Nowoberezowo - wieś zabytkowych świątyń, cmentarzy i drewnianej zabudowy. Nowy punkt na turystycznej mapie Podlasia. Zobacz!

Nowoberezowo to wieś z tradycjami o czym świadczy przede wszystkim bogata tkanka architektoniczna oraz zabytkowe cmentarze. Nowe Berezowo wg tradycji zostało założone przed 1611 rokiem przez mieszkańców Starego Berezowa po pożarze, który strawił ich wieś.

Zobacz jak wygląda Nowoberezowo i okolice oraz jego zabytkowe obiekty:

W lustracji Województwa Podlaskiego z 1664 roku jest wzmianka o mieszkającym we wsi żołnierzu piechoty wybranieckiej. W porównaniu do okolicznych wsi, było w przeszłości ważnym ośrodkiem administracyjnym. Mieściła się tu parafia prawosławna i wiele budynków użyteczności publicznej. Utworzona w 1886 roku gmina (wówczas w jej skład wchodziły 22 wioski) funkcjonowała także w okresie międzywojennym.

1 stycznia 2003 nazwę wsi zmieniono na Nowoberezowo.

• W 1954 roku miejscowość była siedzibą gminy,
• W latach 1954-1970 była siedzibą władz gromady,
• W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa białostockiego.

Wieś jest bardzo bogata w zabytki sakralne. W samej wsi znajdują się dwie zabytkowe świątynie prawosławne plus cerkiew cmentarna, dwie kaplice oraz kilka starych krzyży (nawet ponad stuletnich).

1. Drewnianą cerkiew św. Jana Teologa zbudowano w XVIII w. Jest to jedyna drewniana świątynia w północno-wschodniej Polsce z ikonami pisanymi bezpośrednio na zrębie ścian i suficie.
2. Druga - murowana - cerkiew p.w. Wniebowstąpienia Pańskiego zbudowano w latach 1873-76, w miejscu niezachowanej pierwszej świątyni, o której wzmianiki pochodzą z 1617 roku.
3. Trzecia cerkiew Przemienienia Pańskiego usytuowana jest na cmentarzu za wsią. Wzniesiono ją w roku 1840, a w obecne miejsce przeniesiono w 1859 roku.

1. W północnej części wsi, na rozstaju dróg, stoi murowana kapliczka św. Aleksandra Newskiego (1876 r.).
2. Druga kapliczka - drewniana - znajduje się przy polnym źródełku. Kapliczkę św. Jerzego poświęcono w 1888 roku.

We wsi ustawiono też kilka zabytkowych krzyży.

Podlaskie nekropolie

Od wieków w podlaski krajobraz wiejski wpisane są prawosławne "moohiłki", jednak najstarsze cmentarze jest trudno odnaleźć, ponieważ wiekowe groby nie miały żadnych znaków rozpoznawczych. Początkowo zmarłych chowano na cmentarzach we wsi. W XIX w. na skutek decyzji administracyjnych i rozwoju gospodarczego nekropolie przeniesiono na tereny oddalone od siedzib ludzkich. W obrębie cmentarnego ogrodzenia zmarłym przyznawano miejsce adekwatne do tego jakie zajmowali w życiu doczesnym - najbliżej świątyni pochowani byli duchowni, tuż obok dobrze urodzeni, dalej bogaci, wreszcie ubodzy. Pod ogrodzeniem swoje miejsce znajdowali samobójcy.

Na nowoberezowskich "mohiłkach"

W Nowoberezowie pierwszy cmentarz założono przy najstarszej świątyni - św. Jana Teologa - wybudowanej w 1618. Drugi z kolei cmentarz założono w 1771 roku przy drodze na Czyżyki ( zamknięty w 1891 r). W 1840 r. zbudowano tam drewnianą cerkiew, którą w 1859 r. przeniesiono na kolejny cmentarz (obecnie krzyże cmentarne usytuowane są w dorodnym lesie co tworzy niesamowity klimat). Grzebano tam zmarłych do 1925 r., kiedy to zadecydowano o kolejnej lokalizacji cmentarza w sąsiedztwie dotychczasowego, lecz po drugiej stronie drogi. Do dzisiaj jest on miejscem ostatniego spoczynku nowoberezowskich parafian.

Prócz obiektów religijnych warto przyjrzeć się świeckiej, drewnianej zabudowie wsi. We wsi znajduje się również prywatny skansen, który obejmuje dwie chaty z XIX wieku. Stanowią one zarazem gospodarstwo agroturystyczne. W Nowoberezowie znajduje się także pomnik poświęcony Józefowi Piłsudskiemu. Został on zrekonstruowany i odsłoniety 12.11.2022 roku. To replika pomnika, który został odsłonięty w 1936 roku. Odnowiony pomnik stanął przy Domu Dziennego Pobytu.

• Cerkwie, kościoły i kapliczki w regionie. Unikalna podlaska architektura sakralna. Zobacz wszystkie świątynie gminy Bielsk Podlaski
• Wyjątkowa świątynia na brzegu rzeki. Zabytkowy, drewniany kościół w Narwi i jego niespotykana na Podlasiu architektura

Kilka miesięcy temu we wsi odkryto na strychu cerkwi cenny, XVII-wieczny ikonostas. O odkryciu zabytku informowali w październiku ubiegłego roku badacze z Instytutu Sztuki PAN, którzy odnaleźli zabytek podczas swoich badań. Datowane na XVII w. duże fragmenty ikonostasu to w sumie 17 elementów, które są w różnym stanie zachowania. Jak już wtedy informowali badacze, jest to odkrycie wyjątkowe, o czym świadczy jego oryginalność i skala zachowania, to najstarszy taki obiekt w regionie.

Zdaniem historyków sztuki to znalezisko porównywalne z odnalezieniem obrazu El Greca na Mazowszu.

To bardzo cenny i wyjątkowy ikonostas - powiedziała w rozmowie z PAP dyrektorka centrum dr hab. Magdalena Iwanicka, prof. UMK. Jej zdaniem konserwacja tego zespołu malowideł to wyzwanie.

Jest bardzo dużo pracy. (...) To mozolna praca, czasem w ciągu godziny jesteśmy w stanie odsłonić, powiedzmy, 20 centymetrów kwadratowych malowidła, to jest tak czasochłonny obiekt. Wymaga dużej koncentracji i nie da się tutaj nic przyspieszyć. Staramy się to robić z największym pietyzmem. Są partie, których najprawdopodobniej nie uda się zachować, dlatego gdzie możemy, walczymy o każdy najmniejszy fragment malowidła" - powiedział z kolei prof. Stachera.

Zobacz jak wygląda Nowoberezowo i okolice oraz jego zabytkowe obiekty:

Nowoberezowo położone jest w województwie podlaskim, w powiecie hajnowskim. Znajduje się w bliskiej odlgłości od Hajnówki, niewiele ponad kilometr od drogi wojewódzkiej nr 689, która prowadzi dalej do Białowieży. Jest to więc świetny punkt przystankowy w drodze do stolicy Puszczy Białowieskiej dla turystów jadących od strony Warszawy, ale i Białegostoku. Warto nadmienić, że w okolicy znajdują się przynajmniej trzy agroturystyki.

Zobacz, gdzie dokładnie leży Nowoberezowo:

UWAGA! Jeśli ktoś planuje wyjazd w kierunku Białowieży, przypominamy, że na odcinku DW 689 Bielsk Podlaski-Hajnówka trwają prace drogowe, które spowalniają ruch.