Grzegorz Jakuć: Wsparcie inwestycji jest niebywałe, ale w pełni strat nam nie zrekompensowano

Niedawno minęły 33 lata od powstania samorządów w Polsce. Jak dzisiaj mają się podlaskie samorządy?

Mam przyjemność być rówieśnikiem samorządów od 1990 roku, więc mogę powiedzieć, że mam pełny obraz. A jak się ma? W jednym zdaniu trudno to streścić, ale na pewno kondycję samorządów trzeba rozpatrywać w dwóch aspektach. W ostatnich latach nawet polityczni malkontenci przyznają, że ilość środków na infrastrukturę, na inwestycje jaki otrzymują samorządy jest niebywała. I to zarówno, gdy chodzi o środki krajowe i europejskie, więc prowadzonych inwestycji znacząco przybyło. Natomiast w bieżącym funkcjonowaniu mamy zapaść, bowiem nie zrekompensowano nam w całości utraconych dochodów (m.in. z PIT i CIT), a znacznie wzrosły koszty bieżącego funkcjonowania. Dlatego bardzo wiele samorządów ma deficyt w nadwyżce operacyjnej i obawia się czy ten rok da się zakończyć bez zobowiązań na przyszły okres. I to jest obawa realna. Niedawno uczestniczyłem w Forum Gmin Wiejskich RP gdzie jako wójtowie i burmistrzowie rozmawialiśmy z wiceministrem finansów Sebastianem Skuzą, który mówił, że budżet państwa stara się rekompensować nam straty, ale nam chodzi o coś innego.

Czytaj również:

O coś innego, czyli konkretnie na jakich rozwiązaniach zależy samorządom, np. gminom wiejskim?

O jakieś rozwiązania systemowe, które gwarantowałyby samorządom stałe dochody, co wiązałoby się ze zmianą systemu finansów publicznych. Nie można bazować na prowizorycznych działaniach, które polegają na tym, że z budżetu państwa spływają pieniądze (w formie ryczałtu), od dwóch lat znaczące, ale ryczałt ma to do siebie, że jest uśredniany. I jedni dostają więcej niż ich jakiekolwiek, ale znacząca część samorządów traci na tym, że nie wpływa do nich wiele dochodów ustawowych. A rekompensata pokrywa w połowie albo nawet w jednej trzeciej dochody utracone, co wpływa na problemy z regulacją naszych zobowiązań. Potrzebna jest też standaryzacja gmin, bo przez 30 lat wiele się zmieniło, a założenia twórców ówczesnej reformy samorządu - ze względu na upływ czasu – mogły ulec zmianie.

A kwestia inflacji i zwiększonych kosztów nośników energii w związku z kryzysem energetycznym?

Nie nazywam tego kryzysem, bo jest w tym wiele spekulacji, których skutki odczuwamy w sklepach czy na giełdach, bo na wielu rynkach światowych ceny się ustabilizowały, a my, niestety, nie odczuwamy tego w rachunkach, które mamy do zapłacenia. Owszem, to jest aspekt, na który nie mamy wpływu, ale generalnie powoduje to nasze wyższe wydatki bieżące na utrzymanie naszych obiektów, szkół, ośrodków pomocy czy gminnych ośrodków kultury. Tyle że skumulowały się te czynniki i wiele samorządów ma poważne problemy finansowe.

Czytaj również:

Wróćmy więc do inwestycji, z rozmów z samorządowcami wynika, że w bardzo wielu gminach ciągle najważniejsze są szeroko rozumiane inwestycje w drogi.

Przez wiele lat, przynajmniej z poziomu gmin wiejskich, wsparcie w rozwój dróg, wodociągów i kanalizacji było niewielkie, więc potrzeby się kumulowały. I dzisiaj, jeśli mamy czymś zachęcić mieszkańców przez tworzenie im odpowiednich warunków życia i bezpiecznego funkcjonowania, są to czynniki najważniejsze. Woda i kanalizacja (jako ochrona tej wody) oraz dobra sieć dróg do bezpiecznego poruszania się. To rzeczy najważniejsze i mówi się nawet, że jeśli któryś wójt czy burmistrz zadba o te podstawy, kolejną kadencję ma zapewnioną. Opinia ta może i jest żartobliwa, ale jest też w niej sporo racji, bo są to najważniejsze rzeczy dla rozwoju gminy. Bo wtedy do takich gmin przyjeżdżają ludzie, budują w nich domy, otwierają firmy, a do gminy spływają podatki i wszyscy są zadowoleni. W ciągu ostatnich lat tylko rządowy program budowy infrastruktury drogowej dziesięciokrotnie zwiększył swoje wsparcie. Dlatego każdy samorząd może uzyskać dofinansowanie do przynajmniej jednej dwóch inwestycji drogowych w roku. To zaś oznacza nadrabianie wieloletnich zaległości w sieciach drogowych, w infrastrukturze wodno-kanalizacyjnej czy w obiektach oświatowych.

Czytaj również:

To jak ma się gmina, która zarządza wójt Grzegorz Jakuć?

Moja odpowiedź może być nieobiektywna, bo o to należałoby zapytać mieszkańców. Uważam jednak, że mamy się bardzo dobrze, choćby dlatego, że w tym roku mamy inwestycje za ponad 30 mln zł, pozyskaliśmy 20 mln zł środków finansowych, a gmina liczy 6,7 tys. mieszkańców. Udało nam się w wielu sprawach pomóc naszym mieszkańcom, np. w montażu ponad 700 instalacji odnawialnych źródeł energii, co obniżyło ich wydatki na ciepło, energię. A ponieważ, dzięki temu mamy więcej energii niż jej konsumujemy założyliśmy spółdzielnię energetyczną, która pozwoli bardziej racjonalnie wykorzystywać nasze zasoby energii na rynku lokalnym. Generalnie myślę więc, że wstydu nie ma, ale to nie znaczy, że teraz spoczniemy na laurach…