1000-letni Gród nad Narwią

Łomża, wzorem Lądzia w Wielkopolsce czy Wyspy Wolin, mogłaby dołączyć do miast, których wielką atrakcją turystyczną jest miejsce, w którym stworzono atmosferę sprzed wieków.

Pierwsze wzmianki o Grodzisku Łomżyńskim sięgają końca IX wieku i dotyczą miejsca położonego ok. 5 km w górę Narwi. Grodzisko według łomżyniaków to dwa leżące obok siebie wzgórza w okolicach obecnej Starej Łomży: Góra Królowej Bony i Wzgórze Świętego Wawrzyńca. "Bona" to popularne miejsce wypadów na weekendowe spacery, a jeszcze do niedawna miniwyciąg narciarski.

Lokalizacja grodu na wzgórzu Królowej Bony wskazuje na charakter obronny tego miejsca. Północno-wschodnia strona była nie tylko chroniona przez Narew, ale także przez bagnistą i rozległą dolinę rzeki. Do dziś zachowały się pozostałości wałów ziemnych otaczających gród. Tuż obok, na wzniesieniu nazywanym Górą Świętego Wawrzyńca, według legendy miał stać kościół parafialny wybudowany przez św. Brunona z Kwerfurtu, ok. 1000 roku.

Wzgórza z ziemnymi wałami to pozostałość po wczesnośredniowiecznym grodzie. Składał się na niego tzw. gród właściwy oraz dwa podgrodzia. Archeolodzy na podstawie licznych badań przez lata wyróżnili trzy zasadnicze fazy powstawania grodu.

Najwcześniejsza to początek IX wieku i powstanie tzw. osady otwartej, następnie początek XI w., wykształcenie się grodu w kształcie charakterystycznego cypla, który spłonął pod koniec XI wieku, połowa XII w. to już właściwy gród, z pełną fortyfikacją terenu oraz dwa podgrodzia otoczone ziemnymi wałami.

Gród pełnił głównie rolę obronną. Jednak następnie, w wyniku rozwoju, zaczął pełnić ważną rolę na szlakach handlowych wiodących na wschód. Potwierdzają to liczne znaleziska, m.in. żelazne narzędzia i ceramiczne naczynia.