Siedem lat temu zawarłem umowę dożywocia z bratem i bratową. W zamian przekazałem im nieruchomość gruntową. W ubiegłym roku nieruchomość ta została sprzedana. Niestety, pomiędzy bratem i bratową nie układa się najlepiej. Ostatnio coraz częściej mówią o rozwodzie. Ich konflikt odbija się też na naszych relacjach. Bratowa mnie nie szanuje, ich dzieci śmieją się ze mnie i popychają, a brat udaje, że tego nie widzi. Przyznaję, że czasami lubię wypić piwo czy dwa z bratem, ale nie jestem alkoholikiem. Chciałbym odwołać umowę dożywocia, ale tylko w stosunku do bratowej. Czy jest to możliwe?
- W przeciwieństwie do umowy darowizny, umowy o dożywocie nie można odwołać. Dożywocie może być jednak rozwiązane przez sąd na żądanie jednej ze stron. Aby żądanie skierowane do sądu przyniosło skutek w postaci wyroku rozwiązującego umowę o dożywocie, muszą być spełnione przesłanki, o których mowa w art. 913 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 1964 r. nr 16, poz. 93 ze zm.). Chodzi o stan, w którym między dożywotnikiem a zobowiązanym panują takie stosunki, że nie można od nich wymagać, aby w dalszym ciągu pozostawali ze sobą w bezpośredniej styczności (a tego z reguły wymaga wykonywanie umowy dożywocia). Stan ten powinien ponadto przybrać taką formę, że można go uznać za wyjątkowy przypadek. Jeżeli konkretny przypadek nie zostanie przez sąd uznany za wyjątkowy, to można liczyć co najwyżej na zmianę wszystkich lub niektórych uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę, odpowiadającą wartości tych uprawnień (art. 913 § 1 K.c.).
Odnośnie pytania o to, czy można rozwiązać umowę dożywocia tylko w stosunku do jednego zobowiązanego: podobnie jak można odwołać darowiznę w stosunku do jednego z małżonków pozostających we wspólnocie małżeńskiej lub też rozwiązać umowę przekazania gospodarstwa rolnego w stosunku do jednego z małżonków, będących nabywcami, tak samo można żądać rozwiązania umowy dożywocia tylko w stosunku do jednego z małżonków. Takie wnioski płyną chociażby z uchwały Sądu Najwyższego z 21 kwietnia 2004 r., III CZP 15/04, uchwały pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z 28 września 1979 r., III CZP 15/79 (OSNCP 1980, nr 4, poz. 63), uchwały Sądu Najwyższego z dnia 14 października 1992 r., III CZP 125/92, czy chociażby uchwały z 29 września 1992 r., III CZP 98/92 (OSNCP 1993, nr 3, poz. 35).
Trzeba jednakże mieć na uwadze to, że sąd zawsze bada okoliczności faktyczne konkretnej sprawy. I tu, jak to zawsze bywa, diabeł tkwi w szczegółach. Nie zawsze jest tak, że złe relacje pomiędzy dożywotnikiem a zobowiązanym z umowy dożywocia stanowią wystarczającą podstawę do rozwiązania tejże umowy. Rozwiązanie umowy dożywocia nie jest możliwe, gdy wyłącznie po stronie dożywotnika leży przyczyna złych stosunków między stronami. Innymi słowy, jeśli to dożywotnik prowokuje różnego rodzaju konflikty, jest wulgarny, nadużywa alkoholu itp., nie można mówić o „wyjątkowym przypadku” uzasadniającym rozwiązanie umowy dożywocia (Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z 25 maja 2016 r. V CSK 499/15).
Wspomina Pan ponadto, że nieruchomość została sprzedana. Niestety, rozwiązanie umowy o dożywocie nie jest dopuszczalne po zbyciu nieruchomości obciążonej dożywociem (art. 914 w związku z art. 913 § 2 K.c. - Wyrok z 17 marca 2004 r., II CK 91/03).
W takim wypadku pozostaje jedynie możliwość domagania się zamiany prawa dożywocia na dożywotnią rentę na podstawie art. 914 K.c.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
