Renata pojechała do "piekła". Chciałam poczuć strach [REPORTAŻ]

Dziennikarka Renata Metelicka (druga od lewej) nie miała prawa wyjść sama poza wojskową bazę. Zawsze towarzyszyło jej kilku żołnierzy. - Były też takie sytuacje, że nie chcieli mnie zabrać na patrol - dodaje. - Mówili, że to zbyt niebezpieczne. Upierałam się, robiłam awantury. Na próżno.

Tam, w bazie, w piekielnym upale i na pustyni, życie toczy się zupełnie innym trybem - opowiada. - Człowiek nie martwi się o jedzenie, ubranie, czy rachunki. Myśli tylko o tym, żeby przeżyć, a wojna pisze scenariusze. Każdego dnia inny.

Renata ma 36 lat. Mieszka w Augustowie. Jeździ na motorze i "włóczy się" po świecie. Od trzynastu lat jest dziennikarką lokalnej gazety "Przegląd Powiatowy" i Radia Białystok. Pisze i opowiada o wszystkim - o polityce, gospodarce i problemach zwykłych ludzi.

- Zawsze chciałam być korespondentem wojennym - mówi. - Ale na wojnę nie jedzie się ot tak.
W tajemnicy przed rodziną...

Dwa lata temu pojawiła się możliwość wyjazdu do Iraku. Na trzy miesiące. To za długo. Na tyle czasu Renata nie mogła bowiem zostawić rodziny i dorastającej córki. W tym roku nadarzyła się kolejna okazja. Tym razem do Afganistanu. Wiosną, w tajemnicy przed bliskimi, pojechała na kilkudniowe szkolenie do kieleckiego centrum - jedynego w kraju, które przygotowuje do pracy korespondenta w najniebezpieczniejszych rejonach świata.

- Zostaliśmy porwani przez muzułmańskich terrorystów, w rolę których wcielili się żołnierze z ośrodka - wspomina Renata. - Miałam skute kajdankami ręce, worek na głowie i musiałam klęczeć przez osiem godzin na gruzie. Strzelali pod nogi, bili i polewali zimną wodą. W końcu podwiesili mnie pod sufitem. Wszystko bolało, zaczęłam modlić się o rychłą śmierć.

Niektórzy dziennikarze wymiękli, przyznali się do współpracy ze służbami specjalnymi. Metelicka - nie.
- Ale porwań bałam się najbardziej, bo w Afganistanie cywile są cenni - dodaje. - Żołnierze ostrzegali, że ćwiczenia w ośrodku, to tylko dziesięć procent tego, co może spotkać mnie naprawdę.
Kamizelka, wojskowe buty i w drogę

Do Afganistanu wyjechała 26 maja. Zabrała ze sobą kilka koszulek, spodnie, wojskowe buty, hełm i kuloochronną kamizelkę. Do tego trochę kosmetyków.

- Nie, pudru nie brałam - śmieje się Renata, która na co dzień bez makijażu nie wychodzi z domu. - Wzięłam żele pod prysznic, balsamy, szampony. Nie wiedziałam, czy i co można będzie kupić na miejscu.

Była jedyną dziennikarką w samolocie zwanym "tutką", którym armia "przerzuciła" grupę żołnierzy udającą się do Afganistanu. Najpierw wylądowała w Kirgistanie. Tam wojny nie ma. To tylko jedna z kilku baz przerzutowych. Do docelowej, w Ghazni, leciała śmigłowcami. Stacjonując po drodze w kilku innych bojowych bazach. Do najbardziej niebezpiecznej - Warrior, położonej wysoko w górach, wybrała się jednak "na kołach".

- Ryzyko ogromne, droga niesprawdzona, mogła być utkana minami - opowiada. - Żołnierze radzili, abym leciała śmigłowcem. Ale uparłam się, chciałam zobaczyć jak to wygląda, czy dam radę. Jechaliśmy konwojem całą noc. Każdy wybój na drodze wywoływał skurcz żołądka i wizje wybuchu "ajdika" (IED - improwizowany ładunek wybuchowy), a czas dłużył się niemiłosiernie.
Przy drodze zauważyła wiele wraków samochodów, które wyleciały w powietrze. Wtedy uświadomiła sobie, że wojna to nie żarty. I że w pojedynkę nic nie da się zrobić. Trzeba grać w zespole. To jedyna szansa na przetrwanie.

Baza w Ghazni to takie małe miasteczko. Mieszka w niej około 800 osób. Wojskowe namioty, drewniane i murowane domki oraz schrony, gdzie trzeba biec, gdy strzelają Talibowie. A to codzienność.
Trzy razy w tygodniu w bazie odbywały się bazary. Afgańczycy przynosi wszystko, co tylko można sobie wymarzyć. Szafiry, rubiny, miski i ubrania. Renata kupiła sobie afgański różaniec.
- Dostałam też od żołnierzy blaszkę, taki nieśmiertelnik noszony na szyi, z krótką modlitwą o zbawienie - wspomina Metelicka. - Do tej pory go noszę!

W wojskowej bazie zajęła boks w niewielkim, murowanym domku. Łóżko, stolik i ogromna dziura w ścianie. Zasłoniła ją materacem, aby do środka nie wchodziły pająki i skorpiony. Jedne i drugie były niebezpieczne. Starała się o nich nie myśleć.

Niektórzy pluli nam w twarz

"Normalny" dzień rozpoczynał się o siódmej rano. Prysznic, śniadanie i do pracy. Dziennikarze mają w bazie "redakcję" - krzesła, stoliki, kilka komputerów.

Wieczorem gasły światła. Żandarmeria pilnowała, by nikt nie włóczył się po ciemku. I aby był porządek. Pod żadnym pozorem, nie można było spożywać alkoholu. Pijanemu żołnierzowi, czy dziennikarzowi groziła natychmiastowa deportacja do kraju.

- Chciałam zobaczyć jak najwięcej - opowiada Renata. - Poznać tubylców, ich życie, ich problemy. Zobaczyć jak wygląda wojna i poczuć strach.

Zgłaszała się na patrole. To wyjazdy w teren. Niektóre trwały cztery, pięć godzin, inne - nawet trzydzieści. Zakładała hełm, kamizelkę i wciskała obolałe nogi w wojskowe buty.

- Pytaliśmy miejscowych, jak im się żyje, czego potrzebują? - wspomina dziennikarka. - Jedni byli
serdeczni, inni - pluli nam w twarz. Tak było we wsiach wspierających Talibów.

Najgorsze były wyprawy do górskich wiosek. Żołnierze szli gęsiego, jeden za drugim. Przed nimi jechał "rosomak" - wojskowy wóz.

- Na takich patrolach obowiązywała żelazna dyscyplina - mówi Metelicka. - Szliśmy jak po polu minowym. Za każdą skałą mógł siedzieć Talib. Nigdy nie wiedzieliśmy, kiedy pociągnie za spust.
Podczas jednego z patroli wieś została ostrzelana i wkroczyli do niej rebelianci. Trzeba było szybko się wycofać przez pustynię. Choć biegła, ile sił w nogach, żołnierze wciąż ją poganiali.

- Renata, szybciej! - krzyczeli. Dobiegli do miejsca, gdzie pomiędzy skałami spływały ścieki. Żołnierze przeskoczyli. Renata zatrzymała się.

- Miałam aparat fotograficzny z długą lufą. Bałam się, że jeśli skoczę, to go zniszczę - opowiada. - Wlazłam do tego ścieku, żołnierze zaczęli mnie wyciągać. Wyglądałam okropnie, strasznie cuchnęłam i opadłam z sił. Od bramy bazy do domku szłam na czworakach. Co było później, nie pamiętam. Obudziłam się na podłodze.

Ale były też śmieszne sytuacje. Podczas jednego z patroli dziennikarce zachciało się... siusiu. Wiedziała, że jest zakaz zatrzymywania się po drodze. Żołnierze podobno nosili pampersy, albo sikali do butelek. Pieluchy nie miała, a z butelką raczej by sobie nie poradziła. Ale coś trzeba było zrobić, nie mogła już wytrzymać. O swojej potrzebie powiedziała dowódcy.

- Zgłupiałaś! - oburzył się. - Trzeba było wysikać się w bazie.
- Chyba coś mam z pęcherzem - kręciła. - Nie wytrzymam.

Chwilę później usłyszała przez radiostację: - Zatrzymujemy się, Renata chce sikać.
Konwój stanął. Wysiadło kilkunastu żołnierzy, otoczyli dziennikarkę. - Sikaj! - rzucił dowódca. Nie mogła. Za duży stres. Wtedy żołnierze zaczęli gwizdać.

- Dostałam nauczkę - śmieje się. - Od tamtej pory, przed każdym wyjazdem pamiętałam, by pójść do toalety.

W Afganistanie zobaczyła nie tylko wojnę, ale też ogromną biedę. Jedne buty na rodzinę, puste garnki, porwane ubrania. Do tego brud. Biegające za żołnierzami i wyciągające ręce dzieci prosiły o wszystko. Biły się nawet o pustą, plastikową butelkę.

- Rozdałam niemal wszystko - dodaje Renata. - Nie potrafiłam zachować dystansu.

Musi tam wrócić

Metelicka miała być w bazie dwa tygodnie. Została 1,5 miesiąca. Nie miała czym wrócić do Polski. Z rodziną i przyjaciółmi rozmawiała na skype. Nie mówiła wszystkiego, tak było lepiej. I tak powodów do emocji nie brakowało. Zwłaszcza, gdy baza była ostrzeliwana. Bliscy słyszeli huk, a później rwały się łącza. Przez kilka, a nawet kilkanaście godzin nie mieli pojęcia, co się stało. Nasłuchiwali w telewizyjnych dziennikach, szukali w internecie i modlili się.

Jeden z dziennikarzy wytrzymał w Afganistanie zaledwie kilka dni. - Ja mam po co żyć - powiedział pakując się do "tutki".

Renata też ma po co żyć. - Ale chcę jechać na misję jeszcze raz - dodaje. - Wojska powoli wycofują się. Ciekawa jestem, czy Afgańczycy potrafią bez żołnierzy żyć.

Kiedy dokładnie pojedzie do wojskowej bazy, nie wiadomo. Być może już za kilka miesięcy.