Cmentarz farny. Tajemnica pochówków na ujawnienie czeka od początku II wojny światowej

Wszystko było dobrze widać, bo sowieccy żołnierze świecili sobie latarkami - mówi Lech Sobolewski. Jego nieżyjący już ojciec miał działkę tuż obok południowego muru cmentarza farnego (od strony ul. Wschodniej). W październiku 1939 roku widział, jak Sowieci zakopywali na terenie nekropolii ciała.
- Ojciec mówił, że przywozili je tu w środku nocy i wrzucali do jam. Gdy oficer nadzorujący akcję zorientował się, że jest podglądany, powiedział że następnym razem zakopie tu mojego ojca i sąsiada, który akurat z nim był - twierdzi Lech Sobolewski.

Tę historię opowiadano w jego rodzinie tylko przyciszonym głosem. W latach 60. w miejscu zbiorowej mogiły miasto postawiło krzyże. Napisy głoszą, że pochowano tu polskich żołnierzy poległych w wojnie z bolszewikami w 1920 roku i we wrześniu 1939 roku.
- To oczywiście nieprawda. Przedwojenna księga cmentarna mówi tylko i wyłącznie o trzech grobach żołnierskich z 1920 roku. Nikogo więcej przed październikiem 1939 roku tu nie pochowano - opowiada Lech Sobolewski.

Według niego wykorzystując miejsce z trzema mogiłami żołnierskimi z 1920 roku Sowieci chcieli ukryć swoje zbrodnie. - Grzebali tu nie tylko wojskowych, ale też cywili. Ojciec uważał, że leży tu nawet ponad sto osób - podkreśla Sobolewski.

Historyk Andrzej Lechowski mówi, że mordy z połowy października 1939 roku to pierwsza fala terroru, która dotknęła białostoczan zaraz po wejściu do miasta Sowietów. - Zabijano wtedy przede wszystkim przedwojenne sfery urzędnicze, pracowników sądów, policjantów. Miejsca pochówków do dziś nie są znane - mówi Lechowski.

Rzecznik białostockiego IPN Tomasz Danilecki potwierdza, że relacja Lecha Sobolewskiego jest instytutowi znana. - Jednak jak dotąd - mimo podejmowanych prób - nie udało nam się jej potwierdzić w żadnych innych źródłach - zastrzega.
Wyjściem mogłyby być ekshumacje. Na razie jednak IPN skupia się na pracach obok aresztu śledczego.