Śmierć na drodze - portret psychologiczny pirata

Pierwszy śmiertelny wypadek drogowy odnotowano w Londynie w 1896 r. Od tego czasu na drogach zginęło ok. 35-40 milionów ludzi. Dzisiaj na drogach całego świata co 30 sekund traci życie jeden człowiek (najniebezpieczniejsze są Chiny).
Wypadki związane są z wieloma czynnikami - jakością dróg, ilością pojazdów, pogodą, porą dnia (np. wiele wypadków zdarza się o zmroku, gdy oczy "przełączają się" z widzenia kolorowego na widzenie czarno-białe). Prawie zawsze jednak błąd człowieka odgrywa swoją rolę (np. kierowca zbyt szybko jechał, mimo że było ślisko).

Gdy przeanalizowano statystyki wypadków samochodowych okazało się, że niewielka grupa kierowców (ok. 5 proc.) powoduje prawie jedną trzecią (36 proc.) wszystkich wypadków samochodowych. Cechę osobowości, zwiększającą prawdopodobieństwo wywołania wypadku, nazwano niezbyt elegancko "wypadkowością".

Jest ona związana ze skłonnością do brawurowej jazdy, postrzegania przepisów ruchu drogowego jako wyzwania, skłonnością do nadmiernej rywalizacji, nadużywania alkoholu itp. Gdyby tym kierowcom odebrano prawo jazdy, ilość wypadków mogłaby się zmniejszyć nawet o jedną trzecią. Warto jednak dodać, że nie wszystkie badania potwierdzają istnienie owej cechy.

Wypadki przez młodych mężczyzn

Wypadki powodują najczęściej młodzi kierowcy. Wiele stereotypów mówi, że kobiety i starzy kierowcy są największymi zawalidrogami. Sądzimy, że młodzi faceci myślą szybko, mają dobry refleks, lepszą koordynację wzrokowo-ruchową i wyobraźnię przestrzenną, co sprawia, że są "lepszymi kierowcami". Dlatego wyścigi samochodowe to domena mężczyzn.

Tymczasem badania pokazują, że to właśnie młodzi mężczyźni są bardziej niż inne grupy niebezpieczni na drogach. Z wiekiem prawdopodobieństwo wypadku spada.

Starsi ludzie mają co prawda wolniejszy refleks, pogarsza się ich spostrzegawczość itd., jednak są mniej lekkomyślni. Im starsza osoba, tym bardziej odpowiedzialną ma postawę wobec przepisów bezpieczeństwa. Starsi ludzie jeżdżą po prostu ostrożniej i zgodnie z przepisami.

Za dobrze o sobie myślą

Pewnym zaskoczeniem może być fakt, że do większego ryzyka skłonni są ludzie o wysokiej samoocenie. Np. motocykliści z wysoką samooceną rzadziej zakładają kaski niż inni. Tak się dzieje, ponieważ wysoka samoocena idzie w parze z optymizmem i nierealistycznym przekonaniem, że na nieszczęśliwe wydarzenia narażeni są bardziej inni ludzie niż my. Jednocześnie optymiści spostrzegają korzystne wydarzenia (np. uniknięcie poślizgu) jako bardziej prawdopodobne we własnym życiu niż w życiu innych ludzi.

Wysoka samoocena może być także powodem nadmiernej agresji i skłonności do irracjonalnej rywalizacji na drodze. "Gdy ktoś mnie wyprzedza, zaraz mu pokażę, kto tu naprawdę lepiej jeździ".

Bo kierowcy ciężarówek źle śpią

Niebezpieczne są także tiry. Na każdych czterech kierowców ciężarówek trzech cierpi na specyficzne zaburzenia snu, polegające na "śnie z bezdechem". Taka osoba w ciągu nocy wybudza się częściowo nawet kilkadziesiąt razy, ale rano nie zdaje sobie z tego sprawy. Odczuwa jedynie zmęczenie w ciągu dnia, które może próbować zalać kawą. W dodatku większość kierowców nie wie o istnieniu tego zaburzenia. Stąd przepisy, które mają zapobiec zbyt długiemu siedzeniu za kółkiem (np. wprowadzenie tachometrów).