Święta w obiektywie – te świąteczne tradycje z Kaszub mogą zaskoczyć

Świętowanie Bożego Narodzenia dopiero od 25 grudnia kojarzy nam się z tradycjami z USA. Jednak na Kaszubach suto ucztowano dopiero w „nasz” pierwszy dzień świąt i było to wyrazem uczczenia narodzin Zbawiciela. Co ciekawe czas Bożego Narodzenia określali jako Gòdë – Gody.

Świętowanie Bożego Narodzenia spędzane na zajadaniu się licznymi świątecznymi potrawami, przy suto zastawionym stole? Pomyślimy – to norma, ale nie na Kaszubach.

– Kaszubski stół wigilijny uchodzi za raczej skromny, dawniej nie uważano tam Świąt Bożego Narodzenia za okazję do wystawnego biesiadowania. Wigilia składała się z nieparzystej liczby potraw (nie więcej niż dziesięciu), bo liczby nieparzyste kojarzone są w kulturze tradycyjnej z otwartością i przemianą, a okres Bożego Narodzenia to czas nowego początku łączącego się z nadzieją na pozytywne przemiany – zauważa dr hab. Zuzanna Grębecka, antropolożka i etnolożka z Uniwersytetu Warszawskiego.

Na kaszubskim świątecznym stole brylowała zupa... owocowa. Według wierzeń wśród składników potraw nie mogło brakować płodów z sadu w postaci owoców. Z tych dostępnych zimą, suszonych – jabłek, gruszek i śliwek – sporządzano specjalną świąteczną zupę brzadową. Jej symbolika była pełna magii, gdyż wierzono, że suszone owoce symbolizują szczęście i powodzenie, a ich spożywanie przynosi długie, dostatnie życie. Najważniejsze są jabłka – wiesza się je na choince, przystraja dom. Oznaczają miłość i pokój oraz jako atrybut Jezusa (skojarzenie z rajskim owocem) stanowią zapowiedź zbawienia.

W większości Polski w Wigilię prezenty przynosi św. Mikołaj, na południu Polski często Aniołek, na Śląsku Dzieciątko, na Wschodzie wielu odwiedza Dziadek Mróz. Na Kaszubach tą postacią jest Gwiazdor. Odwiedza domostwa razem z diabłem i koziołem – przebranymi wieśniakami, składają życzenia i obdarowują tylko te... grzeczne dzieci, inne dostają rózgi. Porównując do św. Mikołaja w spopularyzowanym obecnie wesołym czerwonym odzieniu, Gwiazdor jest postacią znacznie mroczniejszą. Wskazuje na to już jego strój: futro, które nosi, jest symbolem dzikości i natury, żywiołu męskiego i bóstw podziemi, słoma, z której jest pas futra, oznacza dostatek, a maska lub twarz pokryta sadzą wskazuje, że mamy do czynienia z przybyszem z zaświatów.

Kaszubi wierzą, że w magiczną wigilijny dzień po świecie chodzą krasnoludki. Każdy z nich ma na głowie dwie czapki – czerwoną i zieloną. Jeśli się takiego spotka należy mu zerwać z głowy zieloną czapkę, a gdy nam się to uda, krasnoludek będzie musiał obdarować nas złotem.

Kaszubscy kolędnicy są w tradycji polskiej wyjątkowi, nie tylko ze względu na stroje i role. Grupie przewodzi Gwiżdż, ubrany w kolorowe paski bibuły, którego nazwa pochodzi od gwizdania. W czasach, gdy nie było jak zawiadomić okolicznych mieszkańców np. o pożarze, używano klekotek bądź gwizdków. Inni kolędnicy są przebrani m.in. za babę, dziada (strecha), kominiarza, żandarma pruskiego, gwiazdę, kozła, niedźwiedzia czy bociana. Przed laty prosili domowników o kęs jedzenia i łyk trunku, a dziś wręcza się im drobne słodkości i małe sumy pieniędzy.

Zdjęcia ilustrujące świąteczne tradycje Kaszub wykonaliśmy smartfonem Huawei Mate 50 Pro. Dzięki możliwościom jego trzech obiektywów, każde ujęcie z rodzinnych świąt będzie wyglądało jak z profesjonalnej sesji zdjęciowej, i to niezależnie od tego, czy użyjemy jego zaawansowanych trybów, czy zdamy się na algorytmy aparatu.