Zasiłek macierzyński w 2023 roku – komu przysługuje i na jakich warunkach? Wysokość świadczenia zależy od tych czynników

W Polsce wypłacaniem zasiłku macierzyńskiego zajmuje się Zakład Ubezpieczeń Społecznych, dlatego kluczowym warunkiem odebrania pieniędzy jest posiadanie ważnego ubezpieczenia zdrowotnego. Zasady przyznawania tego świadczenia regulowane są przepisami prawa pracy, a także ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych.

Zasiłek macierzyński wypłacany jest przez okres:

• 20 tygodni – po urodzeniu jednego dziecka,
• 31 tygodni – po urodzeniu dwójki dzieci w czasie jednego porodu,
• 33 tygodni – po urodzeniu trójki dzieci w czasie jednego porodu,
• 35 tygodni – po urodzeniu czwórki dzieci w czasie jednego porodu,
• 37 tygodni – po urodzeniu piątki dzieci w czasie jednego porodu.

Przed porodem można wykorzystać do 6 tygodni urlopu macierzyńskiego oraz zasiłku macierzyńskiego. Co ważne, podane wyżej okresy dotyczą także przypadków adopcji dzieci.

Zasiłek macierzyński przysługuje osobom ubezpieczonym, zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, umowy zlecenie, a także samozatrudnionym. Świadczenie obejmuje między innymi:

• pracowników,
• osoby wykonujące pracę nakładczą,
• członków spółdzielni kółek rolnych oraz rolniczych spółdzielni produkcyjnych,
• osoby prowadzące działalność pozarolniczą, a także osobom współpracującym z nimi,
• osoby odbywające służbę zastępczą,
• osoby pracujące odpłatnie podczas odbywania kary więzienia.

Co istotne, świadczenie odbiorą też matki, które zostały zwolnione w trakcie ciąży (straciły ubezpieczenie chorobowe) lub ich pracodawca zmarł/ogłosił upadłość.

Jeżeli wykorzystałaś po porodzie co najmniej 14 tygodni zasiłku macierzyńskiego, możesz zrezygnować z zasiłku i wcześniej wrócić do pracy. Wtedy pozostałą część zasiłku może wykorzystać ubezpieczony ojciec dziecka bezpośrednio po terminie, w którym zrezygnowałaś z zasiłku – wyjaśnia ZUS.

Zasiłek przysługuje też osobom, które adoptowały dzieci w wieku do 7 lat lub do 10 przy odroczonym obowiązku szkolnym, lub przyjęły na wychowanie dziecko do 14. roku życia i wystąpiły do sądu o jego przysposobienie.

Wysokość zasiłku macierzyńskiego obliczana jest na podstawie wyliczonej średniej przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto, otrzymywanego przez okres 12 miesięcy przed urodzeniem dziecka. Jeśli ktoś pracował krócej, kwota wyliczana jest na podstawie średniej z przepracowanych miesięcy.

Zasiłek macierzyński przysługuje w wysokości 100 proc. obliczonej podstawy za okres do:

• 6 tyg. urlopu rodzicielskiego – po urodzeniu jednego dziecka lub po adopcji jednego dziecka,
• 8 tyg. urlopu rodzicielskiego – po urodzeniu dwojga lub więcej dzieci przy jednym porodzie lub przy równoczesnej adopcji dwojga lub więcej dzieci.

Po upływie wskazanego okresu zasiłek macierzyński wynosi 60 proc. wskazanej podstawy. Istnieje też możliwość wypłaty „uśrednionego” świadczenia w wysokości 81,5 proc. po złożeniu pisemnego wniosku o przyznanie po urlopie macierzyńskim, urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze. Można to zrobić w okresie do 21 dni po porodzie lub adopcji.

W przypadku gdy oboje rodzice dziecka mają prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego od tego samego dnia, okres pobierania zasiłku w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku dzieli się proporcjonalnie między rodziców. W przypadku gdy o zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego oboje rodzice dziecka wystąpią, ale nie od tego samego dnia, zasiłek w wysokości 100% podstawy wymiaru przysługuje temu z rodziców, który rozpoczął pobieranie tego zasiłku jako pierwszy – podkreśla ZUS.

Osoby starające się o zasiłek powinny dostarczyć do ZUS zaświadczenie lekarskie o dacie porodu (jeśli zasiłek będzie pobierany przed porodem) lub odpis aktu urodzenia (jeśli zasiłek będzie pobierany od momentu porodu).

Zasiłek macierzyński często jest mylony z tzw. kosiniakowym, a warto pamiętać, że są to odrębne świadczenia. Drugie z tych rozwiązań to wsparcie finansowe udzielane rodzicom, którym nie przysługuje zasiłek macierzyński. Do tej grupy można zaliczyć między innymi osoby bezrobotne, studentów czy zatrudnione na umowach cywilnoprawnych.

Obecnie świadczenie rodzicielskie wynosi 1000 zł miesięcznie. Wnioski o wypłatę tej formy pomocy finansowej składa się w okresie do 3 miesięcy od narodzin.

Świadczenie rodzicielskie wypłacane jest przez okres:

• 52 tygodni – po urodzeniu lub objęcia opieką jednego dziecka,
• 65 tygodni – po jednoczesnym urodzeniu lub objęciu opieki dwojga dzieci,
• 67 tygodni – po jednoczesnym urodzeniu lub objęciu opieki trojga dzieci,
• 69 tygodni – po jednoczesnym urodzeniu lub objęciu opieki czworga dzieci,
• 71 tygodni – po jednoczesnym urodzeniu lub objęciu opieki pięciorga i więcej dzieci.

Tak samo jak w przypadku zasiłku macierzyńskiego maksymalny wiek dziecka objętego opieką wynosi 7 lat.