Gmina ewangelicko-augsburska zaczęła się tu formować dopiero w latach 20. XIX w, chociaż pierwsi protestanci pojawili się w Łomży już w I połowie XVI w.
Po tym, jak ewangelicy wysunęli prośbę o przydzielenie pastora, zarząd gminy wystąpił do Komisji Spraw Wewnętrznych i Policji z wnioskiem dotyczącym budowy kościoła ewangelickiego w Łomży. Początkowo wspólnota ewangelicka chciała przejąć i zaadaptować kościół i klasztor Panien Benedyktynek. Później ewangelicy zaproponowali przejęcie kościoła popijarskiego. Wszystkie próby uzyskania własnej świątyni kończyły się fiaskiem, a nabożeństwa musiały się odbywać w sali egzaminacyjnej miejscowego gimnazjum.
Kiedy okazało się, że liczba ewangelików w Łomży i okolicach przekracza 1,5 tys., utworzenie samodzielnej parafii stało się koniecznością (dotychczas gmina łomżyńska była pod opieką pastora z Paproci Dużej). W Łomży pojawił się w końcu pierwszy pastor, ale dopiero w 1853 r. zapadła decyzja o przyznaniu ewangelikom kościoła popijarskiego, który wymagał gruntownego remontu. Pierwsze nabożeństwo w kościele odbyło się 31 października 1854 r. W ciągu kilku lat przy zborze ewangelickim powstała wozownia, a także zakupiono dwa domy oraz place na dom dla pastora i szkołę parafialną.
Sam kościół prezentował się bardzo okazale. Zlokalizowany był na wzgórzu (w miejscu dzisiejszego parkingu przed hotelem), co tylko podkreślało jego walory architektoniczne. Wyraźnie nie podobało się to władzom carskim, które w 1880 r. nakazały zdjęcie z wież dwóch hełmów zdobiących świątynię. Inną, niezwykle praktyczną, ozdobą kościoła był zegar umieszczony na jednej z wież. Był to wówczas jedyny zegar miejski w Łomży. Kiedy więc w 1910 r. zegar niespodziewanie zamilkł (choć działał prawidłowo) na łamach "Wspólnej Pracy" pojawiły się zaniepokojone głosy mieszkańców miasta.
Opis wnętrza kościoła zaprezentował konserwator na łamach "Gazety Łomżyńskiej" z 1921 r. Wnętrze było "bazylikowe, krótsze ramiona krzyża - to dwie wysokopienne kaplice; w prawej tarcza z herbem fundatora. Szeroka nawa środkowa, potężnymi pilastrami spięta z dwoma półwęższymi, bocznymi, główny swój akcent poprzez (dziś zamurowane) lodżie nad nawami bocznymi przenosi na murowany ołtarz główny w stylu Ludwika XVI. Ołtarz ten wraz z dwiema rzeźbami świętych - arcydzieło pomysłów tego rodzaju.
Mimo to kościół był mocno zaniedbany, bowiem utrzymanie monumentalnej budowli przekraczało możliwości małej parafii.
W czasie II wojny światowej Niemcy urządzili w świątyni magazyn i to oni 12 września 1944 r. wysadzili budowlę w powietrze.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?