Biebrzański Park Narodowy. Przyrodniczy raj i dom dla ponad 5 tysięcy gatunków zwierząt

Biebrzański Park Narodowy znajduje się w województwie podlaskim, na terenie pięciu powiatów i czternastu gmin. Został utworzony 9 września 1993 roku w celu ochrony rozległych torfowisk Kotliny Biebrzańskiej. Jego powierzchnia wynosi 592,23 km2, a ochronie ścisłej podlega 7494 ha. Jest największym parkiem narodowym w Polsce i jednym z większych w Europie. Ma aż 100 km rozpiętości.

Ta przepiękna kraina została wpisana na listę Ramsar, na którą trafiają najcenniejsze mokradła na świecie. Należy do jednego z najdzikszych obszarów w Polsce. Stanowi bezcenną ostoję ptaków oraz jest najważniejszą ostoją łosia, wodniczki i orlika grubodziobego w Polsce.

Torfowiska i mokradła

Najcenniejszym walorem Parku jest szeroka dolina z największym zespołem torfowisk w Polsce, zwanych Bagnami Biebrzańskimi. Żyją tu rzadkie, zagrożone i ginące w kraju i Europie gatunki roślin, ptaków i innych zwierząt.

W dolinie Biebrzy wyróżnia się trzy baseny. Basen północny obejmuje dolinę na wschód od Sztabina. Basen środkowy - od Sztabina do Osowca. Z kolei basen południowy - od Osowca do ujścia Biebrzy do Narwi. Mokradła, na równi z lasami, warunkują stabilność życia na Ziemi. Bagna są bankiem bioróżnorodności, magazynują i oczyszczają olbrzymie ilości wody, wpływają korzystnie na nasz klimat lokalny, a przez zatrzymywanie węgla w torfie ograniczają niekorzystne ocieplanie się klimatu na świecie.

1000 gatunków roślin, ponad 5000 gatunków zwierząt

Biebrzański Park Narodowy to unikat pod względem różnorodności gatunkowej fauny i flory. Występuje tu ponad 1000 gatunków roślin naczyniowych oraz 5006 gatunków zwierząt. Dokładnie 4591 to zwierzęta bezkręgowe, a 415 to kręgowce. Żyje tu m.in.: 37 gatunków ryb, 13 gatunków płazów, 5 gatunków gadów i 58 gatunków ssaków. Ponad 500 gatunków zwierząt podlega szczególnej ochronie prawnej.

To miejsce jest krainą storczyków. Rośnie tutaj mnóstwo storczyka obuwika pospolitego, którego wyróżniają tzw. kwiaty pułapkowe, z których owad ma tylko jedną drogę wyjścia, prowadzącą do zapylenia rośliny. W sumie na tym terenie występuje 20 gatunków storczyków z około 50 obecnych w Polsce. Największym z nich jest kruszczyk szerokolistny, który wyrasta nawet na 1 metr wysokości. Wśród kwiatów można zaobserwować jednego z najbardziej rzadkich krajowych motyli - niepylaka mnemozyny.

To nie koniec niespodzianek ze świata roślin. Nad Biebrzą rosną bowiem rośliny mięsożerne. Rosiczka okrągłolistna zadomowiła się na mszarach. Posiada lepkie listki, do których przyklejają się owady, wchłaniane następnie przez roślinę. Drugim ciekawym gatunkiem jest pływacz zwyczajny unoszący się w wodzie. Żywi się drobnymi zwierzętami, które zasysa do specjalnych pęcherzyków powietrznych.

Na uwagę zasługuje także bobrek trójlistkowy. Swoim wyglądem przypomina nieco przerośniętą koniczynę. Można rozpoznać go po bladoróżowych kwiatach z wystającymi pierzastymi wąsikami.

Ptasi raj

Bagna biebrzańskie nazywane są „ptasim rajem". To ważne miejsce gniazdowania, żerowania i odpoczynku ptaków, zwłaszcza wodno-błotnych i drapieżnych. Zaobserwowano tu 302 gatunki ptaków. Stanowi to niemal 70 proc. awifauny Polski. Dla niektórych ptaków, takich jak: batalion, dubelt, uszatka błotna, rybitwa białoskrzydła i cietrzew. Dolina Biebrzy jest jedną z ostatnich ostoi w Unii Europejskiej. Bird Life International uznał te tereny za ostoję ptaków o randze światowej. Biebrzańskie bagna są drugim co do wielkości lęgowiskiem wodniczki na świecie. To najbardziej rzadki i zagrożony wyginięciem ptak wróblowy w Europie. Kolejną ciekawostką jest to, że BbPN to jedyne w Polsce miejsce lęgowe orlika grubodziobego. Gniazduje tu kilka par tego orła.

Królestwo łosia

Dolina Biebrzy jest najważniejszą ostoją łosia w Polsce. Jego biebrzańska populacja liczy około 500 osobników. W przeszłości był on zagrożony wyginięciem w kraju. Aby chronić to wyjątkowe zwierzę, w 1925 roku utworzono na bagnach biebrzańskich ścisły rezerwat przyrody „Czerwone Bagno”. Dzięki temu odbudowano populację łosia w Polsce. Spośród innych zwierząt żyjących w Parku warto wymienić wilki, rysie, bobry i wydry. Sporadycznie pojawiają się żubry, wędrujące między podlaskimi puszczami.

Na spacer, rower lub kajak

Na turystów i miłośników przyrody czeka aż 14 szlaków pieszych, 15 ścieżek edukacyjnych,
8 szlaków rowerowych, 4 ścieżki biegowe, 2 szlaki konne i 8 szlaków kajakowych. Każda ze ścieżek posiada swoją nazwę, np. „Kładka”, „Długa Luka”, „Wydmy”, „Szuszalewo”, „Las” czy „Grobla Honczarowska”. Na terenie Biebrzańskiego Parku Narodowego obowiązują ścisłe zasady. W Parku można przebywać w ciągu dnia oraz godzinę przed wschodem słońca i godzinę po jego zachodzie. Grupy na szlakach lądowych liczące powyżej 7 osób mogą zwiedzać Park jedynie pod opieką licencjonowanego przewodnika. Można biwakować i rozpalać ogniska, ale wyłącznie w miejscach do tego wyznaczonych. Każdy, kto chce łowić ryby, musi posiadać licencję.

PGE dla Biebrzańskiego Parku Narodowego

Współpraca Grupy PGE i Biebrzańskiego Parku Narodowego rozpoczęła się w 2020 roku od wyjątkowej akcji ratowania przed wycinką 100-letniego klonu. Drzewo wymagało pilnej pomocy, bez której mogłoby stanowić zagrożenie dla pieszych i pojazdów. Fundacja PGE pokryła koszty związane z pracami, m.in. zabezpieczeniem klonu specjalistycznymi linami.

Kolejny, 2021 rok wypełniony był akcjami prowadzonymi przez PGE. Na dwóch kluczowych budynkach - Centrum Edukacji i Zarządzania w Osowcu-Twierdzy oraz Ośrodku Rehabilitacji Zwierząt w Grzędach - zamontowano panele fotowoltaiczne. Ograniczyło to emisję dwutlenku węgla przez Park. PGE wsparła również projekt monitoringu ptaków lęgowych ekosystemów nieleśnych Biebrzańskiego Parku Narodowego.

2023 rok także wypełniony jest różnymi akcjami prowadzonymi przez PGE. Zaplanowano aż 6 projektów. Jednym z najważniejszych jest zakup 5 platform gniazdowych dla ptaków szponiastych. Zastąpią one stare, wysłużone platformy oraz pojawią się w nowych lokalizacjach. Na terenie Parku przybędą dwie fotopułapki. Będą monitorować życie codzienne bociana czarnego.

Ponadto, PGE wsparło inicjatywę dwóch konkursów dla uczniów biebrzańskich szkół podstawowych, których celem było podkreślenie ogromnego znaczenia bioróżnorodności obszarów wodno-błotnych i ich roli dla przyrody i człowieka.