Dr Katarzyna Bielawska: Czerniak jest najczęstszym nowotworem wśród młodych

Wakacje to trudny czas dla skóry. Nadal wiele osób lubi opalanie.
A zachorowalność na czerniaka w ciągu ostatnich kilkunastu lat zwiększyła się w Polsce około 300 procent. Czerniak jest nowotworem o największej dynamice wzrostu liczby zachorowań. Jest to związane ze stylem życia, czyli modą na opaleniznę.

Wydaje się, że świadomość zagrożeń jest coraz większa: używamy kremów z filtrami, rzadziej odwiedzamy solaria.
Ale i tak świadomość szkodliwości działania promieniowania ultrafioletowego jest zbyt niska. Za mało się zabezpieczamy. Niby stosujemy kremy z filtrem, ale nie wiemy, jak to robić prawidłowo.

Proszę więc podpowiedzieć.
Powinniśmy je stosować co dwie godziny. Nie możemy dopuścić do nadmiernego opalenia. Bo każda zmiana koloru skóry pod wpływem słońca jest reakcją obronną.

A jak zadbać o skórę po wakacjach? Na co trzeba zwracać uwagę?
Czerniak jest nowotworem najprostszym do wykrycia. Widać go na skórze, warto więc samemu przyjrzeć się jej, obejrzeć swoją skórę, zobaczyć, czy pojawiły się nowe zmiany oraz czy stare nie zmieniły się, nie ściemniały, nie zrobiły się nieregularne. Jeśli są zmiany - bezwzględnie należy iść do lekarza. Ale bez względu na to, czy coś nas zaniepokoiło, czy nie, raz do roku warto udać się do dermatologa, który przeprowadzi badanie dermatoskopijne skóry.

Jak się dostać do dermatologa?
Tu wymagane jest skierowanie. Oczywiście, nie każdy dermatolog przeprowadzi takie badanie, bo nie we wszystkich gabinetach jest dermatoskop. Warto więc to sprawdzić przed umówieniem się na wizytę. Zapraszam też do Białostockiego Centrum Onkologii. Co prawda kolejka na wizytę sięga już trzech miesięcy, ale akurat w tym przypadku jest to dobry czas, gdyż podczas badania skóra nie powinna być opalona. Warto postarać się przyspieszyć wizytę, jeśli zauważy się na skórze niepokojące zmiany. Można też poradzić się naszych pań w rejestracji. Jeśli kolejka do dermatologa jest zbyt długa, mogą one pacjenta przekierować do lekarza chirurga onkologa, który wykona takie samo badanie.

Czy do badania dermatoskopem warto się jakoś przygotować? Zapamiętać, gdzie mamy wszystkie znamiona?
Lekarz i tak obejrzy całe ciało, ale oczywiście można dodatkowo wskazać te znamiona, które niepokoją. Warto też wiedzieć, czy w rodzinie nie występowały czerniaki, czy kogoś z bliskich dotknęła ta choroba. W takich przypadkach - i jeśli znamiona są wyjątkowo specyficzne, lekarz zwykle zleca częstsze kontrole, nawet trzy-cztery razy w roku.

Wróćmy jeszcze do statystyk.
Czerniak jest niebezpiecznym nowotworem, ale relatywnie rzadkim. Zachorowalność na czerniaka sięga w Polsce około 4 tys. przypadków na rok, a dla porównania na raka piersi zapada nawet 19 tys. pacjentek rocznie. Niepokojące jest jednak to, że jest to nowotwór o agresywnym przebiegu, agresywnej dynamice wzrostu, który może dawać przerzuty odległe. Poza tym pamiętajmy, że zachorowalność co roku wzrasta o 10 proc. - zwłaszcza u młodych ludzi - w grupie 20-30-latków jest najczęstszym nowotworem. Czerniak jest niestety często skutkiem poparzeń słonecznych z dzieciństwa, dlatego tak ważne jest, by przed promieniowaniem chronić dzieci.

A jak jest z leczeniem? Duże są szanse na powrót do zdrowia?
Mimo że czerniak ma bardzo agresywny przebieg, to wykryty we wczesnym stadium daje dobre rokowania - jest w 98 procentach wyleczalny. Dlatego wciąż podkreślamy, jak ważna jest profilaktyka, badanie znamion, żeby faktycznie w czas tego czerniaka wykryć. Jeżeli jednak czerniak wykryty zostanie w późniejszym stadium, rokowania są dużo gorsze, gdyż ten nowotwór bardzo szybko daje przerzuty do węzłów chłonnych, czy przerzuty odległe. Wtedy rokowania spadają do 30-70 proc. przeżycia pięcioletniego.

A na czym polega leczenie?
Podstawą leczenia czerniaka jest zawsze leczenie chirurgiczne. Polega ono na wycięciu blizny po czerniaku, ewentualnie biopsji węzła wartowniczego. Czasem, gdy są już przerzuty, usuwa się również węzły chłonne. Do tego oczywiście dochodzi leczenie systemowe: albo immunoterapia, albo leczenie celowane, ukierunkowane molekularnie.