Kiedy warto iść z dzieckiem do logopedy? Jak najwcześniej!

- Czym zajmuje się logopedia?

- To nauka, która zajmuje się kształtowaniem prawidłowej mowy, usuwaniem wad wymowy oraz nauczaniem mowy w przypadku, gdy została ona utracona lub się nie pojawiła. Logopedia jest nauką interdyscyplinarną, czerpie z wiedzy nauk medycznych, humanistycznych i społecznych. Każda specjalność logopedyczna, a jest ich kilka, zajmuje się poszczególnymi problemami z dziedziny logopedii.

- Kto najczęściej przychodzi do logopedy?

- Do mnie najczęściej zgłaszają się rodzice z dziećmi w wieku od 2 do 7-8 lat, zaniepokojeni nieprawidłowym rozwojem mowy u dzieci. Zdarzają się również zgłoszenia dzieci skierowanych do logopedy przez nauczycieli z przedszkola czy szkoły, lub lekarza pediatrę. Zgłaszają się też nastolatki i osoby dorosłe, które chcą poprawić wymowę.

- Co to jest wada wymowy i jakie są najczęstsze wady?

- Uogólniając, można powiedzieć, że jest to nieprawidłowa artykulacja poszczególnych głosek. Najczęstszą wadą wymowy, którą spotykam w gabinecie jest nieprawidłowa artykulacja głosek:/sz/, /ż/, /cz/, /dż/ i /r/.

Zazwyczaj rodzice zaczynają się martwić nieprawidłowościami w wymowie dziecka, gdy ma ono rozpocząć edukację szkolną. Z powodu obniżenia wieku dzieci objętych obowiązkiem szkolnym, jest coraz więcej zaniepokojonych rodziców szukających pomocy w gabinecie logopedycznym.

- Czy z niewymawianiem przez dziecko prawidłowo głoski "r" trzeba coś robić czy czekać aż samo minie?

- Wszystko zależy od tego, w jaki sposób dziecko substytuuje głoskę i w jakim jest wieku. Jeżeli zamienia głoskę /r/ na /l/ i jest wieku 5-6 lat, można jeszcze trochę poczekać z pójściem do logopedy. Ale gdy to /r/ jest gardłowe, języczkowe, zamieniane na głoski /y/, /ł/ lub /j/ radziłabym do logopedy udać się jak najszybciej, bo prawdopodobieństwo, że dziecko zacznie samo prawidłowo wymawiać głoskę /r/ jest niewielkie.

- Skąd się bierze seplenienie?

- To ogólna nazwa, pod którą kryje się kilka rodzajów nieprawidłowości. Bardzo często spotykane jest seplenienie międzyzębowe, gdy dziecko wysuwa języczek między zęby, przy wymowie głosek: /s/, /z/, /c/, /dz/, /ś/, /ź/, /ć/, /dź/ lub /sz/, /ż/, /cz/, /dż/. Zdarza się, że rodzice ignorują tego rodzaju nieprawidłowość, uważając, że dziecko z tego wyrośnie. A to jedna z najbardziej uporczywych wad wymowy do skorygowania.

- Co to jest za wada - mowa bezdźwięczna? Proszę podać przykłady.

- To znaczy, że dziecko stosuje wymiennie głoski bezdźwięczne zamiast dźwięcznych. W języku polskim są pary głosek bezdźwięcznych i dźwięcznych, np.: /p-b/, /t-d/, /k-g/, /s-z/. Takie dziecko w wyrazach wypowiada głoskę /p/ zamiast głoski /b/ i mówi; /palon/ zamiast /balon/. Podobnie: /t/ zamiast /d/ (/tom- dom/), /s/ zamiast /z/ (/segar- zegar/).

- Co to jest gammacyzm i kappacyzm?

- To wada, w której dziecko nie realizuje prawidłowo głosek /k/ i /g/, albo je opuszcza, albo zamienia np. /k/ na /t/, /g/ na /d/. Logopeda stara się wywołać prawidłową artykulację tych głosek i je utrwalić w wymowie dziecka.

- Czy na wizytę u logopedy potrzebne jest skierowanie od lekarza?

- Zależy gdzie wybieramy się na tę wizytę. Logopedzi pracują w różnych placówkach np. przedszkolach i szkołach, które zatrudniają logopedę, różnego rodzaju poradniach czy też gabinetach prywatnych, gdzie niepotrzebne jest skierowanie.
Są też gabinety realizujące świadczenia logopedyczne w ramach umowy z NFZ. Wtedy wszystkie wizyty są refundowane i potrzebne jest skierowanie od lekarza np. rodzinnego lub pediatry.

- Czy warto iść z dzieckiem do logopedy na wizytę profilaktycznie, nawet gdy nie zauważamy u niego żadnego problemu? W jakim wieku najlepiej jest przeprowadzić taką konsultację?

- Na pierwszą, profilaktyczną konsultację do logopedy można przyjść z dzieckiem w każdym wieku. Jeśli jest coś, co rodziców niepokoi, mają jakieś wątpliwości co do rozwoju mowy swoich dzieci, powinni zgłosić się na wizytę mającą na celu przeprowadzenie diagnozy logopedycznej.
Często do mojego gabinetu przychodzą rodzice z 2-3 latkami, u których nie rozwinęła się jeszcze mowa. Dzięki takiej wizycie kontrolnej można skonstruować zalecenia do pracy w domu z dzieckiem, które mają na celu wszechstronną stymulację rozwoju mowy dziecka lub ocenić, czy brak mowy nie jest symptomem poważniejszych problemów rozwojowych.

- Jak wygląda diagnostyka logopedyczna?

- Pierwsza wizyta jest bardzo ważna, ponieważ od niej w dużej mierze zależy jak się ułoży dalsza współpraca podczas zajęć logopedycznych. Dziecka nie można bowiem zmusić do współpracy, dziecko musi chcieć współpracować.
Dlatego staram się na pierwszej wizycie zaprzyjaźnić z dzieckiem, poznać jego zainteresowania. Niektóre dzieci od początku są bardzo przyjazne i otwarte, inne wymagają więcej czasu na oswojenie z nową sytuacją.
Diagnoza logopedyczna składa się z kilku etapów. Na początek jest to przyjazna rozmowa diagnostyczna. Słyszę wtedy, jak dziecko mówi, czy ma problemy z wypowiadaniem się, oceniam jego głos.
Przeprowadzam też test artykulacyjny, test sprawności narządów artykulacyjnych wraz z oceną ich budowy anatomicznej, test sprawności słuchowej oraz wywiad z opiekunami dziecka.

- Po co jest lustro w gabinecie logopedy?

- Jest potrzebne dziecku, aby widziało swoją buzię w czasie ćwiczeń usprawniających narządy artykulacyjne i ćwiczeń artykulacyjnych poszczególnych głosek np.: umiało odpowiednio ułożyć wargi podczas wymowy głosek /sz/ i /cz/.

- Na czym polega terapia logopedyczna?

- To wspólna praca logopedy, dziecka i rodziców. Efekty w dużej mierze zależą od tego, jak rodzice podchodzą do terapii logopedycznej i czy ćwiczą z dzieckiem w domu.
Są rodzice bardzo zaangażowani, co ma wpływ na skuteczność terapii i jej szybsze wymierne efekty.

Są też rodzice, którzy problem przenoszą na logopedę. Ale gdy widzimy się z dzieckiem raz w tygodniu, na 30-40 minut, to nie jest wystarczająca ilość ćwiczeń i czasu aby utrwalić prawidłowe nawyki wymowy.

- Jaka jest skuteczność terapii?

- Bardzo rzadko się zdarza, że rozstaję się z pacjentem i czuję niedosyt, a dziecko nadal ma problemy z prawidłową wymową. Zazwyczaj kończymy terapię gdy osiągniemy pełen sukces.