Pytanie do specjalisty. Dowiedz się więcej o wzroku

Jak to się dzieje, że widzimy?

- Promienie świetlne, które są odbite od poszczególnych przedmiotów trafiają do naszego układu refrakcyjnego oka: rogówki, soczewki i ciała szklistego, dzięki czemu są skupiane na siatkówce. Tu znajdują się dwa rodzaje komórek wrażliwych na światło: czopki odpowiadające za widzenia barwne i w dobrym oświetleniu oraz pręciki, odpowiadające za widzenie w gorszych warunkach oświetlenia. Pod wpływem wielu procesów chemicznych, neuroprzekaźników, jest wyzwalany impuls elektryczny, który przez nerw wzrokowy i dalsze elementy drogi wzrokowej, trafia do układu nerwowego, do kory mózgowej, znajdującej się w okolicy potylicznej mózgu.

Jakie są najczęstsze wady wzroku?

- Najpopularniejsza wada to krótkowzroczność. Mamy z nią do czynienia wówczas, gdy długość gałki ocznej jest zbyt duża w stosunku do mocy skupiającej rogówki i soczewki. W efekcie promienie świetlne zamiast na siatkówce, są skupione przed siatkówką. Im dłuższa jest osiowa długość gałki ocznej, tym większa krótkowzroczność. Przy tej wadzie widzimy gorzej z daleka, natomiast przedmioty znajdujące się blisko - dobrze.

Z nadwzrocznością zaś mamy do czynienia, gdy gałka oczna jest zbyt krótka w stosunku do układu skupiającego oka, i promienie świetlne skupiają się za siatkówką. Pacjent to, co znajduje się daleko widzi względnie dobrze, ma punkt dobrego widzenia np. w odległości 5 czy 7 m, a wszystko co jest za lub przed tym punktem, jest widziane niewyraźnie.

Inną częstą wadą jest astygmatyzm. Jest to sytuacja, gdy w oku mamy jednocześnie dwie wady wzroku. Promienie świetlne skupiają się przed i za siatkówką, i ani z bliska, ani daleka pacjent nie widzi wyraźnego obrazu.

U wszystkich osób po 40. roku życia rozwija się presbyopia, czyli starczowzroczność. Stan ten polega na zmniejszonej możliwości uwypuklania krzywizny soczewki i pogorszeniu widzenia z bliska. Jest to spowodowane tym, że soczewka przez całe życie się powiększa, robi się mniej elastyczna. Pierwszym objawem jest konieczność odsuwania tekstu, który chcemy przeczytać coraz dalej. Przy presbyopii ok. 40. roku życia, standardowa jest korekcja plus 0,75, w wieku 50 lat - plus 1,5 dioptrii, a potem co pięć lat o ok. 0,75 dioptrii więcej.

Czy wadom wzroku można zapobiec?

- Zapobiec za bardzo się nie da, wadę wzroku mamy najczęściej określoną już w dzieciństwie. Często jest ona uwarunkowana genetycznie - gdy występuje u rodziców, jest większe ryzyko u dziecka. Ale zawsze powinniśmy dbać o higienę wzroku - mieć dobre warunki oświetleniowe. Przy pracy wzrokowej z bliska warto robić sobie co jakiś czas przerwy, aby wysiłek akomodacyjny nie był ciągły. Dobrze jest popatrzeć co jakiś czas w dal - na ok. pół godziny pracy z bliska powinniśmy robić ok. półminutową przerwę.

Każde dziecko po ukończeniu trzeciego roku życia powinno być zbadane przez okulistę. Jeśli będą stwierdzone jakieś problemy, np. z ostrością wzroku, można podjąć odpowiednie działania, np. wyrównać widzenie w obu oczach, aby zapobiec niedowidzeniu. Warto wiedzieć, że zazwyczaj jedno oko jest wiodące - w przeciwieństwie do praworęczności w społeczeństwie dominuje lewooczność.
s W jaki sposób korygować wadę wzroku? Czy trzeba od razu zakładać okulary?

- Kiedyś panowało takie przekonanie, że należy je dobierać jak najpóźniej, zostawiać wzrok nieskorygowany, aby oko pracowało. Najnowsze badania pokazują, że należy od początku w pełni korygować wadę, bo zapobiega to dalszemu postępowi krótkowzroczności. Oczywiście nikomu nie przepisujemy okularów na siłę, są pacjenci, którzy są niedokorygowani przez całe życie i odpowiada im takie "miękkie widzenie" i okularów nie noszą.

Co wybrać: okulary czy soczewki kontaktowe?

- Wszystko zależy od indywidualnego podejścia do pacjenta. Jeśli wada wzroku jest duża, okulary ciężkie, osoba jest aktywna fizycznie - w tym wypadku zalety soczewek są niekwestionowane. To rozwiązanie bardzo wygodne, widzenie jest ostre na całym polu widzenia, podczas gdy w silnych okularach pacjent po bokach soczewki nie widzi za dobrze. Ale też trzeba pamiętać, że soczewki kontaktowe to większe ryzyko urazów i zapaleń powierzchni oka. Jest też konieczność dbania o higienę przy ich zakładaniu i przechowywaniu. Gdy pojawią się jakiekolwiek dolegliwości, trzeba soczewki zdjąć i jak najszybciej zgłosić się do okulisty.

Czy szkła kontaktowe są dobre dla nastolatka? Nie wszyscy lekarze zalecają je np. dla 14 latka.

- Ilu okulistów, tyle zdań na ten temat. Nowoczesne miękkie soczewki kontaktowe są dostępne na rynku tak naprawdę od 10-15 lat. Nie ma jeszcze badan naukowych, które określają ich wpływ na oczy po 30. czy 40. latach noszenia, bo takich pacjentów jeszcze nie ma. Dlatego przed decyzją warto zastanowić się, jakie są "za", a jakie "przeciw".

Gdy wada jest duża, powyżej 4 dioptrii, grube szkła mogą przeszkadzać dziecku w codziennych zajęciach i można wtedy rozważyć szkła kontaktowe. Ważne jest też to, czy taka młoda osoba będzie w stanie przestrzegać zaleceń odnośnie ich użytkowania. Ale uczulam, aby nie były noszone bez przerwy, ale np. w czasie pobytu w szkole, przez 7-8 godzin dziennie, a po powrocie do domu wracamy do okularów, aby oko mogło odpocząć, a rogówka dotlenić. Róbmy też przerwy w ich noszeniu na weekend.

Dla kogo jest laserowa korekcja wzroku?

- To metoda dla pacjentów z określoną wielkością wady wzroku, do minus 10 dioptrii, przy krótkowzroczności i do plus 4-6 dioptrii przy nadwzroczności. Przed zabiegiem przechodzi się specjalną kwalifikację, robi badania, trzeba też indywidualnie rozważyć potencjalne korzyści i ryzyko z nim związane.