Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Uważaj na przedawnienie roszczeń

Donata Żmiejko [email protected]
Możliwość dochodzenia roszczeń jest ograniczona w czasie. Są określone w prawie terminy, których przekroczenie powoduje przedawnienie długów. Skutkiem przedawnienia jest to, że ten, przeciwko komu służy roszczenie, może skutecznie uchylić się np. od zapłaty długu.

Każdego dnia zawieramy różnego rodzaju umowy cywilnoprawne. Są one nieodłącznym elementem naszej rzeczywistości. Bywa, że nawet nie zdajemy sobie sprawy, że przed chwilą staliśmy się stronami umowy, bo np. kupiliśmy bułki w sklepie czy pożyczyliśmy sąsiadowi 100 zł. Wskutek zawarcia każdej umowy powstają określone roszczenia. Roszczeniem jest prawo żądania od indywidualnie określonej osoby ściśle określonego zachowania się, np. zwrotu pożyczki wraz z odsetkami, zapłaty za wykonaną pracę. Rzadko jednak zdajmy sobie sprawę z tego, że jest ograniczony termin do dochodzenia tych roszczeń.

Co to jest przedawnienie?

Przedawnienie ogranicza lub wyłącza możliwość dochodzenia roszczeń na drodze sądowej po upływie określonego czasu. Nie oznacza to, że z biegiem czasu wygasa obowiązek spełnienia roszczenia. Jednak osoba zobowiązana do jego spełnienia np. do zapłaty, ma prawo do podniesienia zarzutu przedawnienia, co prowadzi do odmowy spełnienia świadczenia.

Podkreślić trzeba, że wierzyciel mimo upływu terminu przedawnienia może skierować sprawę do sądu, a sąd z własnej inicjatywy nie ma prawa oddalić przedawnionego roszczenia. Zatem nie wystarczy samo przekonanie o przedawnieniu roszczenia, zawsze należy złożyć do sądu sprzeciw bądź zarzuty od nakazu zapłaty lub sporządzić odpowiedź na pozew. W pismach tych należy wyraźnie sformułować zarzut przedawnienia dochodzonych roszczeń. Jeśli dłużnik nie podejmie obrony to roszczenie, choć przedawnione, może zostać zasądzone, a prawomocny wyrok sądu wierzyciel będzie mógł skierować do egzekucji.

Nie wszystkie roszczenia ulegają przedawnieniu

Przedawniają się, poza pewnymi wyjątkami, tylko roszczenia majątkowe. Majątkowe roszczenia to takie, co do których da się określić wartość ich przedmiotu (np. roszczenie o wydanie konkretnej rzeczy ruchomej, o zapłatę sumy pieniężnej). Zatem nie ulegają przedawnieniu roszczenia nie majątkowe wynikające z naruszenia dobra osobistego albo praw rodzinnych.

Niektóre roszczenia nie ulegają przedawnieniu z mocy prawa. Przykładowo nie ulegają przedawnieniu: żądania ustalenia udziałów małżonków w majątku wspólnym; roszczenie samoistnego posiadacza działki gruntu, na której wzniósł on budynek lub inne urządzenie; roszczenie o zniesienie współwłasności; roszczenia właściciela o wydanie rzeczy przez osobę, która nią faktycznie włada bez tytułu prawnego; roszczenia o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń, jeżeli oba te roszczenia dotyczą nieruchomości.

Terminy przedawnienia

Zasadą jest, że termin przedawnienia wynosi 10 lat. Jednak od tej zasady są liczne wyjątki.
Roszczenia okresowe (powtarzalne) przedawniają się z upływem lat 3. Przykładem takich roszczeń może być zapłata czynszu przy umowie najmu, dzierżawy, zapłata raty wynagrodzenia (w wypadku umowy leasingu), zapłata renty, abonament. Roszczenia wynikające z prowadzenia działalności gospodarczej też przedawniają się z upływem 3 lat.

Warto też pamiętać, że roszczenia ze stosunku pracy przedawniają się z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Z tym, że roszczenia pracodawcy o naprawienie szkody wyrządzonej przez pracownika wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ulegają przedawnieniu z upływem 1 roku od dnia, w którym pracodawca powziął wiadomość o wyrządzeniu przez pracownika szkody, nie później jednak niż z upływem 3 lat od jej wyrządzenia.

Podobnie roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku oraz roszczenia spadkobierców o zmniejszenie zapisów i poleceń przedawniają się z upływem 3 lata od ogłoszenia testamentu.

Należy pamiętać, że przepisy poświęcone poszczególnym umowom mogą przewidywać oddzielne, odmienne terminy przedawnienia. I tak roszczenia:

- z umowy sprzedaży przedawniają się z upływem lat 2 (ale dotyczy to tylko roszczeń przedsiębiorców),
- z umowy o dzieło z upływem lat 2 (od kiedy dzieło zostało oddane lub miało być oddane),
- z umowy najmu z upływem 1 roku,
- z umowy użyczenia z upływem 1 roku,
- z umowy rachunku bankowego z upływem lat 2,
- z umowy zlecenia z upływem lat 2.

Przerwanie biegu przedawnieniu

Przerwanie terminu przedawnienia oznacza, że od momentu przerwania bieg terminu przedawnienia liczy się od nowa. Przerwanie biegu przedawnienia powodują konkretne czynności przedsięwzięte w celu dochodzenia, ustalenia, zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia, czyli:

- wniesienie pozwu o świadczenie do sądu,
- wniesienie wniosku o wszczęcie egzekucji,
- wniesienie pozwu o ustalenie,
- zawezwanie do próby ugodowej.

Przerwanie przedawnienia powoduje również uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której ono przysługuje. Uznanie zadłużenia może nastąpić przez każde zachowanie dłużnika ujawniające jego wolę spłaty długu. W szczególności uznanie następuje poprzez: skierowanie do wierzyciela pisma z prośbą o rozłożenie należności na raty, obietnicę zapłaty, czy też częściową zapłatę.
Po każdym przerwaniu termin przedawnienia biegnie on na nowo. Jeśli więc np. dłużnik uznał dług choćby na jeden dzień przed upływem terminu dwuletniego przedawnienia, cały dotychczasowy okres uległ niejako "skasowaniu", a wierzyciel zyskał możliwość skierowania sprawy do sądu przez kolejne 2 lata.

Jednak zamiast liczyć na uznanie długu przez dłużnika, powinniśmy pamiętać, o ograniczonych terminach na dochodzenie naszych roszczeń i nie zwlekać zbyt długo z podjęciem odpowiednich działań, aby odzyskać należne nam pieniądze.

Czytaj e-wydanie »

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na wspolczesna.pl Gazeta Współczesna