Językoznawca rozszyfruje Twoje nazwisko. Żywno był aktywnym człowiekiem

Krzysztof Dziądziak z Augustowa pisze do nas w mailu: „Przeczytałem artykuł, w którym była informacja, że można przesłać swoje nazwisko z prośbą o wyjaśnienie, jakie jest jego pochodzenie. Więc jeśli to możliwe, to proszę o przybliżenie dziejów nazwiska Dziądziak. Dla przybliżenia dodam, że mieszkam w Augustowie, a moi bliscy przodkowie pochodzą ze wsi Netta pod Augustowem.“

DZIĄDZIAK/Dziędziak

- Podstawą tych dwóch nazwisk jest forma Dzięda, pochodząca od gwarowego dziędzieć, czyli „śpiewać“ (tak mówiło się o skowronku) - rozpoczyna prof. Michał Kondratiuk. - Forma Dziądziak powstała od postaci Dziądzia, poświadczonej w źródłach historycznych. Przyrostek -ak występuje tu w funkcji patronimicznej i ma znaczenie „syn, potomek“.

W naszym regionie nazwisko Dziądziak występuje głównie w Augustowie (32 mieszkańców), Ełku (13), Suwałkach (8), Białymstoku (7) - na podst. www.nazwiska-polskie.pl.

Żywno

W mailu od kolejnego naszego Czytelnika, Wacława Żywno, czytamy: „Dzień dobry. Jeżeli to możliwe, chciałbym dowiedzieć się, skąd pochodzi nazwa wsi Kuderewszczyzna i od kiedy ta wieś istnieje oraz poznać etymologię nazwiska Żywno. W starych spisach, pochodzących z archiwum wileńskiego, takowe nazwisko już istnieje w latach 1786.“

Jak wyjaśnia językoznawca, nazwisko Żywno pochodzi od podstawy „żywy“ oznaczającej: 1. będący przy życiu, żyjący, np. gwarowo mówiło się żywina o zwierzętach hodowanych w gospodarstwie; 2. pełen życia, ruchliwy, żywy, energiczny, czynny; żywotny, dający życie, potrzebny do życia; życiodajny; tak określano człowieka aktywnego, czynnego, przedsiębiorczego, rzutkiego.

- Obok nazwiska Żywno, którego nosicielami jest w Polsce aż 168 osób (w byłym woj. białostockim - 32 osoby, suwalskim - 26 osób) jest też nazwisko Żywna, którego nosicielami są 72 osoby - kontynuuje prof. Kondratiuk. - Najwcześniej poświadczone w źródłach polskich nazwisko Żywko (1491 r.) nosi w Polsce 77 osób. Od tego nazwiska pochodzi nazwa wsi Żywkowo w gm. Zabłudów powiatu białostockiego, dawniej wsi bojarów putnych.

Uradziński

Kolejny nasz Czytelnik prosi o wyjaśnienie nazwiska Uradziński.

- Nazwisko Uradziński jest ruskiego pochodzenia - twierdzi językoznawca. - To twór hybrydalny - utworzone zostało od białoruskiego członu urad, rosyjskiego i ukrańskiego uriad, polskiego urząd jako „organ władzy publicznej o określonym zakresie działania; biuro, kancelaria; funkcja, stanowisko, zajęcie urzędnika“ oraz polskiego członu przymiotnikowego -iński. Polskim odpowiednikiem tej hybrydy jest nazwisko Urzędowski.

W naszym regionie nazwisko Uradziński występuje głownie w Augustowie (9 osób) i Raczkach (5).

Białobrzegi

Otrzmaliśmy też od Czytelnika z gm. Sterdyń w woj. mazowieckim prośbę o wyjaśnienie etymologii nazwy wsi Białobrzegi.

- Najstarszy zapis nazwy tej osady brzmi: Byalobregi i pochodzi z 1438 roku - wyjaśnia prof. Michał Kondratiuk. - Późniejsze to: 1580 r. - Białobrzegi, z Białychbrzegów, „włók osiadłych - 6 i po złotemu od ogrodników rolnych 7, po groszy 6; śl. Marcin Białobrzeski“ ( Źródła Dziejowe XVII w., t. I. Podlasie, wydał A. Jabłonowski, Warszawa 1908, s. 69, 120). Nazwa Białobrzegi pojawia się też w 1795 r. i w 1880 r. - Słownik geograficzny Królestwa Polskiego... t. I, s. 188. Gwarowo o tej wsi mówiło się Biauobżegi / Biauobżeki.

Jak dodaje językoznawca, nazwa wsi pochodzi od położenia jej nad rzeką Bug, gdzie są białe brzegi. Nazwa wsi używana jest w formie liczby mnogiej.