Prorektor ds. Nauki i Rozwoju Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku zakończył pracę w Radzie Agencji Badań Medycznych

Czym zajmuje się Rada Agencji Badań Medycznych (ABM), w której zasiadał prorektor UMB?
Rada ABM jest organem opiniodawczym, doradzającym Agencji i wskazującym ogólne perspektywiczne kierunki rozwoju badań klinicznych w Polsce, nie posiada natomiast żadnych kompetencji decyzyjnych. ABM jest powstałą przed 5 laty instytucją odpowiedzialną za rozwój niekomercyjnych, niezależnych od przemysłu farmaceutycznego badań w dziedzinie nauk medycznych i nauk o zdrowiu.

Jaki był skład dotychczasowej Rady AMB i jak znalazł się w niej prorektor UMB?
W Radzie zasiada kilkunastu naukowców i lekarzy ze Stanów Zjednoczonych (m.in. prof. Maria Siemionow z Chicago, autorka pierwszego przeszczepu twarzy w świecie, prof. Waldemar Priebe z Houston, doktor honoris causa Politechniki Białostockiej) oraz Polski: przedstawiciele kilkunastu uniwersytetów medycznych, instytutów medycznych i dużych szpitali. W przypadku Prorektora ds. Nauki i Rozwoju UMB, profesora Marcina Moniuszki doceniono między innymi jego dorobek i doświadczenie zdobyte w USA w prestiżowym National Institutes of Health.

Prorektor ds. Nauki i Rozwoju UMB, Prof. Marcin Moniuszko, zrezygnował z członkostwa w Radzie Agencji Badań Medycznych. Dlaczego?
Tak jak napisał w swoim oświadczeniu – chciał w ten sposób wyrazić swój zdecydowany sprzeciw wobec medialnych niesprawiedliwych i nieuprawnionych sugestii rzekomego konfliktu interesu dotyczących jeszcze kilku innych oprócz niego naukowców i lekarzy, którzy są lub byli członkami Rady w czasie składania wniosków grantowych: prof. Mirosława Ząbka, prof. Marii Siemionow, Prof. Piotra Rutkowskiego, Prof. Jerzego Sieńki, prof. Bogusława Machalińskiego. (Oświadczenia Rektora i Prorektora ds. Nauki i Rozwoju UMB). Oświadczenie przypomina, że członkowie Rady są całkowicie pozbawieni kompetencji decyzyjnych w kwestiach konkursowych, nie mogło być więc mowy o żadnym konflikcie interesów. Co więcej, ten stan został potwierdzony wynikiem kontroli NIK opublikowanym 22.06.2023, w którym w odniesieniu do powyższych kwestii wprost pada stwierdzenie: „kontrola nie wykazała by doszło do rzeczywistego konfliktu interesów”. I stąd decyzja o przecięciu tych nieuprawnionych insynuacji dotyczących wymienionych wyżej lekarzy i naukowców.

Zobacz także: Dr Sowa i prof. Kamiński z UMB: Mamy epidemię otyłości!

Pojawiły się zarzuty w mediach, że kryteria przyznawania grantów nie były do końca przejrzyste, że konkursy były ustawiane pod konkretnych beneficjentów. Jako przykład podaje się np. konkurs z sześciotygodniowym – czyli bardzo krótkim terminem składania wniosków, którego dotrzymać mogli tylko ci, którzy temat konkursu znali wcześniej.
Tak naprawdę jest to pytanie do kierownictwa Agencji, bo akurat naukowcy tworzący Radę nie uczestniczą w żadnym stopniu w postępowaniu konkursowym. Z samej jednak strony internetowej Agencji widać, że tematyka konkursów na cały kolejny rok ogłaszana jest na wiele miesięcy przed ich ogłoszeniem, a po ogłoszeniu jest od 8 do 12 miesięcy na złożenie wniosku. Każdy więc może odpowiednio wcześnie się przygotować.

Czy granty trafiały tylko do określonych uczelni?
Należy podkreślić, że granty ABM otrzymały praktycznie wszystkie polskie uniwersytety medyczne, większe szpitale i instytuty medyczne, łącznie około 90 podmiotów.

Czy UMB mógł otrzymywać granty z ABM? Ile w sumie i na co pieniędzy otrzymała białostocka uczelnia?
Na liście beneficjentów, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku znajduje się na 10. miejscu za kilkoma innymi uniwersytetami i instytutami. Naukowcy z UMB zdobyli 11 grantów na łączną kwotę około 120 mln złotych. To między innymi projekty dotyczące badań w przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc, niewydolności serca, raka prostaty.

Czy granty mogły też trafiać do uczelni i instytutów, z których pochodzili członkowie Rady?
Żadna z tych blisko 90 instytucji nie mogła była dyskryminowana z powodu tego, że jej przedstawiciel zasiadał w Radzie, bo zgodnie z Ustawa o ABM, Rada nie posiada żadnych kompetencji decyzyjnych w sprawach personalnych czy konkursowych, a jej członkowie są całkowicie odcięci od wszelkich postępowań konkursowych.

Czy w związku z tym członkowie Rady także mogli kierować grantami przyznanymi ich instytucjom?
Tak, w związku z pozbawieniem jakiejkolwiek informacji i decyzyjności w kwestiach konkursowych, członkowie Rady mieli prawo składać wnioski grantowe i tak w ciągu ostatnich lat zrobiło 6 członków Rady.

Czy wydarzyło się to też w UMB?
Prorektor ds. Nauki i Rozwoju, w pierwszych miesiącach pandemii, został poproszony przez Rektora UMB, prof. Adama Krętowskiego, by we współpracy z Prof. Robertem Flisiakiem aplikował w imieniu Uczelni o projekt pt. „Przeprowadzenie analizy genomu wirusa SARS-CoV-2 oraz genomu pacjentów z COVID-19 w celu opracowania zestawu genetycznych markerów określających osobniczą̨ wrażliwość́ na zakażenie koronawirusem SARS-Cov-2 i ciężkość́ przebiegu COVID-19”. Profesor Moniuszko zgodził się na pełnienie funkcji kierownika tego niezwykle trudnego ogólnopolskiego projektu, ale zdecydowanie odmówił przyjmowania wynagrodzenia z tego tytułu.

Jakie były efekty tego projektu?
Efektem projektu, oprócz kilku bardzo wartościowych międzynarodowych publikacji naukowych jest stworzenie dostępnego na stronie pacjent.gov.pl kalkulatora on-line do wyliczania ryzyka ciężkiego COVID-19, medyczny, który był także wykorzystywany w promocji szczepień przeciwko COVID-19. Skorzystało z niego ponad 200 tys. Polek i Polaków.