- Ot, jakieś szkło, pomyślałem - mówi robotnik, który wyciągnął z ziemi i oczyścił ubłoconą butelkę. Budowlańcy ostrożnie wydobyli z jej wnętrza zwitek poblakłego papieru. Ich oczom ukazał się list, kilka zdań i data: 28 lipca 1943 r. Kim był autor listu z butelki? Tego jeszcze nie wiemy - na pewno był patriotą, bo z listem przesłał ku pamięci potomnych plik wojennej "bibuły".
Robotnicy nie mieli wątpliwości, że liczące sobie 64 lata znalezisko jest cenne. Zapiski, a może meldunek, wyszły spod rąk przerażonego człowieka - może partyzanta, może łącznika, a może tylko piśmiennego "tubylca" z leśnej osady.
Co robić z listem? Niestety, nie uzyskali stosownej porady w białostockim Instytucie Pamięci Narodowej i u muzealników. Znalazcom "skarbu" postanowiła pomóc Justyna Aćman, oficer prasowy w monieckiej komendzie powiatowej policji. Skontaktowała ich ze "Współczesną".
Pojechaliśmy do wsi Gugny w środę w dobrym momencie, bo brygada nie wiedziała, co począć z dokumentami.
- To są nazwiska, daty, miejscowości i plik ulotek. Sprawa w sam raz dla historyków IPN-u. Zadzwoniłem do tej instytucji w Białymstoku, ale tam nie kazano zawracać głowy "bzdetami". Mają pewnie lepsze zajęcie, szukając "kwitów" na polityków - powiedział nam rozeźlony Zdzisław Korolko, kierownik budowy.
Słowo po słowie odczytaliśmy tajemniczy list: (...) Po ciemku piszę, po nocy, chaotycznie. Gugny 28 lipiec 1943 r. - kończy swój meldunek nieznany autor.
- To też był lipiec, ale wtedy wokół szalał wojenny terror - komentowali treść zapisków robotnicy.
Wzięliśmy sprawę we własne ręce, angażując do rozwikłania zagadki Arkadiusza Studniarka, historyka, autora monografii Trzciannego. Lepiej trafić nie mogliśmy.
- Partyzantów było w tych lasach mrowie. Stoczyli wiele bitew. Zapiski ukrył ktoś ze strachu przed Niemcami. Może też partyzant. Wtedy za samo posiadanie "bibuły" groziło rozstrzelanie - mówił A. Studniarek, przeglądając niecierpliwie pożółkłe kartki.
Do sprawy wrócimy w poniedziałkowym wydaniu. Podamy pełną treść tajemniczego listu oraz pierwsze komentarze historyków i badaczy historii z IPN-u.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
