Pytanie do specjalisty. Miód hamuje nowotwory

Jak powstaje miód?

- Miód to produkt naturalny, wytwarzany przez pszczoły z nektaru roślin lub spadzi. Tylko taki naturalnie wytworzony produkt możemy nazywać miodem. Pszczoła musi oblatywać tzw. pożytki pszczele, zbierać pyłki, nektar, spadź z drzew, które po przyniesieniu do ula pszczoły przerabiają na miód oraz wosk. Jeszcze w trakcie lotu powrotnego rozpoczyna się produkcja miodu - wydzielane enzymy rozkładają cukry. Początkowo ma on zbyt dużo wody, dlatego pszczoły robotnice krążąc w ulu, odparowują wodę i gdy nie przekracza ona 20 proc., zamykają plastry z miodem. Dopiero wówczas pszczelarz może je pobrać i odwirować. Jest to ważne, bo czasami widzimy na półkach w sklepie miody pszczele, które fermentują i nawet "wypływają" z słoika, co może wynikać z nadmiaru wody, gdy został pobrany miód niedojrzały. Miód sfermentowany nie powinien być w obrocie i takiego nie powinniśmy kupować.

Jak sprawdzić, czy kupujemy dobry miód?

- Najłatwiej ocenić zawartość wody, gdy miód jest płynny. Wtedy wystarczy polać go wąską strużką z łyżeczki na powierzchnię miodu w słoiku. Jeśli tworzy się stożek, miód się nie rozpływa, to znaczy że jest dojrzały i możemy być spokojni co do zawartości wody. Niestety, pozostałe parametry miodu, określające jego wartość odżywczą i zdrowotną, można zbadać tylko laboratoryjnie. Takimi badaniami od wielu lat zajmuje się nasz Zakład Bromatologii.

Który miód ma najlepsze właściwości lecznicze?

- Ze zbadanych na Podlasiu najbardziej aktywne są miody gryczane. Zawierają najwięcej polifenoli, wykazują najwyższe właściwości antyoksydacyjne; dobre pod tym względem są też niektóre miody spadziowe. Miody akacjowy, lipowy czy rzepakowy są zwykle mniej aktywne, ale to nie oznacza, że np. lipowy podczas przeziębienia będzie zły, bo przetworzony nektar z kwiatów lipy zapewnia mu odpowiedni skład chemiczny.

Miody mają różne właściwości. Gryczany korzystnie wpływa na stan naczyń krwionośnych, działa przeciwmiażdżycowo, jest wskazany przy chorobach reumatycznych. Akacjowy przyśpiesza regenerację tkanki w nadżerkach i owrzodzeniach - jest wskazany przy chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy, lipowy - na przeziębienia.

Wiele miodów z naszego regionu ma silne właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze. Jeśli mamy stan zapalny nosogardzieli, można stosować płukanki miodem. Miód można też lać na rany, które pięknie się wtedy goją. Posmarujmy też spękane usta miodem pszczelim, zamiast szukać odpowiednich maści w aptece.

Które miody mają najwięcej właściwości przeciwnowotworowych?

- Te, które pozyskiwane są z obszarów, gdzie rosną topole i brzoza brodawkowata. W tych miodach występują wówczas pochodzące z nich związki, takie jak chryzyna, ester fenetylowy kwasu kawowego, czy tricetyna, o silnym działaniu przeciwnowotworowym. W naszym zakładzie skończyliśmy właśnie badania w ramach grantu z Narodowego Centrum Nauki, które dotyczyło oceny wpływu miodu i produktów pszczelich na wzrost jednego z najbardziej złośliwych nowotworów, jakim jest glejak mózgu.

Wykazaliśmy, że miód pszczeli i propolis z naszych terenów hamują wzrost komórek glejaka. Sprawdzaliśmy też, czy miód nie spowoduje obniżenia wpływu stosowanych leków na rozwój tej choroby. Okazało się, że jednoczesne zastosowanie leku nie przeszkadza, a wręcz wzmaga efekt niszczenia komórek glejaka. Są to dopiero badania wstępne, ale bardzo obiecujące.

Jakie miody i w jakiej ilości należy spożywać, aby nie zachorować?

- Osobiście kupuję i polecam różne odmiany miodów pszczelich pod warunkiem, aby były aktywne. Warto zażywać je właśnie teraz, w okresie jesieni i zimy. Polecam codziennie rano rozpuścić łyżkę miodu w szklance wody i dodać łyżkę soku z cytryny oraz ząbek przeciśniętego czosnku, a leki na grypę nie będą nam potrzebne. Ważne jest, aby woda nie była gorąca; jej temperatura nie powinna przekraczać 40 st. C.

Miodem pszczelim możemy także słodzić kawę czy herbatę, ale gdy napoje te nie są zbyt gorące; bo inaczej spowodujemy unieczynnienie niektórych enzymów i obniżenie aktywności antybakteryjnej miodu. Miód warto spożywać rano (kiedy nie zgromadziliśmy jeszcze zapasów glikogenu), bo jest w nim dużo fruktozy, która w nadmiarze jest inaczej metabolizowana (jak cukier) i będzie nam się odkładać jako tłuszcz w niepotrzebnych miejscach.

Jakie właściwości mają inne produkty pszczele?

- Bardzo aktywny jest propolis, czyli tzw. kit pszczeli, który wykazuje wielokierunkowe działanie farmakologiczne. Najczęściej w postaci nalewki etanolowej lub maści propolisowej stosowany jest w leczeniu ran i różnych schorzeń skórnych. Świetnie goi rany po oparzeniach i miejscowo działa przeciwbólowo. Propolis ze względu na działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybiczne stosowany jest w chorobie wrzodowej. Odpowiednio przygotowany może wyleczyć nadżerki i inne kłopoty spowodowane przez bakterię Helicobacter pylori. Nie zapominajmy jednak, że kit pszczeli może działać także uczulająco.

Pierzga - zakonserwowany pyłek pszczeli jest natomiast bogaty w białko i zawiera wiele witamin, w przeciwieństwie do samego miodu. Właściwości odżywcze i lecznicze ma też mleczko pszczele, wydzielina gruczołów gardzielowych pszczół robotnic. Jak wykazały nasze badania, korzystnie wpływa również na rozwój neuronów i astrocytów - komórki gleju "odżywiające" nasz mózg. Natomiast właściwości lecznicze jadu pszczelego mają zastosowanie np. przy bólach reumatycznych, poprzez wprowadzanie jałowych preparatów jadu pszczelego podskórnie w okolice ogniska chorobowego lub stosowanie kontrolowanych użądleń.