Makijaż, pomalowane paznokcie i farbowane włosy są dozwolone w szkole? RPO zabrał głos w tej sprawie. Prosi kuratorów o stanowisko

Trwa dyskusja nad tym, czy i w jakim stopniu szkoła powinna regulować wygląd uczniów. W statutach szkolnych, które są jawnym i głównym dokumentem określającym prawo w danej placówce, niekiedy zamieszczane są także kwestie dotyczące wyglądu uczniów.

Jak informuje Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, w jednej ze szkół znalazł się następujący zapis w statucie: Uczeń ma obowiązek dbać o schludny i estetyczny wygląd. Zabroniony jest makijaż twarzy i malowanie paznokci, koloryzacja włosów, umieszczanie kolczyków w innych miejscach niż uszy (piercing). Zakazuje się noszenia biżuterii na zajęciach wychowania fizycznego. Jednocześnie przyznawane są ujemne punkty za „niewłaściwy ubiór, makijaż, manicure”, a także za „farbowanie włosów, kolczykowanie ciała”.

W związku z takimi zapisami w statutach szkolnych pojawia się pytanie, czy szkoła może w ten sposób ingerować w wygląd ucznia. Zgodnie z art. 99 ustawy Prawo oświatowe placówka ma prawo uwzględnić obowiązki ucznia w zakresie m.in. „przestrzegania zasad ubierania się uczniów na terenie szkoły lub noszenia na terenie szkoły jednolitego stroju — w przypadku, o którym mowa w art. 100”.

Zapis ten można interpretować na różne sposoby, np. tak, że inne kwestie (niedotyczące ubioru), ale np. malowania paznokci czy robienia makijażu wychodzą poza uprawnienia szkoły.

– Zwolennicy innego poglądu podkreślają, że obowiązki ucznia wymienione w art. 99 Prawa oświatowego to katalog otwarty, co umożliwia umieszczenie w statucie także i innych wymagań. Ich zdaniem, skoro szkoły mają swobodę w ustalaniu swoich zasad, to różne zakazy (np. farbowania włosów, makijażu, malowania paznokci, tatuaży, noszenia dużej ilości biżuterii, noszenia bluz z kapturami, piercingu czy noszenia dredów) należałoby uznać za zgodne z ustawą – informuje biuro RPO.

Podkreśla się także, że nie ma przepisów, które zakazują takich praktyk, w związku z tym, jeśli zostały one zamieszczone w statucie, muszą być przestrzegane. Jednocześnie zaleca się, by nie używać sformułowań, które budzą wątpliwości interpretacyjne (np. „schludny”, „ekstrawagancki”, „awangardowy”).

Nieprzestrzeganie statutu szkoły wiążę się z takimi konsekwencjami jak nagana czy przyznawanie punktów ujemnych z zachowania.

– Aby jednak kary spełniały cele wychowawcze, powinny być powiązane z nagannością czynu. Nie mogą być jedynie prostą reakcją na zjawiska, które z różnych powodów nie odpowiadają dorosłym. Zakazując określonego zachowania uczniowi lub uczennicy na terenie szkoły, nauczyciele powinni móc wykazać, na czym polega jego szkodliwość – czytamy w komunikacie RPO.

Uczniowie lub rodzice, którzy widzą budzące wątpliwości zapisy w statutach szkolnych, proszą o interwencje organizacje społeczne czy rzeczników praw ucznia. Oni z kolei kierują wnioski do konkretnych kuratorów oświaty.

Mając na uwadze kwestię poszanowani prac uczniów w placówkach edukacyjnych, zastępca RPO Stanisław Trociuk apeluje do kuratorów oświaty o zajęcie stanowiska w tej sprawie. Prosi także o podanie liczby skarg na przepisy w statutach 2022 i efekty ich rozpatrzenia, a także pyta w ilu przypadkach interwencja kuratora doprowadziła do zmiany lub uchylenia przepisów regulujących wygląd uczniów.

Źródło: bip.brpo.gov.pl