Skutki zawieszenia działalności gospodarczej

Zgłoszenie przerwy w działalności firmy nie może być rozpatrywane w kategorii: czy to się opłaci? Nie zawsze bowiem się opłaca. Z jednej strony przedsiębiorca oszczędza, bo nie płaci składek na ubezpieczenia społeczne, z drugiej - brak wpływu tych składek na jego indywidualne konto emerytalne odbije się w przyszłości na wysokości naliczonej przez ZUS emerytury. Ponadto w czasie „przestoju” nie wolno prowadzić działalności gospodarczej, a to może być przyczyną utarty zamówień lub choćby kontaktów biznesowych. ZUS, do którego nie wpływają składki (co prowadzi do oczywistego uszczuplenia jego budżetu), skrupulatnie sprawdza, czy osoba, która zawiesiła działalność, spełnia wszystkie warunki do tego, aby mogła to zrobić.

Zgłoszenie zawieszenia

Przedsiębiorca, który jest osobą fizyczną, informację o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej przekazuje wyłącznie do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej na druku CEIDG-1 w stosownym urzędzie (np. urząd miasta lub gminy).

Instytucja ta z kolei przekazuje do ZUS informację o zawieszeniu działalności. Przedsiębiorca nie musi więc pamiętać o dodatkowym wyrejestrowaniu swojej działalności w ZUS. Zakład, gdy tylko otrzyma z CEIDG informację o zawieszeniu przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej, sporządzi dokumenty, wyrejestrowujące płatnika składek (na formularzu ZUS ZWPA) oraz z ubezpieczeń osoby ubezpieczonej (na formularzu ZUS ZWUA).

Trzeba pilnować minimalnego okresu

Warto pamiętać, że ZUS nie uzna za prawidłowy okres zawieszenia czasu krótszego niż 30 dni. Oznacza to, że jeśli ktoś złoży wniosek z końcem września, będzie mógł wznowić działalność dopiero z końcem października. Niedopilnowanie minimalnego wymaganego okresu zawieszenia to pierwsza sytuacja, w której przedsiębiorca na zawieszeniu nie zyska, składki są należne za okres zawieszenia krótszy niż 30 dni, a od opłaconych po terminie należy uiścić odsetki.

Częstym błędem unieważniającym zawieszenie jest też zawieszenie działalności gospodarczej spółki cywilnej tylko przez jednego ze wspólników, podczas gdy reszta wspólników dalej prowadzi działalność wspólnej firmy.

Składki a zawieszenie w trakcie miesiąca

Nie każdy przedsiębiorca zawiesza prowadzenie firmy od początku miesiąca. Bywa, że zawieszenie działalności następuje w trakcie miesiąca kalendarzowego. Wówczas składki na ubezpieczenia społeczne należy naliczyć od podstawy wymiaru zmniejszonej proporcjonalnie o dni nieprowadzenia działalności.

Polega to na tym, że dzieli się ją przez liczbę dni kalendarzowych danego miesiąca i mnoży przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniom w danym miesiącu. Tej zasady nie stosuje się w odniesieniu do składki na ubezpieczenie zdrowotne. Bez względu na liczbę dni wykonywania działalności, tę składkę należy opłacić w pełnej wysokości, nawet jeśli to będzie jeden dzień.

Ubezpieczenia dobrowolne

Podczas zawieszenia działalności przez okres nie krótszy niż 30 dni prowadzący działalność nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu, ale ma prawo przystąpić dobrowolnie do ubezpieczenia emerytalnego i rentowego. Może również przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego, co zapewni mu prawo do bezpłatnego leczenia. Przepisy przewidują zgłoszenie takiej osoby (bez ponoszenia kosztów) jako członka rodziny, np. ubezpieczona żona zgłasza do ubezpieczenia zdrowotnego męża, który na jakiś czas zawiesił wykonywanie działalności. Jeśli nie jest to możliwe, taka osoba może zgłosić się do urzędu pracy.

Nie może natomiast przystąpić podczas zawieszenia działalności do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego ani wypadkowego, czyli w razie kłopotów zdrowotnych nie ma prawa do płatnego zwolnienia lekarskiego. To może stanowić bardzo poważny problem w razie chorób przewlekłych.

Jest jednak pewien wyjątek: przedsiębiorca prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą przez co najmniej 6 miesięcy, który chce zawiesić działalność, żeby opiekować się dzieckiem - zarówno własnym, małżonka czy przysposobionym. Osobiste sprawowanie opieki nad dzieckiem uprawnia do obowiązkowych składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe przez okres do trzech lat, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 5. roku życia.

Jak się ubezpieczyć?

Do dobrowolnych ubezpieczeń: emerytalnego i rentowych można przystąpić w dowolnym momencie trwania zawieszenia działalności. Objęcie nimi nastąpi od dnia wskazanego we wniosku, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony w ZUS. Podstawę wymiaru składek przy dobrowolnym ubezpieczeniu emerytalnym i rentowym ustala się według takich samych zasad, jakie miały zastosowanie przed zgłoszeniem zawieszenia działalności, tj. zadeklarowana kwota nie niższa niż:

60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego

30 proc. minimalnego wynagrodzenia, jeżeli przed zawieszeniem działalności przedsiębiorca był uprawniony do opłacania niższych składek, ale tylko do okresu upływu 24 pełnych miesięcy kalendarzowych, licząc od dnia rozpoczęcia działalności; po upływie tego okresu składki należy obliczać od 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.

Wznowienie działalności nie jest automatyczne

Wznowienie działalności gospodarczej nie nastąpi automatycznie, nawet jeżeli w złożonym wniosku została wskazana końcowa data okresu zawieszenia. Jeśli przedsiębiorca chce ponownie uruchomić swoją firmę, musi przyjść do urzędu miasta lub gminy i złożyć wniosek CEIDG-1.

Sam wniosek jednak nie wystarczy, jeśli byli zgłoszeni członkowie rodziny i zostali wyrejestrowani na czas przerwania działalności albo wcześniej płatnik nie zgłaszał się do ubezpieczenia chorobowego, a zmienił zdanie i chce być nim objęty. ZUS wypełni za płatnika dokumenty ze wskazaniem tych samych danych, jakie były w dokumencie zgłoszeniowym przed zgłoszeniem zawieszenia działalności. Członków rodziny należy zgłosić samemu.