Nazwisko Kierman pochodzi od jarmarku

Nasz Czytelnik Andrzej Jacek Kierman pisze do nas w mailu: „Witam!!! Moje nazwisko brzmi: Kierman. W Polsce spotkałem tylko jedną rodzinę o takim samym nazwisku - w Zgorzelcu. Jeżeli Pan Profesor może wyjaśnić skąd ono pochodzi i dlaczego jest tak rzadkie, byłbym niezmiernie wdzięczny, ponieważ przez całe życie poszukiwałem prawdy i nikt nawet z rodziny nie był w stanie wyjaśnić jego pochodzenia. Pozdrawiam!“

KIERMAN

- Podstawą tego nazwiska są formy Kiermasz (1430 r.), Kirmasz (1431 r.), poświadczone w źrodłach polskich, a te pochodzą od wyrazów pospolitych kiermasz, kirmasz w znaczeniu „jarmark, odpust“ znanych w języku polskim i białoruskim - wyjaśnia językoznawca. - Formę Kierman utworzono od nazwy osobowej Kierma.

W naszym regionie nazwisko Kierman występuje w Białymstoku (7 mieszkańców) i Łapach (4 osoby) - na podst. www.nazwiska-polskie.pl.

PIETRYŃCZAK

W kolejnym mailu, którego otrzymaliśmy, czytamy: „Witam serdecznie. Nazywam się Hubert Pietryńczak. Chciałbym zwrócić się do pana prof. Kondratiuka o wyjaśnienie pochodzenia swojego nazwiska i nazwy miejscowości, z której pochodzę, a mianowicie Poświętne w powiecie białostockim. Z góry dziękuję“

- Podstawą derywacyjną formy Pietryń-czak jest imię Piotr, pochodzenia greckiego, od petra w sensie „skała, opoka“ - rozpoczyna językoznawca. - W Polsce notowane jest od XII wieku. Obok postaci Piotr występują w źródłach średniowiecznych Pietr, Pieter, Pietyr, Pioter, Piotro, Piotyr, a w tekstach niemieckich także Peter, Petir, Piter. Najbliższą formą do nazwiska Pietryńczak jest Pietryniek, Pietryńko. Dołączony do nich przyroster -ak tworzy nazwisko o znaczeniu „syn, potomek“ człowieka o nazwisku Pietryńko, Pietryniek.

W naszym regionie nazwisko Pietryńczak możemy spotkać w Łapach (9 mieszkańców), Białymstoku (7 osób) i w Poświętnem (3).

WALUK

Natomiast Artur Waluk prosi o wyjaśnienie etymologii swojego nazwiska.

- Nazwisko patronimiczne, utworzone od form skóconych imienia Walent, Walenty, Walentyn, Walentiej oraz Wal, Wala, pochodzi od łacińskiego Valentinus - twierdzi językoznawca. - Jego pierwotne znaczenie łączy się z łacińskim apelatwem valens w sensie „mocny, potężny, zdrowy“. Św. Walenty uważany jest za patrona chorych na padaczkę; według tradycji angielskiej, w dniu tym młodzi wybierają sobie przyjaciela lub przyjaciółkę na cały rok. Imię Walenty, Walentyn w XVI wieku w Polsce było imieniem popularnym, w XIX wieku uchodziło za typowe imię wiejskie, rzadkie wśród inteligencji, zaś dziś należy do imion rzadko nadawanych. W nazwisku Waluk sufiks -uk oznacza „syn, ptomek“. W Polsce jest 577 nosicieli tego nazwiska, ale na Białostocczyźnie jest bardzo częste. Tylko w Białymstoku nosi je 77 osób, w pow. sokólskim - 29, w pow. białostockim - 15 osób, zaś w pow. hajnowskim - 5 osób.

JANUSZEWSKI

Ewa Januszewska pisze: „Witam, ja i moja rodzina Januszewskich wywodzimy się ze wsi Sobótka niedaleko Bielska Podlaskiego. Chciałabym się dowiedzieć, skąd pochodzi nazwisko Januszewska, Januszewski oraz skąd wzięła się nazwa Sobótka. Pozdrawiam serdecznie i proszę o odpowiedź“.

- Nazwisko Januszewski poświadczone jest w Polsce w 1394 roku - twierdzi językoznawca. - Pochodzi od nazw miejscowości Januszewo, Januszowice. W Polsce jest kilka takich wsi. W 1399 r) poświadczone było nazwisko Januszowski.

W naszym regionie nazwisko Januszewski spotkamy m.in.: w Białymstoku (89 osób), Bielsku Podlaskim (49), Ełku (44), Mońkach (29), Olecku (26), Łomży (18), Brańsku (15), Węgorzewie (14).

SMYK

„Nazywam się Barbara Smyk. Mieszkam we wsi Stawiszcze. W „Gazecie Współczesnej“ zainteresował mnie po raz kolejny artykuł o pochodzeniu nazwisk. Chciałabym sie dowiedzieć o etymologii nazwiska Biszczuk (nazwisko moich rodziców) oraz Smyk. Serdecznie pozdrawiam i dziękuję“.

- Nazwisko Smyk jest pochodzenia apelatywnego, od wyrazu smyk, czyli staropolskiego „grajek, smykać“, ale też staropolskiego smyczek jako „czółno“ - mówi prof. Kondratiuk. - Nazwisko to poświadczone jest w źródłach polskich w 1386 r. W gwarach smykiem mogą nazywać przenośnie człowieka wysokiego wzrosu i szczupłego.

W naszym regionie nazwisko Smyk spotkamy m.in. w Białymstoku (50 mieszkańców), Ełku (26), Augustowie (14).

MIŃCE

Ryszard Fieforczuk pisze: „Proszę o wyjaśnienie nazwy miejscowości Mińce w gm. Choroszcz“.

- Najstarsza informacja o wsi to: Mincze (1550 r.) i pochodzi ze zbioru materiałów archiwalnych prof. Jerzego Wiśniewskiego - rozpoczyna prof. Kondratiuk. - W 1558 r. „dla starostwa suraskiego zapłacono od Minczow kopę 1; Miniec Chwiedkowicz Sieranosow klacza, Pristaw Fied Menieckij [czyli naczelnik policji] mieszka w pow. saraskom“ 1536 r. - dane według „Archeograficzeskiego Sbornika dokumientow otnosiaszczichsia k istorii siewiero-zapadnoj Rusi“, Wilno 1865, t. I, s. 15. W 1676 r. Mince, w Mincach, wieś w parafii Niewodnica; 1784 rok - Mince, Mincze, wieś w par. Niewodnica; w latach 1878 i 1886 - Bolszyje i Małyje Mincy, wieś we włości Choroszcz, dane Spiska ziemlewładienij Grodnienskoj gubiernii...; Mińce Wielkie i Małe, wieś, gm. Choroszcza, pow. białostocki - dane z przełomu XIX /XX w. w „Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich“. Wówczas wieś Mińce miała 29 domów i 157 mieszkańców.

Jak dodaje językoznawca, w klasyfikacji semantyczno-słowotwórczej nazwa Mińce należy do kategorii nazw rodowych, jest w formie liczby mnogiej i pochodzi od wschodniosłowiańskiej nazwy osobowej Miniec (imienia cerkiewnego Mina, Miniej). Imię Miniej, Mina jest stare, rzadko używane, pochodzi z języka greckiego i znaczy „menas - księżyc; księżycowy“. Od imion Mina, Miniej, Miń pochodzą nazwiska Minko, Miniuk oraz nazwy miejscowosci: Minczewo, Miniewicze, Minkowce, Minkówka znane na Białostocczyźnie.

Prof. Michał Kondratiuk jest autorem ponad 200 publikacji poświęconych nazwom miejscowości i gwarom Białostocczyzny.

Jako wybitny językoznawca wymieniany jest w encyklopediach polskiej, białoruskiej, ukraińskiej i litewskiej.

Prof. Kondratiuk urodził się w Dubinach koło Hajnówki w 1934 r. W 1958 ukończył rusycystykę na Uniwersytecie Warszawskim, a trzy lata później filologię białoruską. W 1970 r. obronił pracę doktorską w Instytucie Słowianoznawstwa PAN w zakresie nauk humanistycznych, a w 1984 r. habilitował się w Instytucie Rusycystyki i Lingwistyki Stosowanej UW w zakresie językoznawstwa słowiańskiego i bałtyckiego. W 1992 r., po przejściu na pełny etat do Filii UW w Białymstoku, otrzymał stanowisko profesora nadzwyczajnego Uniwersytetu w Białymstoku. W 1997 r. został profesorem belwederskim w wyniku starań Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W 2003 został profesorem zwyczajnym.