Rak rozpoznany we wczesnym stadium może być całkowicie wyleczalny

Rak jelita grubego

Rak jelita grubego

Rak jelita grubego jest trzecią przyczyną choroby nowotworowej u kobiet, po raku piersi i płuca, a u mężczyzn jest na drugim miejscu - po raku płuca. W Polsce rocznie 16 tys. osób choruje, a 10 tys. umiera z powodu raka jelita grubego.

- Czym jest jelito grube?

- Jest końcowym odcinkiem przewodu pokarmowego, gdzie wchłaniana jest woda i formowany stolec, który dzięki ruchom perystaltycznym jest następnie wydalany na zewnątrz. Jelito grube stanowi kontynuację jelita cienkiego i ma długość od 1,5 do 2 metrów, jest położone w obrębie całej jamy brzusznej. Począwszy od prawego dołu biodrowego, gdzie rozpoczyna się kątnicą, kieruje się ku wątrobie (okrężnica wstępująca), przebiega w kierunku śledziony (tzw. poprzecznica) i dalej do lewego dołu biodrowego (okrężnica zstępująca). Następnie jest okrężnica esowata - to odcinek, który ma najwięcej zakrętów i zwykle dość wąskie światło. Jelito grube kończy się odbytnicą i odbytem.

- Jakie schorzenia jelita grubego występują najczęściej?

- W poradni gastrologicznej mamy do czynienia najczęściej z pacjentami z zespołem jelita drażliwego, chorobą uchyłkową jelita grubego oraz polipami.

Zespół jelita drażliwego nie jest chorobą organiczną, to zaburzenie czynnościowe, charakteryzujące się bólami brzucha, którym towarzyszy zmiana rytmu wypróżnień, Bóle najczęściej mają charakter skurczowy i towarzyszą im biegunki bądź zaparcia. Nie wiadomo jaka jest przyczyna tego schorzenia, ale czynnikiem prowokującym objawy jest narażenie na stres czy błędy dietetyczne.

Uchyłek to z kolei zagłębienie w ścianie jelita, które powstaje wskutek jego silnych skurczów, w miejscu, gdzie ściana jelita jest najcieńsza. Takie uchyłki mogą być małe lub duże, pojedyncze lub liczne, najczęściej zlokalizowane są w lewej części jelita tj. w okrężnicy esowatej.

Czasem może dochodzić do zapalenia uchyłków, objawy choroby są wówczas podobne do zapalenia wyrostka robaczkowego. Polip to struktura o charakterze proliferacyjnym lub nowotworowym, wpuklająca się do światła jelita. Polipy to zazwyczaj zmiany łagodne, które w czasie kilku - kilkunastu lat mogą przekształcić się w raka jelita grubego. Najczęściej występują polipy hiperplastyczne i gruczolakowate.

Właśnie gruczolaki mają największe tendencje do złośliwienia. Wśród nich wyróżnia się najbardziej łagodne gruczolaki cewkowe, które w 5 proc. przekształcają się w raka jelita grubego. Groźniejsze są gruczolaki kosmkowe, które nawet w 40 proc. mogą się przekształcić w raka. Są jeszcze gruczolaki mieszane, cewkowo-kosmkowe, które mają pośredni potencjał złośliwienia. Im większy polip, tym ryzyko powstania w nim raka jest większe.

Zwykle polipy nie dają żadnych dolegliwości, tylko w rzadkich przypadkach, gdy są bardzo duże, mogą być przyczyną krwawienia. Czasami mogą blokować światło jelita, powodować wzdęcia. Polipy zazwyczaj wykrywane są przypadkowo, w trakcie badania kolonoskopowego.

- Jak dużym problemem jest rak jelita grubego?

- Rak jelita grubego jest najczęstszym nowotworem przewodu pokarmowego, jednym z trzech, który można wykryć w trakcie wczesnym, bezobjawowym, w trakcie badań przesiewowych, czyli profilaktycznych, przy pomocy kolonoskopii. Takie badania rozpoczęły się w Polsce w 2000 r.

Rak jelita grubego jest trzecią przyczyną choroby nowotworowej u kobiet, po raku piersi i płuca, u mężczyzn jest na drugim miejscu - po raku płuca, a trzeci z kolei jest rak gruczołu krokowego. Ocenia się, że w Polsce rocznie 16 tys. osób choruje, a ok. 10 tys. umiera z powodu raka jelita grubego. To duży problem. Niski odsetek 5-cioletniego przeżycia chorych z rakiem jelita grubego jest w dużej mierze spowodowany późnym rozpoznaniem. Bo rak rozpoznany we wczesnym stadium może być całkowicie wyleczalny. Jeśli w badaniu kolonoskopowym wykryjemy taki stan przedrakowy, czyli polip, można go usunąć, niekiedy nawet od razu, co może zapobiegać powstaniu raka jelita grubego.

- Jakie badania pomagają wykryć chorobę?

- Najprostszym jest test na obecność krwi utajonej w kale, są też badania radiologiczne, a największa rolę spełnia kolonoskopia.

- Jak wygląda kolonoskopia?

- To wziernikowanie jelita grubego. Polega na wprowadzeniu do jelita grubego giętkiego endoskopu, dzięki któremu można ocenić jelito grube od środka. Do niego trzeba się specjalnie przygotować. Jelito musi być puste, pozbawione stolca i resztek pokarmowych, dlatego przyjmuje się przed badaniem specjalne lekarstwo działające przeczyszczająco. Badanie może być czasem dokuczliwe, nawet bolesne dla niektórych pacjentów, ale zwykle znieczulenie nie jest konieczne. W większości przypadków znieczula się tylko odbyt przy pomocy specjalnego żelu.

Potem delikatnie wprowadza się aparat, pacjent czasem musi zmieniać pozycję, niekiedy pomaga asystująca pielęgniarka uciskając brzuch pacjenta. Badanie trwa krótko, zwykle do kilkunastu minut, czasem dłużej, gdy są nieprawidłowości anatomiczne albo gdy przygotowanie do badania nie jest dobre. Nie należy bać się badania, dolegliwości z nim związane są zwykle niewielkie i dotyczą tylko tego jednego dnia w którym badanie się odbywa. W trakcie badania można pobrać wycinek, czyli próbkę do badania mikroskopowego, z guzów, polipów czy zmian zapalnych. Są one przesyłane do badania histopatologicznego. To pozwala ocenić, czy mamy do czynienia ze zmianą zapalną czy nowotworową.

- Czy są jakieś alternatywy dla badania kolonoskopowego?

- Żadne badanie nie będzie alternatywą dla kolonoskopii. Warto jednak wykonać każde badanie, które skłoni pacjenta do wizyty u gastrologa i do zgłoszenia się na badanie kolonoskopowe. Kolonoskopii nie da się niczym zastąpić, ponieważ tylko wtedy jelito można obejrzeć od wewnątrz i pobrać próbki, a niekiedy nawet od razu usunąć polipy, zapobiegając w ten sposób wystąpieniu raka.

- Do kogo skierowany jest program profilaktyczny dla wczesnego wykrywania raka jelita grubego, prowadzony przez Szpital Miejski w Białymstoku?

- Program profilaktycznych badań kolonoskopowych przeznaczony jest dla osób między 50. a 65. rokiem życia, które chcą poddać się badaniu i wykryć raka we wczesnym stadium lub zmiany przednowotworowe i następnie je usunąć.

Warunkiem jest brak objawów takich jak krwawienie z przewodu pokarmowego, oraz biegunka lub zaparcie, które pojawiło się w ciągu ostatnich kilku miesięcy, a którego przyczyna nie jest znana,. Zbadać się też mogą osoby od 40. do 65 .roku życia, u których wśród krewnych pierwszego stopnia (rodzice, dzieci, rodzeństwo) wystąpił rak jelita grubego. Do badania profilaktycznego nie są kwalifikowane osoby, które miały wykonaną kolonoskopię w ciągu ostatnich 10 lat.

Za tydzień - wszystko o anemii. Na pytania czekamy do 19.10.2014: [email protected]