Miejski Ośrodek Kultury. Eksponaty gromadzili przez lata

Czym strzelali, w jakich mundurach chodzili, jakich przedmiotów używali żołnierze polscy w okresie 1918-39? A najważniejsze. Co znajduje się w zbiorach Regionalnej Izby Historycznej w Zambrowie? Tego wszystkiego możemy dowiedzieć się z najnowszej publikacji Jarosława Strenkowskiego "Uzbrojenie i ekwipunek WP 1918-1939 w zbiorach Regionalnej Izby Historycznej Miejskiego Ośrodka Kultury w Zambrowie".

- Jedni mogą nazwać to albumem, a dla innych jest to książka - przyznaje autor publikacji. - Album, gdyż pozycja jest bogato ilustrowana. Książka, gdyż zdjęcia mają obszerne opisy omawiające zastosowanie, krótką historię oraz okres wykorzystywania danego elementu przez żołnierzy.

Na publikację składa się kilkadziesiąt eksponatów: broń palna i biała (bagnety), granatnik, amunicja strzelecka i artyleryjska oraz elementy umundurowania i hełmy. Są także mniej znane elementy żołnierskiego wyposażenia. To m.in. busole, celowniki optyczne, maski przeciwgazowe, ładownice czy też tornistry.

Historyczny garnizon

Pod koniec XIX i w pierwszej połowie XX wieku Zambrów stanowił ważny punkt na wojskowej mapie Polski. Do 1914 stacjonowały tutaj wojska Imperium Rosyjskiego. W okresie I Wojny Światowej do miasta wkroczyły wojska niemieckie, a od stycznia 1917 r. w koszarach stacjonowały także oddziały 1. i 2. pułku piechoty ze składu 1 Brygady Legionów.

Po zakończeniu działań wojennych do koszar ponownie wprowadziły się oddziały Wojska Polskiego. Carskie koszary najpierw zajęli artylerzyści, a od 1926 r. zaczęli w nich stacjonować żołnierze 71. Pułku Piechoty Strzelców Kresowych. To dzięki niemu Zambrów ponownie stał się ważnym wojskowym ośrodkiem, a samo miasto zaczęło się szybko rozwijać. Ożył handel, zaczęły rozwijać się zakłady rzemieślnicze. Zambrów został zelektryfikowany, pułk ufundował także kino oraz obelisk upamiętniający powstańców styczniowych z 1863 r. Jednostka była także organizatorem życia kulturalnego.

W okresie międzywojennym w mieście działały także Baon Szkolny Podchorążych Piechoty, Szkoła Podchorążych Rezerwy Piechoty oraz Mazowiecka Szkoła Podchorążych Rezerwy Artylerii im. Generała Józefa Bema. Każda z tych formacji miała swoje odznaki, używała specjalistycznego wyposażenia oraz umundurowania.

Od lat pamiątki po żołnierzach gromadzi Regionalna Izba Historyczna. Od nieco ponad miesiąca jej zbiory można oglądać w nowej siedzibie izby, znajdującej się w wyremontowanym budynku K-9 dawnego kompleksu koszar carskich.

Trzy lata pracy

Prace nad publikacją, nazywaną także katalogiem, rozpoczęły się w 2010 r., zaraz po ukazaniu się albumu "Garnizon Zambrów".

- W miarę jak przybywało eksponatów w Izbie, rosła również objętość publikacji - wyjaśnia Jarosław Strenkowski. - Nie omówiłem jednak wszystkich posiadanych zbiorów.
Autor przyznaje, że niecenionej pomocy w przygotowaniu wydawnictwa udzielił mu Roman Postek, dyrektor Zamku-Zbrojowni w Liwie.

- To fachowa publikacja, można powiedzieć, dla znawców tematu - podsumowuje autor. - Jednak już teraz myślę nad "lżejszą" pozycją, która zainteresowałaby szersze rzesze czytelników.

Wydawnictwo "Uzbrojenie i ekwipunek WP 1918-1939 w zbiorach Regionalnej Izby Historycznej Miejskiego Ośrodka Kultury w Zambrowie" dostępna jest w siedzibie Regionalnej Izby Historycznej, koszt zakupu to 50 zł.

Niedługo prawdopodobnie pojawi się w sprzedaży zambrowskiej księgarni.