeniem, bólami głowy), mogą też powstać zmiany na dnie oka, na siatkówce, łącznie z wylewami do siatkówki, które powodują pogorszenie ostrości wzroku. To także zmiany dotyczące mięśnia sercowego: przerost lewej komory mięśnia sercowego co prowadzi nawet do niewydolności serca. To również niewydolność nerek. Ale na te powikłania pracujemy zazwyczaj kilkanaście, a nawet dwadzieścia lat.
Za tydzień - wszystko o znamionach. Na pytania czekamy do 1.06.2014 ([email protected])
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
