Sprzedaż ziemniaków prosto z gospodarstwa albo na targu. Komu grozi za to kara?

Do mijanego ogrodzenia jest zamontowana tabliczka z prostych hasłem: „Ziemniaki”. Z pewnością widujesz taką, przejeżdżając przez wieś. Jasno informuje, że w danym gospodarstwie można kupić ziemniaki, często w 15-kilogramowych workach, zapas tańszy niż w osiedlowym sklepie.

Gospodarze sprzedają swoje bulwy nie tylko indywidualnie, ale i na okolicznych targowiskach, do szkół, restauracji i w szeregu podobnych miejsc. Tymczasem nie wszyscy wiedzą, że w pewnych sytuacjach taki handel może skończyć się karą o łącznej wysokości nawet 1500 zł.

Aby sprzedawać swoje ziemniaki, producenci muszą uzyskać wpis do specjalnego rejestru. Za jego brak może grozić kara 1000 zł. Dodatkowe 500 zł za brak oznakowania na worku. Kto może handlować ziemniaki bez formalności, a kto musi uzyskać wpis? Wyjaśniamy poniżej.

Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa prowadzi kontrole i nadal wyłapuje nieprawidłowości, czyli brak wpisu do rejestru i nadanego numeru. A przepisy obowiązują już kolejny rok – od 2020.

Za co dokładnie przewidziane są takie administracyjne kary pieniężne?

• 1000 zł – dla podmiotu, który wykonuje działalność wymagającą wpisu do urzędowego rejestru podmiotów profesjonalnych bez uzyskania wpisu do rejestru;
• 500 zł – kara grzywny dla podmiotu, który wprowadza do obrotu ziemniaki inne niż sadzeniaki bez ich właściwego oznakowania.

Klient przyjeżdża do rolnika albo rolnik dostarcza ziemniaki bezpośrednio indywidualnemu klientowi. Czy w takiej sytuacji musi być zarejestrowany w Wojewódzkiej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa?

Z tym pytaniem zwróciliśmy się do Głównego Inspektoratu Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Ten odpowiada 24 lipca 2024:

– Pragniemy wyjaśnić, że zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa rolnicy zajmujący się uprawą ziemniaków innych niż sadzeniaki (tzw. towarowych), którzy sprzedają wyprodukowane ziemniaki poza gospodarstwo, w tym także bezpośrednio z gospodarstwa klientom indywidualnym (sprzedaż detaliczna), czy to na miejscu w gospodarstwie, czy to rolnik dostarcza je bezpośrednio indywidualnemu klientowi, mają obowiązek wpisu do urzędowego rejestru podmiotów profesjonalnych (URPP) (obowiązek rejestracji producentów ziemniaka) i nie ma znaczenia areał uprawy.

Rejestr prowadzony jest przez Wojewódzkich Inspektorów Ochrony Roślin i Nasiennictwa (WIORiN).

Są jednak wyjątki. Kto może sprzedawać ziemniaki bez rejestracji?

– Rozporządzenie przewiduje natomiast zwolnienia z obowiązku rejestracji w urzędowym rejestrze, dotyczące podmiotów tzw. nieprofesjonalnych, które uprawiają ziemniaki na powierzchni nie większej niż 1,5 ha, oraz podmiotów profesjonalnych, które sprzedają ziemniaki wyłącznie w ramach sprzedaży detalicznej na potrzeby własne odbiorców, chyba że podmioty te prowadzą sprzedaż na rynkach hurtowych lub przemieszczają ziemniaki do innych państw członkowskich UE – wyjaśnia Strefie Agro GIORiN.

Kto jest podmiotem nieprofesjonalnym w rolnictwie?
No dobrze. Wiesz już, że nie każdy musi rejestrować się, żeby sprzedawać ziemniaki. Ważne jest jednak to, kto jest podmiotem profesjonalnym i nieprofesjonalnym. Określa to definicja „podmiotu profesjonalnego” zawarta w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 2016/2031.

Kto zalicza się do grupy podmiotów nieprofesjonalnych? Podmioty, które nie zajmują się profesjonalnie (zarobkowo) produkcją ziemniaków, tj. bulwy ziemniaków nie są produktem docelowym, który ma być przedmiotem sprzedaży.

LABLE Pułap 1,5 ha będzie więc odnosił się do podmiotów, które prowadzą uprawę ziemniaków w celu innym niż sprzedaż bulw, np. w celu ich przerobienia w gospodarstwie i sprzedaży dopiero otrzymanego produktu, zużycia na paszę we własnym gospodarstwie i in.

I jeszcze drugi z wymienionych przypadków zwolnień z obowiązku rejestracji. Odnosi się do podmiotów, których działalność gospodarcza polega wyłącznie na sprzedaży detalicznej ziemniaków (prowadzonej poza rynkami hurtowymi lub gdy nie wiąże się to z przemieszczaniem do innych państw członkowskich) i w ramach tej działalności dokonują przykładowo przewozu (przemieszczają ziemniaki np. od rolnika do punktu sprzedaży).

GIORIN: Sprzedaż detaliczna wyprodukowanych przez rolników ziemniaków nie podlega temu zwolnieniu, gdyż nie można przyjąć, że uprawa jest prowadzona w ramach sprzedaży detalicznej (to sprzedaż detaliczna jest prowadzona w ramach uprawy, czyli zasadniczą/główną działalnością jest w tym przypadku uprawa).

Podsumujmy zatem to, co wyjaśnia Główny Inspektorat Ochrony Roślin i Nasiennictwa:

• Każdy podmiot, który uprawia ziemniaki towarowe i wprowadza je do obrotu, objęty jest wymogiem rejestracji, niezależnie od areału produkcji, a co za tym idzie skali i formy sprzedaży.
• Natomiast producenci wykorzystujący cały plon w ramach gospodarstwa nie podlegają rejestracji, chyba że powierzchnia uprawy ziemniaka wynosi powyżej 1,5 ha.

Obowiązkowi rejestracji podlegają także dystrybutorzy/handlowcy ziemniaków, chyba że dokonują oni wyłącznie sprzedaży bezpośrednio ostatecznemu odbiorcy (konsumentowi) poza rynkami hurtowymi i nie sprzedają w ten sposób ziemniaków do innych państw członkowskich UE.

W celu weryfikacji dopełnienia przez podmioty profesjonalne obowiązujących wymogów w zakresie pochodzenia ziemniaków w obrocie wyłącznie od zarejestrowanych podmiotów, Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORIN) prowadzi kontrole we wszelkich lokalizacjach/punktach, gdzie są oferowane/dostarczane ziemniaki, tj.

• na giełdach/rynkach hurtowych,
• w centrach pakowania/dystrybucyjnych,
• zakładach przetwórczych;
• centralnych magazynach sklepów sieciowych,
• targowiskach lokalnych,
• sklepach detalicznych,
• miejscach zbiorowego żywienia (np. stołówki w szkołach, przedszkolach, internatach, placówkach opiekuńczo-wychowawczych, restauracjach, firmach cateringowych).

Prowadzone są też kontrole na drogach, w celu weryfikacji, że przemieszczane ziemniaki spełniają wymagania.

Ubiegłoroczne kontrole prowadzone przez PIORIN wykazy pewne nieprawidłowości, ale ich skala nie była duża. Stwierdzono m.in. przypadki, gdzie podmioty dostarczające bulwy ziemniaków nie posiadały wymaganej rejestracji.

W większości przypadków inspektorzy PIORIN, uwzględniając indywidulane okoliczności naruszenia prawa, poprzestawali na pouczeniu dodatkowo informując podmioty o obowiązkach dotyczących obrotu bulwami ziemniaka wynikających z przepisów prawa.

Nadzór PIORIN nad produkcją i obrotem ziemniakami ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa fitosanitarnego oraz zapobieganie rozprzestrzenianiu się szkodników i chorób kwarantannowych. Urzędowy rejestr podmiotów profesjonalnych prowadzony jest przez Wojewódzkich Inspektorów Ochrony Roślin i Nasiennictwa.

W celu dopełnienia obowiązku wpisu do urzędowego rejestru podmiotów profesjonalnych należy złożyć wniosek o wpis do WIORiN właściwego ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu. W praktyce do jednego z oddziałów.

Kiedy już zostajemy wpisani do rejestru podmiotów profesjonalnych, WIORIN nadaje indywidualny numer, który powinien być zamieszczany, na każdym opakowaniu jednostkowym (worek, skrzynka itd.) przed wyprowadzeniem bulw ziemniaków z gospodarstwa.

Uprawa ziemniaków na rolniczych plantacjach zajmuje w 2024 r. w Polsce ok. 200 tys. hektarów, szacuje GUS, a ekonomiści z PKO Banku Polskiego wyliczają, że będzie o niespełna 5 proc. większa niż przed rokiem.

AgroNawigator PKO BP (lipiec 2024): Zmiana produkcji w dużym stopniu będzie uzależniona jednak od poziomu wydajności. Wg Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstw susza nie wystąpiła w krajowych uprawach ziemniaków (kwiecień – czerwiec). KE szacuje natomiast, że tegoroczne plony w skali UE mogą być wyższe o 1% w stosunku do średniej z ostatnich 5 lat.

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Portal Strefa Agro codziennie. Obserwuj Strefę Agro!