Chwilówki. Nie dajmy się nabrać

W ostatnich latach, niczym grzyby po deszczu, pojawiły się różnego rodzaju instytucje finansowe oferujące możliwość zaciągnięcia krótkoterminowej pożyczki, tzw. „chwilówki”. Wielu osobom wydaje się, że skoro takie firmy działają, to znaczy, że muszą mieć na to odpowiednią zgodę, a co za tym idzie, że państwo sprawuje nad takimi instytucjami nadzór. Tymczasem wcale tak nie musi być.

W Polsce udzielaniem różnego rodzaju kredytów oraz pożyczek zajmują się banki, instytucje finansowe, tzw. parabanki i firmy pożyczkowe.

Instytucje bez nadzoru

Otóż, to z jakich usług się korzysta, ma znaczenie przed wszystkim z punktu widzenia bezpieczeństwa finansowego osoby zaciągającej kredyt czy pożyczkę.

Prowadzenie firmy pożyczkowej nie wymaga specjalnego zezwolenia ani konieczności spełnienia szczególnych warunków. Zarejestrowanie takiego przedsiębiorstwa zajmuje tyle samo czasu, ile założenie każdej innej nieregulowanej działalności gospodarczej. Wprawdzie w ostatnim czasie Związek Firm Pożyczkowych powołał rejestr, do którego wpisywane są firmy pożyczkowe, jednak z punktu widzenia konsumenta, taki wpis niczego nie zabezpiecza. Do Rejestru Firm Pożyczkowych nie mogą być wpisane jedynie firmy, co do których zachodzi uzasadnione podejrzenie pseudopożyczkowego charakteru działalności, a więc ukierunkowanej głównie na wyzyskanie bezzwrotnych opłat wstępnych; doprowadzenie do niekorzystnego rozporządzania mieniem przez stworzenie wrażenia możliwości uzyskania finansowania przez osoby bez zdolności kredytowej; oferowanie pożyczki lub kredytu bez faktycznej możliwości ich udzielenia; uzyskanie danych osobowych bez możliwości usunięcia ich z bazy.

Gwarantują tylko za bank

Z kolei zasady prowadzenia działalności bankowej określa ustawa z 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe. Działalność banków i ich oddziałów podlega nadzorowi sprawowanemu przez Komisję Nadzoru Finansowego, którego celem jest m.in. zapewnienie bezpieczeństwa środków pieniężnych gromadzonych na rachunkach bankowych i zgodności działalności banków z przepisami ustawy, statutem oraz decyzją o wydaniu zezwolenia na utworzenie banku. Tak zwane parabanki nadzorowi temu nie podlegają. Nie są to bowiem instytucje, których działalność reguluje ustawa - Prawo bankowe, w związku z czym nie podlegają one jej obostrzeniom. W przypadku depozytów zgromadzonych we wszystkich bankach w Polsce, Bankowy Fundusz Gwarancyjny zapewnia zwrot pieniędzy w razie upadłości banku, przy czym do kwoty 100.000 euro zwrot następuje w pełnej wysokości. Gwarancji takiej w przypadku parabanków niestety nie ma. Więc w przypadku upadłości takiej instytucji, zdeponowane w niej pieniądze są już najczęściej nie do odzyskania.

KNF na swojej stronie internetowej w zakładce „ostrzeżenia publiczne” podaje do wiadomości informacje o złożonych przez siebie zawiadomieniach o popełnieniu przestępstwa przez liczne instytucje finansowe, niemniej jednak wskazać należy, że nie jest to lista ani pełna, ani wyczerpująca.

Dlatego zanim skusimy się na wyjątkową ofertę firmy, o której niewiele wiemy, warto nie tylko sprawdzić stronę KNF, ale także dokładnie zapoznać się z warunkami umowy.

Ważna jest umowa

Umowa o kredyt konsumencki powinna być zawarta w formie pisemnej, chyba że odrębne przepisy przewidują inną szczególną formę. Powinna być sformułowana w sposób jednoznaczny i zrozumiały. Kredytodawca lub pośrednik kredytowy jest zobowiązany niezwłocznie doręczyć umowę konsumentowi. Ustawa szczegółowo określa, jakie informacje i dane muszą być zawarte w umowie w zależności od jej typu. Dotyczy to przede wszystkim wszelkich kosztów związanych z zawieraną umową o kredyt konsumencki, obowiązków kredytodawcy i konsumenta, ale także uprawnień przyznanych konsumentowi.

I tak, zgodnie z art. 30 Ustawy o kredycie konsumenckim, umowa o kredyt konsumencki powinna określać:

1) imię, nazwisko i adres konsumenta oraz imię, nazwisko (nazwę) i adres (siedzibę) kredytodawcy i pośrednika kredytowego;

2) rodzaj kredytu;

3) czas obowiązywania umowy;

4) całkowitą kwotę kredytu;

5) terminy i sposób wypłaty kredytu;

6) stopę oprocentowania kredytu oraz warunki jej zmiany z podaniem indeksu lub stopy referencyjnej, o ile ma zastosowanie do pierwotnej stopy oprocentowania kredytu; jeżeli umowa o kredyt konsumencki przewiduje różne stopy oprocentowania, informacje te podaje się dla wszystkich stosowanych stóp procentowych w danym okresie obowiązywania umowy;

7) rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta ustaloną w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia;

8) zasady i terminy spłaty kredytu, w szczególności kolejności zaliczania rat kredytu konsumenckiego na poczet należności kredytodawcy;

9) zestawienie zawierające terminy i zasady płatności odsetek oraz wszelkich innych kosztów kredytu, w przypadku gdy kredytodawca lub pośrednik kredytowy udziela karencji w spłacie kredytu;

10) informację o innych kosztach, które konsument zobowiązany jest ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki, w szczególności opłatach, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunki na jakich koszty te mogą ulec zmianie;

11) roczną stopę oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, warunki jej zmiany i ewentualne inne opłaty z tytułu zaległości w spłacie kredytu;

12) skutki braku płatności;

13) informację o konieczności poniesienia opłat notarialnych, o ile wystąpią;

14) sposób zabezpieczenia i ubezpieczenia spłaty kredytu, jeżeli umowa je przewiduje;

15) termin, sposób i skutki odstąpienia konsumenta od umowy, obowiązek zwrotu przez konsumenta udostępnionego przez kredytodawcę kredytu i odsetek zgodnie z rozdziałem 5, a także kwotę odsetek należnych w stosunku dziennym;

16) prawo konsumenta do spłaty kredytu przed terminem;

17) informację o prawie kredytodawcy do zastrzeżenia w umowie prowizji za dokonanie spłaty kredytu przed terminem i zasady ustalenia wysokości tej prowizji;

18) warunki wypowiedzenia umowy;

19) informację o możliwości korzystania z pozasądowego rozstrzygania sporów oraz zasadach dostępu do tej procedury, jeżeli takie prawo przysługuje konsumentowi;

20) wskazanie organu nadzoru właściwego w sprawach ochrony konsumentów.

Mamy prawa

Kredytodawca ma obowiązek przekazania informacji dotyczących umowy kredytu konsumenckiego przed jej zawarciem. Nowym rozwiązaniem jest wprowadzenie jednolitego formularza informacyjnego, który kredytodawca lub pośrednik kredytowy jest zobowiązany, w określonych przypadkach, przekazać konsumentowi. Takie rozwiązanie ma umożliwić konsumentowi porównywanie ofert różnych kredytodawców.

Konsument ma też prawo do otrzymania, na wniosek, bezpłatnego projektu umowy o kredyt konsumencki, jeżeli w ocenie kredytodawcy lub pośrednika kredytowego spełnia on warunki do udzielenia mu kredytu.